Tribune 4/2010 :: Agnes: Twintig jaar op volle kracht

Achtergrond

Agnes

Twintig jaar op volle kracht

Tegen de stroom in voortdurend de aandacht weten te vestigen op misstanden in de zorgsector. Een rem zetten op de marktwerking in de thuiszorg. De enorme macht van de farmaceutische industrie inperken. Het lijkt onmogelijk, maar onze Agnes kreeg het voor elkaar.

Tekst Jola van Dijk Foto Rob Voss

‘Van mij had je echt niet weg gehoeven!’, dat is de grote gemene deler van de berichtenstroom die op gang kwam nadat Agnes Kant op 4 maart haar vertrek uit de politiek aankondigde. Zij wilde de Tweede Kamerverkiezingen niet laten overschaduwen door de beeldvorming over haar optreden in de media. Het nieuws sloeg in als een bom. Meer dan zesduizend mensen klommen in de pen om hun waardering uit te spreken voor alles wat Agnes met de SP voor elkaar heeft weten te boksen.

‘Ik wil je heel erg bedanken dat je altijd op de bres en de barricades gestaan hebt voor de zieken en gehandicapten. Ik ben zelf reumapatiënt en was vroeger werkzaam in de thuiszorg. Jullie reclamespot met die oudere dame vond ik ijzersterk’, schrijft Paula van den Bos. Maar al te vaak was Agnes Kant de eerste die problemen in de zorg aan de kaak stelde en ze op de agenda van de Tweede Kamer wist te krijgen. Zo trok ze aan de bel over het ontstaan van voorkruipzorg; en voor ouderen in verpleeghuizen die nog maar een keer per week mochten douchen. Om haar punt kracht bij te zetten kwam ze samen met patiënten en zorgmedewerkers in actie. Ruim honderdduizend mensen sloten zich aan bij de actie ‘Stop de uitverkoop van de thuiszorg’, in juni 2008 werd zelfs een aantal gemeentehuizen bezet. Ook werd het met een Gouden Loekie bekroonde televisiespotje gemaakt, waarin een oudere dame zich steeds verder uitkleedt.

De lange adem werd in december beloond, toen een Kamermeerderheid erkende dat de verplichte aanbesteding helemaal niet ‘moet van Europa’ – het argument waarachter de regering zich steeds heeft verscholen. Na ruim drie jaar van intensief actievoeren is die marktwerking nu dus van de baan. Gemeentes worden niet meer gedwongen om thuiszorg tegen de laagste prijs in te kopen. Thuiszorgmedewerkers hoeven daardoor niet meer uitgeknepen te worden en mensen kunnen weer door een vaste thuishulp worden geholpen.

‘Ik ben als directeur werkzaam in de ziekenhuiszorg. Jouw kennis van de gezondheidszorg, jouw oprechtheid en je gedrevenheid hebben me altijd geïnspireerd. Jouw strijd tegen de negatieve neveneffecten van marktwerking is voor mij steeds heel herkenbaar geweest.’ Maria Schonewille, de afzender van dit bericht, is niet de enige bestuurder die Agnes erkentelijk is. Het binnenhalen van 80 miljoen euro om kleinschalige woonvoorzieningen voor ouderen te realiseren, 10 miljoen extra voor intensieve zorg voor gehandicapten: ook dat kreeg Agnes Kant voor elkaar door onvermoeibaar tegen de parlementaire stroom in te roeien. Zo werden in 2004 oude verhogingen van de eigen bijdrage voor de thuiszorg geschrapt. Met de grootschalige SP-protestkaartenactie No claim No way en verhitte debatten in de Kamer werd in datzelfde jaar voorkomen dat mensen moesten gaan betalen om de huisarts te spreken. Maar liefst vijftienhonderd huisartsen namen bovendien deel aan een grote manifestatie van de actiegroep Zorg Geen Markt, tegen de marktwerking in de nieuwe zorgverzekeringswet, in 2005.

In 2006 gaven huisartsen bij een onderzoek van het vakblad voor geneeskunde Medisch Contact massaal de voorkeur aan Agnes Kant als nieuwe minister voor Volksgezondheid. Niet voor niets wordt ze vaak geroemd vanwege haar kennis van de gezondheidszorg: weinig mensen weten zo goed wat er speelt achter de deuren van zorginstellingen en artsenpraktijken als zij. Die kennis heeft ze vergaard door voortdurend werkbezoeken af te leggen en onderzoek te doen onder patiënten en medewerkers. Dankzij haar gedegen kennis is het zelfs gelukt om de macht van de farmaceutische industrie in te perken. Ze kreeg de Tweede Kamer achter de SP-stelling dat het belang van de patiënt voorop moet staan – en dat artsen dus moeten kunnen bouwen op onafhankelijk medicijnenonderzoek. Ook werden er dankzij haar acties bepaalde ‘symptoomreclames’, bedoeld om het verbod op medicijnreclames te omzeilen, uit de lucht gehaald. Kant heeft het de famaceutische industrie dus vaak moeilijk gemaakt. Maar ook daar dwong ze respect af. Zo schrijft Ad Antonisse van AstroZeneca BV dat hij haar vertrek erg jammer vindt. ‘We waren het niet altijd met elkaar eens, maar vaak ook wel. En in beide gevallen ben ik altijd onder de indruk geweest van de argumentatie, de gedrevenheid en het hart voor de gezondheidszorg dat op de juist plek klopte. Ook als je het niet eens was, heb ik altijd gemerkt dat jullie wel luisteren en ook openstaan voor goede argumenten.’

‘Wat hebben wij een geluk gehad al die jaren met iemand die zó bevlogen was, zó begaan en bereid om zo veel energie erin te steken!’ (Annemarie Bottin, SP-lid) Ook op andere beleidsthema’s waarover Agnes Kant het woord heeft gevoerd is terug te zien dat ze altijd gedegen te werk gaat. Zo deed ze bijvoorbeeld uitgebreid onderzoek naar de speelruimte die kinderen nodig hebben, en deed ze een voorstel om de kinderbijslag inkomensafhankelijk te maken. Toen ze vanaf juni 2008 leiding ging geven aan de SP-Tweede Kamer-fractie, werd haar manier van werken nog breder toegepast. Onder meer onder gevangenispersoneel, jeugdhulpverleners, politieagenten, binnenschippers en leraren werd uitgebreid onderzoek verricht en er lopen ook nog onderzoeken onder huisartsen en medewerkers in de ouderen- en gehandicaptenzorg. Uiteraard allemaal met als doel om vanuit de politiek een concrete bijdrage te kunnen leveren aan het signaleren en oplossen van problemen.

Agnes Kant doet het nu even rustig aan, maar dat zal vast niet lang duren. Ook veel briefschrijvers verwachten haar in de toekomst nog tegen te komen. Zo sluit Maria Schonewille haar bericht af met de woorden: ‘Je hebt het heel goed gedaan. Ik hoop dat je je voor de gezondheidszorg blijft inzetten. En daar heb ik alle vertrouwen in. Weet dat heel veel mensen achter je staan.’ Tegelijkertijd zien briefschrijvers in Emile Roemer een waardig opvolger en Agnes sluit zich daarbij aan: ‘Uiteraard had ik daar alle vertrouwen in, anders had ik deze moeilijke stap nooit kunnen nemen.’

Met dank aan Renske Leijten, Jan Marijnissen, Ineke Palm en Jessica van Ruitenburg

Lees online