Een Rood Antwoord op de Europese Green Deal
Het is hoog tijd voor klimaatrechtvaardigheid. Klimaatbeleid waarbij we zorgen dat de doelen wel gehaald worden én waarmee we er tegelijkertijd voor zorgen dat huishoudens erop vooruit gaan. Zoals het kosteloos of betaalbaar isoleren en verbeteren van huizen, het uitrollen van snelle treinen en verbeteren van het OV in en tussen landen, het collectief opwekken van duurzame energie en het uit de lucht halen van CO2 door het massaal aanplanten van bomen en ander groen. Het mooie is dat al deze maatregelen voor werkgelegenheid zullen zorgen.
Dat kan niet door door te gaan op weg die we afgelopen decennia bewandeld hebben. Dat kan niet door de grote tweedeling in onze maatschappij in stand te houden. Dat kan niet door te blijven geloven in ongebreidelde economische groei. Dat kan niet door met individuele speldenprikken te hopen dat we groener worden. En dat kan niet door het subsidiëren van de greenwashing van bedrijven die al sinds de jaren 80 dit probleem hebben zien aankomen en helemaal niks hebben gedaan.
Europese Green Deal blijkt vooral een feestje voor multinationals en Eurofielen
Veel werd verwacht van het Europese klimaatbeleid. Met veel bombarie werd het aangekondigd: de Green Deal – het Europese klimaatbeleid – zou volgens Ursula von der Leyen niets minder worden dan de Europese variant van de maanlanding! Maar de voorstellen in de Green Deal zijn ontoereikend om de klimaatdoelen te behalen, borduren voort op de oude economie en versterken de positie van het vervuilende bedrijfsleven en trekken de macht naar Europa toe. Economie-professor Daniela Gabor waarschuwde dan ook: ‘De Europese Green Deal zal de armen omzeilen en rechtstreeks naar de rijken gaan.’
De titel van het EU-klimaatplan is een rechtstreekse kopie van waar velen wereldwijd voor strijden: een Green New Deal. Opvallend is dat het woordje ‘New’ ontbreekt in de Europese versie. En dat is terug te zien in de daden. Er wordt niet gekozen voor iets nieuws maar voor heel veel meer van het oude. Met de Green Deal kiezen Timmermans en de Europese Commissie voor ‘business as usual’. De markt moet met publiek geld verleid worden om groene investeringen te doen. Timmermans kiest hiermee voor de logica dat de overheid niet hoeft te betalen als de financiële sector dat doet. Publiek geld wordt dan gebruikt om de risico’s van die groene investeringen te dekken. Daarmee worden de winsten privaat, maar dragen de huishoudens de financiële risico’s. De overheid jaagt met publiek geld private investeringen aan. Daarmee wordt er minimaal publiek geld ingezet dat door de private sector vermenigvuldigd moet worden.
Vooral de belangen van bedrijven – zowel groen als fossiel – lijken gediend te zijn bij de Green Deal. Niet alleen zullen er grote sommen geld uitgegeven worden om bedrijven te subsidiëren, ook wordt de bestaande macht van bedrijven in stand gehouden. Zo blijft het zogenaamde ‘energy charter treaty’ in stand. Dit verdrag beschermt de belangen van de olie-, gas-, en kolenindustrie. Zij kunnen miljarden claims indienen bij nationale staten wanneer hun vuile investeringen bedreigd worden. Ook zorgt dit verdrag ervoor dat overheden die de opwekking van (duurzame) energie weer publiek willen maken peperdure rechtszaken aan hun broek kunnen krijgen.
Terwijl de belangen van bedrijven gediend worden steken de belangen van huishoudens er schraal bij af. Juist klimaatbeleid waarvan huishoudens direct profiteren ontbreekt. Zo is goederenvervoer per trein wel opgenomen in de Green Deal maar ontbreekt het vervoer per trein van personen. Doordat de noodzakelijke systeemverandering uitblijft en de kosten en risico’s bovengemiddeld neerkomen bij gewone burgers zal zo het draagvlak voor noodzakelijke maatregelen alleen maar verder afnemen. Dit is geen onderdeel van de oplossing maar juist van het probleem.
De Europese Commissie lijkt niets te hebben geleerd van haar eigen falende aanpak van de bankencrisis. Toen werden honderden miljarden aan publiek geld gestoken in het redden van de banken terwijl huishoudens steeds soberder moesten gaan leven. Timmermans koerst aan op een herhaling van zetten. De zo hyperbolisch als ‘Europese variant van de maanlanding’ aangekondigde Green Deal lijkt zo een koude kermis te worden.
Gelijkheid is sleutel tot oplossen klimaatprobleem
Al in 2018 meldde de economische nieuwssite Bloomberg dat gelijkheid de sleutel tot het oplossen van het klimaatprobleem is. Voor het eerst was het wetenschappers, door verschillende economische modellen naast elkaar te zetten, gelukt te berekenen hoe we de opwarming van de aarde kunnen beperken tot 1,5 0C. Wat bleek? Alleen wanneer de economische ongelijkheid wordt aangepakt kunnen de klimaatdoelen worden gehaald. Maar dit is precies wat de door de Europese Commissie voorgestelde Green Deal nalaat. De ongelijkheid dreigt niet kleiner maar groter te worden, en tegelijk wordt het klimaatbeleid nog minder democratisch.
Hoog tijd dus voor een Green NEW Deal. De SP presenteert een alternatief voor de Green Deal met zeventien voorstellen. Een alternatief waarin het terugdringen van ongelijkheid voorop staat zodat klimaatdoelen wel worden gehaald. In plaats van de macht van Europa en de grote bedrijven te versterken zetten we de inwoners centraal. Dat kan alleen als de honderden miljarden, die nu gereserveerd worden voor bedrijven, geïnvesteerd worden in de samenleving. Hieronder doen wij zeventien alternatieve voorstellen voor klimaatbeleid waar mensen direct van profiteren! Al deze maatregelen zorgen voor werkgelegenheid. In plaats van de democratie af te breken zouden inwoners juist veel meer zeggenschap moeten krijgen. Tegelijkertijd moeten we de macht van bedrijven drastisch beperken. Samen maken we Europa groener, schoner en duurzamer.
Europa heeft geen maanlanding nodig. Keer terug naar de echte wereld en land eens in een volkswijk.
