Spanning oktober 2009 :: Die Wende

In november is het twintig jaar geleden dat er een einde kwam aan het zogeheten ‘reël bestaande socialisme’. Het IJzeren Gordijn tussen Oost- en West-Europa en de muur die Duitsland verdeelde vielen na een tamelijk geweldloze opstand van de bevolking.

Sinds de val van de muur, sinds Die Wende zoals onze oosterburen die gebeurtenis noemen, is er veel veranderd. Oude partijbonzen deden een flinke greep in de kas en westerse bedrijven vestigden zich in het voormalige Oostblok. Onder druk van internationale kapitaalverschaffers nam de overheidsinvloed op de economie snel af. Alle sociale voorzieningen op de mestvaalt; alle goede dingen die er voorheen zeker wel waren moesten het veld ruimen. Dáár hadden de mensen niet voor gestreden.

Rechts roerde in diezelfde jaren de trom. Nu was volgens hen bewezen dat een andere maatschappij niet kan; het kapitalisme is het beste dat de mensheid heeft bereikt en zal bereiken. De huidige crisis toont echter dat we hier de nodige vraagtekens bij kunnen zetten. Willem Bos plaatst die in zijn bijdrage.

Sjaak van der Velden schrijft over de achtergronden bij het ontstaan van De Muur, die 70 jaar terug gaan in de tijd. De Duitse eenwording heeft na een moeizaam proces ook geleid tot een eenwording van links maar eenvoudig was dat niet. Tot op de dag van vandaag zijn de verschillen tussen mensen uit oost en west binnen Die Linke merkbaar. Deze tegenstelling komt naar voren in de interviews met twee vertegenwoordigers van oost en west binnen Die Linke door Hans van Heijningen en Rob Janssen.

In Nederland worstelde de SP met haar identiteit; Tiny Kox beschrijft hoe dat die strijd leidde tot een nieuwe visie op het socialisme. Vrij van alle oude dogma’s.

Oud-redacteur van Spanning Arjan Vliegenthart is niet alleen SP-senator maar sinds kort ook doctor. Hij promoveerde op Transnational Forces and Corporate Governance Regulation in Postsocialist Europe en schrijft over ‘De ineenstorting van het communisme en de uitdaging voor links in Oost-Europa.’

De terugkeer naar een samenleving zonder staatsinvloed over de economie leidt tot een onmenselijke maatschappij of er nu vrijheid heerst of niet. Daar staat tegenover dat socialisme zonder vrijheid of het nu reëel bestaand is of niet, geen socialisme is. In het Rijke Rooie Leven laat Elisabeth Spaans zien dat dit eigenlijk geen nieuw idee is. Al tijdens de Russische revolutie van 1917 had Rosa Luxemburg zo haar bedenkingen.

In deze Spanning staan nogal wat Duitse afkortingen genoemd. Hieronder een lijstje met die afkortingen en de volledige namen.

CDU (Christlich Demokratische Union Deutschlands, 1945-heden)

CSU (Christlich-Soziale Union, 1945-heden; zusterpartij van CDU. Slechts in

Beieren actief)

DDR (Deutsche Demokratische Republik, 1946-1989)

DKP (Deutsche Kommunistische Partei, 1946-heden. In 1956 verboden, in 1971

heropgericht)

FDP (Freie Demokratische Partei, 1945-heden)

KPD (Kommunistische Partei Deutschlands, 1918-1946)

PDS (Partei des Demokratischen Sozialismus, 1989-2005)

SED (Sozialistische Einheitspartei Deutschlands, 1946-1990; ontstaan uit fusie tussen

KPD en SPD in de DDR)

SPD (Sozialdemokratische Partei Deutschlands, 1891-heden)