Tribune 08/2009 :: Porsche Megalomania

Achtergrond

Egotripperij laat auto-industrie wankelen

Porsche Megalomania

Sportwagen-icoon Porsche wordt opgeslokt door autogigant Volkswagen. Angstig volgden honderdduizenden werknemers maandenlang de persoonlijke strijd tussen twee Duitse captains of industry, die weleens even zouden laten zien wie er wint. Om geld, macht of bedrijfsbelangen ging het daarbij allang niet meer.

Foto: LAIF / Hollandse Hoogte Tekst: Rob Janssen

Zijn naam klinkt als die van een sprookjeskoning. Of van een tovenaar. Wendelin Wiedeking. Chef van Porsche, wonderkind van de Duitse auto-industrie. Ooit door concern-patriarch Wolfgang Porsche naar voren geschoven, saneerde Wiedeking begin jaren negentig de noodlijdende sportwagenfabriek en bracht het merk weer terug aan de top. Dat die operatie destijds eenderde van de ongeveer 10.000 werknemers hun baan kostte, was snel vergeten. Vorig jaar nog introduceerde Wiedeking een bedrijfs-economisch unicum, dat behelsde dat Porsche meer winst dan omzet(!) behaalde.

Was het zelfoverschatting? Kortzichtig-heid misschien? Of kwam het door ‘de’ crisis?

Feit is dat Wiedeking precies een jaar later doorgaat voor degene die het voortbestaan van Porsche én Volkswagen – samen goed voor bijna 400.000 werknemers wereldwijd – op het spel zette en uiteindelijk de werknemers van Porsche in een tranendal deed belanden.

“De staart die met de hond kwispelt”

En dat terwijl het zo goed ging met Porsche. Zó goed, dat Wendelin Wiedeking vorg jaar een idee kreeg. Een geniaal idee. Een gigantisch plan dat zijn weerga niet kende: een overname van de vijftien keer zo grote autogrootmacht Volkswagen. De beide autofabrikanten waren altijd al innig met elkaar vervlochten. Dat is terug te voeren op het feit dat het ontwerp van de beroemde Volkswagen Kever gebaseerd is op de legendarische Porsche 911. Toen na de Tweede Wereldoorlog de Kever opnieuw in productie genomen werd, kreeg Porsche als patenthouder licentiegelden van Volkswagen. Laatstgenoemde groeide echter uit tot een van de grootste concerns ter wereld en kreeg als zodanig een ijzersterke grip op Porsche, dat voor de peperdure ontwikkeling van techniek en design in toenemende mate afhankelijk werd van de grote broer.

En dat had Wiedeking nooit helemaal lekker gezeten. Het kon toch niet zo zijn dat een producent van goedkope volks-wagentjes voor Jan Modaal zijn wil kon blijven opleggen aan het gerenommeerde huis van ‘zijn’ oogstrelende snuisterijen op wielen? Bovendien: bij Volkswagen hadden de vakbonden een dikke vinger in de pap en tot overmaat van ramp gold dat ook voor de deelstaat Niedersachsen. Werknemers en overheid; niks voor Wiedeking. En dus opende hij als een ware investment banker de aanval op Volkswagen-aandelen. “Der Schwanz der mit dem Hund wedelt”, schamperden de Duitse media: “De staart die met de hond kwispelt”. Ook de vakbonden gaven massaal blijk van hun ongenoegen, bang als ze waren voor de komst van de kille saneerder Wiedeking. Maar vooralsnog had de tovenaar goede kaarten.

Maar toen kwam de crisis. Ineens bleek Porsches overnamekas drijfzand; ineens was er sprake van een schuld van zeven tot tien miljard. En ineens verscheen ook Ferdinand Piëch ten tonele, de grote man van Volkswagen. Piëch behoort als zoon van Louise Porsche – een tante van patriarch Wolfgang – ook tot de Porsche-dynastie, maar werd daarbinnen nooit echt voor vol aangezien. Hij behoorde ‘slechts’ tot de aangetrouwde tak. Wel wist Piëch zich naar de top van Volkswagen te werken en met zijn familie-aandelen hield hij tegelijkertijd greep op Porsche. Nu Wiedeking zich met zijn megalomane overnameplannen in de nesten gewerkt had, was de tijd voor Piëch aangebroken om wraak te nemen op degenen die hem jarenlang kleineerden.

Wat volgt is een ronduit kinderachtig spel van speldeprikken en plagerijtjes op het hoogste niveau. Oog voor bedrijfsbelangen hebben de heren niet meer, laat staan voor werknemersbelangen. Zo laat Piëch met bijtende ironie weten dat Volkswagen best bereid is om Porsche op te slokken teneinde de kleine broer uit de schulden te helpen. Woedend gaat Wiedeking vervolgens op zoek naar buitenlandse investeerders, om toch vooral ervoor te zorgen dat die gehate Piëch met zijn tengels van Porsche afblijft. Hij vindt zowaar nog iemand: sjeik Hamad bin Khalifa al-Thani uit het oliestaatje Qatar. Deze zou al een bezoek hebben gebracht aan de Porsche-fabriek, waarbij onder meer via het nieuwsblad Focus ‘per ongeluk’ uitlekt dat de sjeik zo gek is op auto’s dat-ie meteen de nieuwste Porsche Panamera besteld heeft. Piëch op zijn beurt begint openlijk te koketteren met zijn afspraakjes met Christian Wulff, de machtige minister-president van de deelstaat Niedersachsen die grootaandeelhouder van Volkswagen is. Het doel daarvan was het wekken van de suggestie, dat Wiedeking vooral niet moest gaan denken dat hij wat te zeggen zou krijgen in een mogelijk gefuseerd Volkswagen/Porsche-concern. De deelstaat zou hierin hoe dan ook zijn invloed behouden. En hijzelf, Piëch, al helemaal.

In deze kringen draait het niet meer om geld, macht of vrouwen

Toen werd het Wiedeking duidelijk: Ferdinand Piëch is een maatje te groot. Christian Wulff ook, want hij is een belangrijke steunpilaar en partijvriend van bondskanselier Angela Merkel. Zo bezien was Wiedekings wanhopige poging om staatssteun uit Berlijn te krijgen bij voorbaat kansloos. Zo rest de tovenaar van weleer slechts een berg schulden, enorm gezichtsverlies en een uiterst wankele positie binnen het Porsche-concern, dat hij aan de rand van de afgrond bracht. Hij verloor de krachtmeting waarvan hij de risico’s niet zag. Wie zo dicht bij God staat als ik, die loopt geen risico, moet hij gedacht hebben. In de wereld van Wendelin Wiedeking gaat het allang niet meer om geld, macht of vrouwen, want dat hebben ze allemaal al genoeg. In de wereld van de groot-industriëlen gaat het om ego’s, om trots en om vernedering van andere ego’. Centraal staat de vorming van een éénpersoons-elite met de verheerlijkte eigen persoon als enig lid. In al zijn zelfgenoegzaamheid zag Wiedeking over het hoofd dat andere, nóg grotere jongens met precies hetzelfde bezig zijn. Dat werd hem fataal.

Op 23 juli doet Wiedeking het enige wat hij nog kan doen: opstappen. Op dezelfde dag geeft het Volkswagen-concern groen licht voor de overname van Porsche. De financieel zwaar aangeslagen sportwagenfabrikant had geen keus meer. En dus is het debacle compleet.

Wat de fusie op de langere termijn voor de ruim 12.000 werknemers van Porsche betekent, is onduidelijk. Het is aan te nemen dat Volkswagen flink het mes zal zetten in de Porsche-organisatie. Een afslanking van op z’n minst de verkoop- en ontwikkelingsafdelingen ligt voor de hand. Ook vragen experts zich hardop af of Volkswagen zelf zich niet vertild heeft aan de overname, nu de gehele autobranche door de crisis in de malaise zit. Problemen bij Volkswagen betekenen automatisch problemen bij de bedrijven die onder de paraplu van het concern vallen, waaronder Audi, Skoda en Seat. En nu dus ook Porsche.

Wiedeking zelf hoeft zich in elk geval geen zorgen over de toekomst de maken. Hij kreeg een afscheidspremie van 50 miljoen euro. Als dank voor bewezen diensten.