Tribune 12/2008 :: Actueel :: Fraude in het winkelschap

ACTUEEL

Fraude in het winkelschap

Misleidende etiketten op nederzettingsproducten

Er wordt op grote schaal fraude gepleegd rond Israëlische producten uit de bezette gebieden, zegt consumentenorganisatie PEACE. Met onjuiste etiketten worden consumenten misleid en importheffingen omzeild. “We willen de verkoop van deze producten stoppen.”

Tekst Malu Luër Foto Menno Herstel / Herstel Werkzaamheden

Het kantoor van consumentenorganisatie PEACE, midden in het centrum van Amsterdam, oogt klein maar gezellig. Een kaart van Israël aan de muur verraadt onmiddellijk waar de organisatie zich mee bezighoudt. Bij binnenkomst vertelt voorzitter Joost Hardeman dat er een verhuizing op stapel staat. In het huidige kantoor passen drie mensen. Nu de campagne tegen de nederzettingenproducten loopt, beginnen zich nieuwe vrijwilligers aan te melden en is er toch echt extra ruimte nodig.

Hardeman vertelt waarom PEACE de campagne begonnen is:“Als consumenten financieren we, zonder dat we het weten, de Israëlische nederzettingen in Palestina. Als we deze geldstroom weten te stoppen, zal het voor Israël moeilijker worden om de nederzettingen in stand te houden.” Het gaat om producten uit de gebieden die in 1967 door Israël zijn veroverd tijdens de Zesdaagse Oorlog. Volgens het internationaal recht zijn dit bezette gebieden en de VN-Veiligheidsraad heeft de nederzettingen illegaal verklaard. Sinds eind jaren negentig komen producten uit de bezette gebieden niet meer in aanmerking voor handelsvoordelen van de Europese Unie. Hardeman noemt de nederzettingen, samen met de Israëlische muur op de Westelijke Jordaanoever, het grootste obstakel voor een duurzame vrede. “De nederzettingen en de muur maken een levensvatbare Palestijnse staat onmogelijk.”

Naar de rechter

Het lijkt voor de hand te liggen dat wie de nederzettingen niet wil steunen, de producten die er vandaan komen beter niet kan kopen. Maar dat is niet zo eenvoudig, volgens Hardeman. In een recent persbericht beschuldigt PEACE bedrijven die de producten invoeren en verkopen van ‘grootschalige fraude’. “Er is enkele maanden onderzoek gedaan naar de producten uit de nederzet-tingen in Palestina. Al snel werd duidelijk dat er op veel producten uit de nederzettingen een ander herkomstland staat. Soms staat er ‘Israël’ op, soms een ander land, zoals Nederland.” En ook de huismerken van de supermarkten komen weleens uit neder-zettingsgebieden.

Hij legt uit hoe PEACE dit probleem wil aanpakken: “We willen dat de supermarkten op de etiketten van producten zetten waar ze daadwerkelijk vandaan komen. Europese wetten verplichten de supermarkten om de consumenten daarvan op de hoogte te stellen, als het voor de consument van belang is om dat te weten. In dit geval lijkt het ons zeker van belang.” PEACE wil winkeliers onder druk zetten door de grote supermarkten te dagvaarden wegens valse en misleidende etiketten. Europese regels verplichten de supermarkten om als land van herkomst de nederzettingsgebieden te vermelden op het etiket. Als de rechter de winkeliers verplicht om het herkomstland erop te zetten, zal volgens Hardeman de verkoop van deze producten stoppen. Ook heeft PEACE aangifte gedaan bij de FIOD, wegens invoerfraude. Nederzettingenproducten die ten onrechte het stempel Israël dragen, zijn goedkoper in de EU in te voeren dan producten met het etiket ‘bezet gebied’.

Naar de supermarkt

Bij een bezoek aan een grote supermarkt laat Hardeman zien hoe lastig de producten te herkennen zijn. Nadat hij aan het personeel gevraagd heeft waar de dadels liggen, zien we al de eerste etiketten met ‘Israël’ als land van herkomst. Hardeman vertelt dat er in Israël zelf bijna geen dadels zijn, ze komen vrijwel allemaal uit de bezette gebieden. Ook veel vleesvervangers hebben hun oorsprong in de bezette gebieden, maar op het etiket staat dan vaak ‘Nederland’.

De campagne die PEACE in Nederland gestart is, zal ook in andere Europese landen gevoerd worden. Door via rechtszaken duidelijke en eerlijke etiketten te eisen, kunnen consumenten in heel Europa duidelijk maken dat zij geen producten willen uit bezet gebied. Hardeman: “Door de koopkracht van de Europese consumenten te bundelen willen we verschil maken. Dit is te vergelijken met de opkomst van de vakbonden meer dan 100 jaar geleden, de georganiseerde arbeiders wisten toen veel verbete-ringen af te dwingen. Individuele arbeiders hadden, net als individuele consumenten, nauwelijks een machtspositie. Als de consumenten zich organiseren, zal er een machtsblok ontstaan waar winkeliers en overheden niet zomaar omheen kunnen.”

Voor de rechtszaak is het van groot belang dat consumenten van zich laten horen. Via speciale actiekaarten kunt u de campagne van PEACE steunen.

Voor meer informatie en het bestellen van kaarten: www.peaceconsumer.org