Tribune 06/2006 :: India in de ban van de atoomlobby

Tribune, juni 2006

India in de ban van de atoomlobby

Tekst: Herman Damveld

De economie in India groeit, bovendien zit een groot deel van de bevolking nog altijd zonder elektriciteit. Daarom zouden er volgens de regering nieuwe kerncentrales nodig zijn. Maar volgens Subramanian Udayakumar wordt het atoomprogramma er met steun van de VS doorgedrukt, opdat India een even grote kernmacht wordt als China. Udayakumar van de Volksbeweging tegen Kernenergie in de Indiase deelstaat Tamil Nadu was in Nederland om uitleg te geven over het energiebeleid van zijn land.

Bij Madras, aan de zee, staat een kerncentrale en er is een snelle kweekreactor in aanbouw. De fundering die een paar meter diep ligt, was gestort. Bij de tsunami van december 2004 waren er 200 mensen aan het werk op die fundering. Ze zijn allemaal door het water gedood. Maar de Indiase regering heeft dat geheim gehouden. Ik was daar vlak na de tsunami. De regering had de omgeving tot militair terrein verklaard. Het was stikdonker, maar er was wel veel verkeer. Omwonenden vertelden me dat het ging om transporten van de dode werknemers van de kerncentrale in aanbouw.

Ik kom uit Zuid-India, zo ongeveer het zuidelijkste punt van India, dicht bij Sri Lanka. Vlakbij mijn huis staat een kerncentrale. Er zijn ook plannen voor nieuwe kerncentrales daar, maar veel meer dan dat is niet bekend. Onze organisatie heeft gevraagd om de milieu-effectrapportages voor die nieuwe centrales, maar die zijn niet openbaar, kregen we te horen.

In december 2004 kreeg ook de deelstaat Tamil Nadu de tsunami over zich heen. In het gebied waar ik woon, komen kleine aardbevingen voor met een kracht van drie op de schaal van Rich-ter. En er liggen vulkanen die af en toe uitbarsten. Onze organisatie heeft gevraagd waarom er uitgerekend op zo’n plek kerncentrales gebouwd moet worden. Maar daar krijgen we geen antwoord op.

Uitleg moeilijk

Het is in India moeilijk om uitleg te geven over de gevaren van kernenergie en van kernwapens. De helft van de bevolking kan niet lezen of schrijven. En veel van die mensen wonen juist in de buurt van de geplande kerncentrales. Wij proberen vissers (vis is het belangrijkste voedsel voor veel Indi‘rs langs de kust), boeren en vrouwengroepen duidelijk te maken waar het om gaat.

De middenklasse is goed opgeleid en begrijpt het wél. Maar deze klasse wil rijk worden en vindt alle ontwikkelingen goed, zo lang India de VS maar navolgt. Deze mensen maken zich niet druk over de gevolgen voor de samenleving of het milieu en ze willen geen kritiek horen.

De atoomlobby in India is oppermachtig. Om een voorbeeld te noemen: niemand weet hoeveel geld er met de centrales is gemoeid. Er is ook geen discussie over in het parlement. Alle politieke partijen steunen kernenergie. Er is niet één partij met een groene agenda. De regering intimideert de tegenstanders van kernenergie, stuurt de politie op ons af, doet huiszoekingen. Het is dus erg moeilijk om kritiek op kernenergie aan de orde te stellen. Men noemt India wel een democratie, maar democratie betekent voor onze beweging niet veel meer dan het recht om te klagen. En met de klacht gebeurt vervolgens niets. Daar komt nog bij dat de corruptie in India wijdverbreid is. Bij grote projecten zoals de bouw van kerncentrales kunnen politici veel meer smeergeld vangen dan bij kleine projecten, zoals de bouw van windmolens.

Economie

De economie van India groeit met zo’n acht procent per jaar en daarmee ook de energievraag. De afgelopen jaren zagen we een groei van het elektriciteitsgebruik van vijf procent per jaar. Maar ten opzichte van de westerse wereld ligt het energiegebruik lager. India gebruikt zo’n drie miljoen vaten olie per dag en de Europese Unie veertien miljoen vaten - heel wat meer dus.

Van de ongeveer een miljard inwoners woont tachtig procent op het platteland. Het gaat om bijna 600.0-00 dorpen, waarvan er 474.000 aansluiting hebben op het elektriciteitsnet. Dat lijkt heel wat, maar het beeld is vertekend. Veel mensen zijn te arm. Ze kunnen zich geen aansluiting op het elektriciteitsnet veroorloven. Op het platteland heeft nog niet de helft van de mensen stroom.

In 1947, het jaar van de onafhankelijkheid van India, was het vermogen van alle elektriciteitscentrales samen een magere 1300 Megawatt. Dat is nu toegenomen naar 124.000 Megawatt. Tweederde van de stroom komt uit fossiele bronnen (kolen, olie, gas) en 26 procent uit waterkracht. Kernenergie met bijna drie procent levert op dit moment nog maar een geringe bijdrage. De overige vijf procent komt van duurzame bronnen, zon en wind. Dat is weinig, als je bedenkt dat India een kustlijn heeft van 7000 kilometer waar het vaak waait en dat de zon bijna het hele jaar door schijnt.

Een groot probleem is de kwaliteit van het elektriciteitsnet. Onderweg, bij de transmissie en distributie gaat vier keer zoveel stroom verloren als in bijvoorbeeld Nederland. Dat komt door de slechte toestand van het verouderde net. Daarom is het van het grootste belang dat we de komende jaren het distributienet verbeteren. Als India daarin zou investeren hebben we minder nieuwe elektriciteitscentrales nodig. Aan de andere kant zullen de netverliezen altijd hoger zijn dan in Nederland, omdat er veel grotere afstanden moeten worden overbrugd.

Er is nog een reden waarom kernenergie een slechte zaak is. Kernenergie in India is ruwweg twee keer zo duur als stroom uit moderne gasgestookte centrales. En let wel: we hebben te maken met 400 miljoen arme mensen, waarvan 260 miljoen mensen die niet voldoende te eten hebben, slecht drinkwater en ga maar door. Als we die mensen elektriciteit gunnen, moet dat zo goedkoop mogelijk en dus niet met kernenergie. Er zijn nu al zoveel mensen die zich geen elektriciteit kunnen veroorloven. Trouwens, India is een dichtbevolkt land. Als er een ongeluk met een kerncentrale gebeurt, zullen de gevolgen voor mens en milieu zeer groot zijn.

Kernwapenwedloop voorkomen

De Indiase regering heeft laten berekenen welke alternatieven er zijn. Windenergie kan omhoog van 1870 Megawatt nu naar 45.000 Megawatt en kleine waterkrachtcentrales kunnen nog eens extra 15.000 Megawatt leveren. Dan is er zonneenergie die 20 Megawatt piekvermogen per vierkante kilometer op kan leveren. Deze duurzame bronnen kunnen voorzien in de groeiende vraag naar stroom en zijn goed voor het milieu. Toch gaat men door met dure kernenergie.

Onlangs is er een overeenkomst gesloten met president Bush over de levering van twee kerncentrales door de Amerikaanse firma Westinghouse. Ook zal er voor vijf miljard dollar aan wapens worden geleverd. De voorstanders zeggen dat Bush India te hulp komt met meer kerncentrales en wapens. Maar deze overeenkomst maakt de wereld onveiliger.

De werkelijke achtergrond is in mijn visie de angst van de VS voor China. Daarom is er aan de grens van China een land nodig dat met China kan wedijveren: India. China heeft meer kernwapens en een groter militair arsenaal dan India. Vandaar deze ‘steun’. Waarbij nog eens komt dat als India meer kernwapens maakt, het er dik in zit dat Pakistan ook meer kernwapens gaat produceren. Dat komt de VS goed uit.

Uiteraard heeft men het over het vreedzaam gebruik van kernenergie. Maar we moeten wel bedenken dat de eerste kernbom van India is gemaakt in een door Canada geleverde kerncentrale, die ook bedoeld was voor het vreedzaam gebruik van kernenergie. In uitspraken over vreedzaam gebruik van kernenergie heb ik dus weinig vertrouwen. Kernenergie en kernwapens hangen samen. En daarbij: waarom zou er zoveel geld worden gestopt in kernenergie?’