SP Tribune 02/2005 :: Column Jan Marijnissen: Geen Europa-superstaat

Column Jan Marijnissen

Het levenseinde

Uit het meest recente rapport van de Gezondheidsraad: 'De roep om ruimte voor zelfbeschikking met betrekking tot het levenseinde zal waarschijnlijk luider worden. En ook de beschikbaarheid en de kwaliteit van zorg voor zorgafhankelijke ouderen kunnen hier niet ongenoemd blijven. Als tekortkomingen van de zorg die nu door velen gesignaleerd worden blijven bestaan of toenemen, dan zou ook dat de behoefte kunnen doen toenemen om zelf te bepalen wanneer men afscheid van het leven wil nemen.'

De kwaliteit van leven van ouderen wordt in belangrijke mate bepaald door wat wij er met z'n allen (en de overheid in het bijzonder) voor over hebben. Ik vind het navrant dat we de misstanden in de verpleeghuizen niet aanpakken, maar wel de euthanasiewet verruimen. Ik vroeg eens aan een verpleeghuisarts: 'Bestaat er een verband tussen de kwaliteit van het geboden bestaan en euthanasieverzoeken?' De arts pakte de vraag, gelukkig, goed op: 'Jazeker, dat verband is er. Ik heb twee voorbeelden van mensen die aandrongen op euthanasie, maar dat verzoek weer introkken toen we besloten hun leven interessanter, spannender en leuker te maken.' Onlangs was ik een week in Groningen en bracht onder andere ook (weer) een bezoek aan een verpleeghuis, dit maal in Winschoten. Ook daar heb ik deze kwestie aan de orde gesteld. De mensen die ik sprak bevestigden het bovengenoemde verband.

Je ziet: de zaak is aan het schuiven. Zaken, die tot voor kort echt een taboe waren, worden nu al breed gesignaleerd. Moraliteit volgt altijd de ontwikkeling van de omstandigheden? Maar toch ontslaat ons dat niet van de plicht goed na te denken vóór dat we zaken tot 'normaal' verklaren. Zodra euthanasie 'normaal' wordt, een optie die steeds boven het leven zweeft, zal dat het leven van mensen niet veraangenamen. Integendeel. De omstandigheden (de tekorten in de zorg, de drukke verzorgenden, maar ook de familie) kunnen subtiele verwijzingen bevatten naar deze vlucht uit het leven. In wat voor wereld zijn we dan terecht gekomen?

Let wel: Ik ben voor een menswaardige dood. Ik ben tegen het eindeloos rekken van het leven, de overmatige inzet van technische middelen om elke ademtocht zeker te stellen. In de fase waarin de aftakeling het leven bepaalt, er geen uitzicht is op herstel en het levenseinde in zicht komt moet euthanasie mogelijk zijn. Maar, dat gezegd zijnde, wij hebben de dure plicht om de ouderen van vandaag een fatsoenlijk bestaan te gunnen en te geven. De solidariteit tussen de generaties is essentieel voor het behoud van menswaardige omstandigheden.