Waar we heen willen

De SP is al vele maanden bezig met een verkenning van de staat van Nederland: een onderzoek in de praktijk naar de behoefte aan gemeenschapszin en samenhang. We spreken met tienduizenden mensen in honderden buurten en ik spreek met honderd maatschappelijk leiders. Uit inspirerende gesprekken met onder meer betrokken schrijvers, burgemeesters, tv-makers, journalisten, professoren, sporters, generaals, vakbondsleiders en een bisschop blijken gedeelde zorgen, maar er kan ook een hoopvolle conclusie uit worden getrokken. Er is momenteel te weinig maatschappelijke samenhang, waardoor veel mensen zich verweesd voelen, maar het is goed mogelijk om daar verandering in te brengen.

Dat zal niet eenvoudig zijn. Na de oorlog werd de verzorgingsstaat ook niet in één avond opgebouwd. Dit themanummer van Spanning is nog lang geen eindstation, maar een volgende halte in onze verkenning.

SP-Tweede Kamerlid Cem Lacin spreekt met havenwerkers bij de Hemwegcentrale in Amsterdam. (Foto: Frank Lucas)

Ons huis

Wie de samenleving beschouwt als Gandhi’s en Mandela’s huis met de luiken open draagt de verantwoordelijkheid te formuleren wat nodig is voor geborgenheid én openheid. Voor vertrouwen en ruimte voor verandering. Wie erkent dat er behoefte is aan een groter dragend verhaal over gezamenlijke waarden die individuele identiteit overstijgen, draagt de verantwoordelijkheid enige richting te geven. Wat is er nodig in dat huis met de luiken open? Wat is er nodig voor vrijheid, gelijkheid en broederschap in onze tijd? 

1) Ons fundament. Economische zekerheid is een cruciale voorwaarde voor vrede, vrijheid en vooruitgang voor allen. In ons huis is solidariteit niet slechts een vangnet voor de allerarmsten, maar de brandstof voor vooruitgang van iedereen. We laten niemand aan z’n lot over, omdat we weten dat bestaanszekerheid de cruciale voorwaarde is voor vrede en vooruitgang van de hele samenleving.

2) Ons belang. Ons huis is veel meer dan een optelsom van individuen. In ons huis geldt niet ikke-ikke-ikke, maar voor elkaar. De publieke sector – dat wat van ons allen is – wordt versterkt. De afgelopen jaren sprak de SP met ruim 60.000 mensen in de publieke sector. Huisartsen, leerkrachten, gevangenispersoneel, politieagenten, ambulancemedewerkers en vele anderen. Zij zijn het huidige systeem van marktwerking en verspilling niet alleen spuugzat, maar hebben ook ideeën hoe het beter kan. In ons rapport ‘De publieke sector aan het woord’ bieden we voorstellen om kwaliteit, empathie en bevlogenheid leidend te maken.

3) Ons werk. In ons huis is werk de bron van alle rijkdom. Samen maken we ons huis mooier, sterker en beter. Iedereen draagt zijn steentje bij en iedereen wordt gewaardeerd. We nemen afscheid van de managerscultuur met bijbehorend wantrouwen en herwaarderen vakmanschap én de inbreng van alle mensen. Van het vmbo tot de universiteit. Van de schoonmaker tot de timmerman. 

4) Onze taal. In ons huis spreken we dezelfde taal. Niet alleen letterlijk, maar ook figuurlijk. In een samenleving met veel verschillen, is het van groot belang dat we elkaar kunnen begrijpen. 

5) Ons leiderschap. In ons huis willen we bezielend en gedragen leiderschap. In ons huis keren academische, economische en bestuurlijke leiders zich nooit met de rug naar de samenleving. Voor visie verwijzen we niet naar de oogarts, maar voelen we ons verantwoordelijk en geven het goede voorbeeld. We zeggen niet alleen dat het anders moet, maar bewijzen ook dat het anders kan. 

De komende tijd organiseert de SP bijeenkomsten en initiatieven om ‘gemeenschapszin en samenhang’ te bespreken. Ik nodig u uit om mee te doen aan de uitwerking van sterkere gemeenschappen en nieuwe maatschappelijke samenhang.