Tribune 10/2008 :: Miljoenennota: SP wil nieuwe solidariteit

Miljoenennota

Ronald van Raaks impressie van de Algemene Beschouwingen

SP wil nieuwe solidariteit

“Wat is er toch aan de hand? Eerst leek de startmotor kapot, het kabinet wilde maar niet op gang komen. Nu rijdt het kabinet, maar met horten en stoten. Als de één meer gas wil geven, gaat de ander op de rem staan.” Agnes Kant liet zich flink horen tijdens de Algemene Beschouwingen.

Tekst Ronald van Raak Foto Bas Stoffelsen

Tijdens de Algemene Beschouwingen op 17 en 18 september waren de ogen gericht op Agnes Kant, de nieuwe leider van de oppositie in de Tweede Kamer. Wat wil de SP van Agnes Kant? Nieuwe solidariteit, eerlijker delen van de welvaart, investeren in de buurten en arme landen een eerlijke kans geven om zich te ontwikkelen. Prinsjesdag, op 16 september, was de dag van de regering. In de weken daarvoor ‘lekten’ allerlei plannen naar de media.

Vervolgens klaagde diezelfde regering dat journalisten schreven over de gevolgen van het beleid. In de troonrede gaf de regering de aftrap voor de discussie: een droge opsomming van plannen en voornemens. De koningin leek zelfs even in te dommelen. Nietszeggende voorstellen als: ‘De visserij verdient een stabiele toekomst.’ Soms een leuk plannetje, zoals de subsidie voor de aanschaf van zonneboilers. Maar ook veel slechte plannen, zoals nog meer marktwerking in de zorg. De koningin leest op Prinsjesdag de teksten voor van de regering. Dat kunnen we haar eigenlijk niet meer aandoen. Balkenende moet zijn teksten voortaan maar zelf voordragen.

De SP van Agnes Kant

Op de eerste dag van de Algemene Beschouwingen geeft de oppositie kritiek op de regeringsplannen. Dit is een spannende dag in de Tweede Kamer. Alle parlementaire journalisten verdringen zich al vroeg voor de ingang van de vergaderzaal. Daartussendoor bestoken de ‘spindoctors’ van PvdA en CDA de journalisten, met mooie berichten over de eigen ministers en halve waarheden over andere partijen. Journalisten vragen Kamerleden hun mening over de battle of the babes’, de strijd tussen de vijf vrouwelijke fractievoorzitters. Ook willen ze weten of Agnes Kant Jan Marijnissen wel kan vervangen. In de vergaderzaal vraagt Kant de minister-president ondertussen wat nu eigenlijk het verschil is tussen Balkenende I, II, III en IV. En wat de verpleegkundige, de thuiswerker, de politieagent, de onderwijzer en de buurtbewoner opschieten met de plannen van dit kabinet.

Alles wordt duurder, maar mensen hebben minder te besteden. Ook met de PvdA in de regering gaan ouderen, chronisch zieken en gehandicapten er op achteruit. “De zieke schouders dragen de zwaarste lasten”, aldus Kant. De regering durft de topinkomens niet aan te pakken, maar oefent wel druk uit op de vakbonden om hun looneisen te matigen. De lonen stijgen niet veel meer dan de inflatie, waardoor de koopkracht opnieuw niet groeit. Aan de pomp stijgen de prijzen, terwijl de winsten van oliebedrijven door het plafond gaan. Shell maakte 8 miljard euro winst in drie maanden, rekent Kant de minister-president voor. Onze bodemschatten moeten volgens haar niet ten goede komen aan de multinationals, maar aan de bevolking.

Het spinnen en draaien van de PvdA

Regeringen hebben jarenlang een politiek gevoerd van zogenaamde ‘eigen verantwoordelijkheid’. Agnes Kant kondigt het einde aan van dit ‘ik-denken’. Ze herinnert de minister-president eraan dat mensen juist betere voorzieningen willen, en meer solidariteit. Kant wil de strijd aangaan met die managers in het onderwijs, het openbaar vervoer en de zorg die vooral aan zichzelf denken. Zoals de topmanagers in de thuiszorg, die hun medewerkers vragen om 20 procent in te leveren, maar zichzelf tonnen geven. Kant klaagt ook het gedraai aan van de PvdA. Vorig jaar beloofde Wouter Bos nog dat ouderen, chronisch zieken en gehandicapten er voortaan niet meer op achteruit zouden gaan. Dit jaar is hij die belofte alweer vergeten. Met de huidige plannen gaan deze groepen er opnieuw op achteruit.

PvdA-fractievoorzitter Mariëtte Hamer wil de voorstellen van de SP om de koopkracht van deze mensen te verbeteren niet steunen. Ook niet het voorstel om de ziektekosten voor mensen eerlijker te verdelen – door de premie te verlagen van 1.100 naar 400 euro, en de rest inkomensafhankelijk te maken. En rijken dus meer te laten bijdragen. De strijd wordt niet alleen uitgevochten in de zaal van de Tweede Kamer, maar ook daarbuiten. De spindoctors doen hun werk, door journalisten in te fluisteren dat dit voorstel van de SP ten koste zou gaan van de middeninkomens, van verpleegkundigen en politieagenten. In werkelijkheid gaan deze middeninkomens er juist fors op vooruit.

Balkenende hobbelt voort

Tijdens de Algemene Beschouwingen van vorig jaar vlogen PvdA en CDA elkaar nog regelmatig in de haren. Toenmalig fractievoorzitter Jacques Tichelaar beloofde ‘de randen’ op te zoeken van het regeerakkoord. Dit jaar sloten de grootste regeringspartijen een gewapende vrede – en bleek de nieuwe fractievoorzitter Mariëtte Hamer met de handen gebonden. Agnes Kant presenteerde haar plannen voor de buurt, de nieuwe hoeksteen van de samenleving. Kleine scholen en kleinschalige zorg, meer wijkagenten en aantrekkelijke hangplekken, winkels en speelgelegenheid, openbaar vervoer en arbeidsbemiddeling in de buurt, dat is een goede manier om mensen te betrekken bij hun omgeving.

Nog maar 25 procent van de bevolking heeft vertrouwen in het vierde kabinet Balkenende. De rest verwacht niet dat deze regering de problemen kan oplossen. De minister-president maakte tijdens de tweede dag van de Algemene Beschouwingen ook niet de indruk dat hij er nog in gelooft. Balkenende, die tijdens eerdere kabinetten graag wilde debatteren over de toekomst van Nederland, las nu braaf de teksten van zijn ambtenaren voor en probeerde discussies te ontwijken. De minister-president die houdt van de snelheid van de Formule 1, zit gevangen in een kabinet dat voorthobbelt. Op kritische vragen reageerde hij wat kribbig. Balkenende gaat steeds meer lijken op Wim Kok, die zijn partij de ideologische veren afwierp en een manager werd in de politiek.

Kant wil vooruit

Nieuwe solidariteit, dat is volgens Agnes Kant ook internationale solidariteit. Het getuigt niet van solidariteit dat onze soldaten meevechten in Afghanistan, waar zij zelf onderdeel zijn geworden van het probleem. Ontwikkelingslanden kunnen zichzelf niet ontwikkelen als zij hun markten niet mogen beschermen. Mensen kunnen niet enthousiast worden over Europese samenwerking als zij niet mogen meebeslissen. Het is volgens Kant prima als mensen uit het buitenland hier komen werken, maar dan wel onder goede arbeidsvoorwaarden. Niet als speelbal in een internationale loonwedloop, waarin werknemers ‘bulkarbeiders’ worden, die hun arbeid zo goedkoop mogelijk moeten aanbieden: “Je kunt de sociale gevolgen van arbeidsmigratie niet negeren. De ontwrichte gezinnen. Kinderen in tehuizen, omdat vader en moeder ver weg moeten werken. De gevolgen voor het land dat ze achterlaten, onvoldoende goed personeel dat overblijft. De uitbuiting van deze mensen in Nederland. De gevolgen voor de wijken, waar mensen soms met zijn tienen in een huis wonen.”

Agnes Kant maakte tijdens de Algemene Beschouwingen de minister-president duidelijk waarom mensen zijn regering niet vertrouwen. Omdat beloften niet worden waargemaakt. Omdat de tegenstellingen in Nederland niet kleiner, maar groter worden. Omdat mensen niet mogen meepraten over het Europese Verdrag.

En omdat er geen onderzoek komt naar hoe we de oorlog in Irak zijn ingerommeld. Kant maakte duidelijk waarom mensen niet geloven dat deze regering de problemen kan aanpakken; in de zorg, in het onderwijs en in de buurten. De regering hobbelt voort. Agnes Kant wil vooruit: “Eerlijker delen, in plaats van verrijken. Méér in plaats van minder solidariteit. Menselijke maat, in plaats van anonimiteit. Niet wegkijken, maar omkijken naar elkaar.”

Wat wil de SP van Agnes Kant? Ongeveer hetzelfde als de SP van Jan Marijnissen. Dat is wat saai voor de journalisten. Maar heel goed voor de mensen.