Tribune 10/2008 :: Kredietcrisis, pompen of verzuipen?

Economie

Kredietcrisis, pompen of verzuipen?

Een nieuwe injectie van 700 miljard dollar moet de Amerikaanse financiële sector redden. Is daarmee de kredietcrisis bezworen? Echt een vraag voor econoom, politicoloog én financieel woordvoerder van de SP in de Tweede Kamer Ewout Irrgang.

Tekst Herman Beekers Illustratie Arend van Dam

De grootste economie van de wereld leeft op krediet. De staatsschuld is onder Bush sterk opgelopen, tot bijna 10.000 miljard dollar. Met de schulden erbij van lagere overheden, bedrijven en burgers, praten we over meer dan 50.000 miljard. Dat is ruim een half miljoen dollar per gezin. Zelfs oorlog voeren doet Amerika op de pof. De oorlogen in Irak en Afghanistan kosten 2 miljard per dag, evenveel als de regering dagelijks aan nieuwe leningen uitschrijft.

“Nu leent Amerika dus nog eens 700 miljard dollar om de riskante leningen van de banken over te nemen. Een slechte maatregel. De financiële sector wordt van zijn problemen verlost en kan dan weer op de oude foute voet doorgaan. De belastingbetaler draait ervoor op en de nationale schuld wordt alsmaar groter”, zegt Irrgang. “De financiële instellingen hebben veel te veel risico genomen, bijvoorbeeld door massaal dubieuze hypotheken te verstrekken. Dat is sterk bevorderd door het systeem van bonussen voor de topmanagers. Men verdient vette premies met mooie resultaten op de korte termijn, ook al leiden die tot rampen op lange termijn. De overheid had hier al lang moeten ingrijpen.”

“De Amerikanen zullen de tering naar de nering moeten zetten. Dat kan geleidelijk, door de uitgaven te beperken – bijvoorbeeld aan die peperdure oorlogen – en de belastingen te verhogen. Zodat de inkomsten van de staat meer in overeenstemming raken met de uitgaven. Vooral de belastingverlagingen die Bush voor de hoogste inkomens heeft doorgevoerd, zouden teruggedraaid moeten worden. Banken in problemen moet je óf gewoon failliet laten gaan, óf nationaliseren, zoals is gebeurd met verzekeraar AIG. Dan hebben de aandeelhouders het nakijken. Nationaliseren is veel beter dan met goedkope leningen overeind houden, want nu worden de kapitalisten met gemeenschapsgeld gered en is de shit weer voor de belastingbetaler.

Als deze weg niet bewandeld wordt, blijft alleen de hardleerse weg over: de instorting van de dollar. Dat zou tot een diepe crisis leiden, ook hier. Onze export zou in elkaar donderen. Tot nu zijn landen in het Midden-Oosten en Azië bereid Amerika steeds weer geld te lenen. Ook die zien dat dat niet eeuwig door kan gaan. Maar ze hebben er alle belang bij de Amerikaanse economie en de dollar overeind te houden. De reserve van China, 1800 miljard, bestaat grotendeels uit dollars! Als die munt dan 20 procent in waarde daalt, kun je nagaan hoeveel China verliest!”

Wat moet de Nederlandse burger nu doen? “Allereerst heeft het weinig zin om in paniek te raken. Amerika toont dat paniek een eigen dynamiek kent en die moeten we niet willen. Onze spaargelden zijn redelijk gegarandeerd door de Nederlandse staat. Als je je spaargeld over enkele banken verspreidt, kan je eigenlijk weinig overkomen.”

Daags na het akkoord over het Amerikaanse noodplan zei PvdA-leider en minister van Financiën Wouter Bos: “Deze vorm van kapitalisme is voorbij. De hele crisis betekent de definitieve teloorgang van een systeem dat is gebaseerd op hebzucht, onverantwoorde risico’s en perverse beloningen.” Maar hij weigert in Nederland de maatregelen te nemen die nodig zijn om ook hier een einde te maken aan ‘deze vorm van kapitalisme’, zegt Irrgang: “Bos weigert iets te doen aan het totaal verkeerde systeem van de bonussen. Die leiden tot het nemen van onverantwoorde risico’s. Lekker cashen, terwijl de bank in problemen raakt waarvoor uiteindelijk de gemeenschap mag betalen. Verder is het toezicht op de financiële markt in Nederland wel beter geregeld dan in de VS, maar het moet ook hier strenger. De Autoriteit Financiële Markten zou speculatie veel harder moeten tegengaan. Voorkomen dat er, als gevolg van een combinatie van het in omloop brengen van valse geruchten en speculeren op koersdaling, weer een beurshysterie wordt gecreëerd. Ook in Nederland worden riskante hypotheken verstrekt, van acht keer het jaarinkomen. Daar moeten strengere grenzen aan worden gesteld.”