Tribune 10/2008 :: Column Jan Marijnissen - Tweedeling, nu ook vanaf vier jaar

Column

Jan Marijnissen:

Privé winst; collectieve last

"Sorry, maar ik vind je een dief van je eigen portemonnee", zei de man die mijn hypotheek regelde. Zijn voorstel was dat we een fors hogere hypotheek zouden nemen. Met het geld dat we daarmee scoorden, zouden we dan geld kunnen gaan ‘verdienen’ op de beurs. ‘En dat is heel slim’, zei hij nog. ‘Alles is aftrekbaar van de belastingen.’ Ik heb besloten maar een dief van mijn eigen portemonnee te blijven. Momenteel wordt er op de beurs meer geld verdiend door middel van speculatie, dan door alle mensen in ons land met werken bij elkaar. Het aandeel van de jaarlijks door ons geproduceerde welvaart dat naar ‘winst’ gaat is groter dan het aandeel dat als loon wordt uitbetaald aan alle werkenden samen.

Het woord zegt het al: Kapitalisme, het systeem waarin de factor Kapitaal dominant is. De factor Arbeid wordt slechts gezien als een noodzakelijk kwaad, door middel waarvan nieuwe ‘waarde’ geproduceerd kan worden. Hebben we de samenleving (politiek en privé) inmiddels gedemocratiseerd; de macht in de economie is nog steeds gebaseerd op bezit en niet op mensen. De economie kent geen democratie, geen ‘het volk aan de macht’.

De kredietcrisis die de VS, en de VS bepaald niet meer alleen, nu al meer dan een jaar teistert is een schoolvoorbeeld van wat het neoliberalisme ons gebracht heeft. Het is de allesvernietigende dictatuur van de hebzucht. De fi nanciële markten zijn door de deregulering ontdaan van hun morele ketenen – en we zien nu de gevolgen. Risico is op risico op risico gestapeld, zonder dat iemand zich druk maakte over wat er zou gebeuren wanneer de luchtbel zou leeglopen. De fi nanciële sector kon veel extra winst maken en daardoor binnenlopen. Maar een kruik gaat net zo lang te water, totdat-ie….

En barsten deed-ie. En wie mag ’m lijmen? De belastingbetaler, ook de overgrote meerderheid die part noch deel had aan de rooftochten door het Kapitaal. Onder verwijzing naar het algemene belang om de rust op de fi nanciële markten zo snel mogelijk te laten terugkeren, heeft de Amerikaanse regering besloten vele honderden miljarden dollars van haar burgers in te zetten om die rust (voorlopig) te kopen. Velen hebben op onverantwoorde wijze hun zakken gevuld. Zij hebben het algemeen belang geschaad en een crisis veroorzaakt. Maar ervoor opdraaien doen de gewone mensen. Dit is een systeemkenmerk van het kapitalisme. En daarom is de SP óók de partij van de fundamentele maatschappijkritiek. Het kapitalisme is out of time, en hoort niet thuis in de eenentwintigste eeuw.

Jan Marijnissen