Tribune 03/2007 :: Progressie in de provincie

Actueel

Progressie in de provincie

Tekst Rob Janssen & Marjo Van Lijssel Foto Marjo Van Lijssel

“We hebben drie verkiezingen voor de boeg en ik ben van plan ze alle drie te winnen,” zei Jan Marijnissen tegen het SP-personeel tijdens de kerstborrel van 2005. Vijftien maanden later weten we dat hij gelijk kreeg: de SP won de raads-, Kamer- en Statenverkiezingen op rij. Toch mag de enorme winst in de doorgaans weinig aansprekende provincies op 7 maart opmerkelijk heten. “Het gaat niet meer om mensen die zomaar een keertje op de SP gestemd hebben.”

Of hij Jan Marijnissen al bedankt had. Dat vroeg de tv-presentator van L1 tijdens het slotdebat op 7 maart aan de Limburgse SP-lijsttrekker Felix van Ballegooij. “Nee,” antwoordde deze: “Deze geweldige uitslag hebben we echt niet alleen aan Jan te danken. De kiezer heeft begrepen wat wij de afgelopen vier jaar hebben gedaan én wat we de komende vier jaar willen doen.” En geweldig wás de uitslag. In Limburg pakte de SP 18,6 procent van de stemmen en ging van vier (omgerekend drie in de nieuwe situatie van een kwart minder Statenleden) naar negen zetels. Daarmee werd ze de tweede partij, de PvdA en de VVD achter zich latend.

In Noord-Brabant was de uitslag nóg beter: 20,9 procent van de stemmen en van zes (vier) naar twaalf zetels. “Eerlijk gezegd was ik een beetje bang dat we zouden worden afgestraft voor het feit dat we niet in de regering zitten,” zei de Brabantse SP-voorman Nico Heijmans na de bekendmaking van de uitslag. “Maar gelukkig heeft de kiezer doorzien, dat de SP geen enkele opening geboden werd om mee te regeren. Ik heb de indruk dat de mensen die op 22 november op de SP stemden, dat nu weer hebben gedaan. Het gaat kennelijk niet meer om mensen die zomaar een keertje SP gestemd hebben.”

Opmerkelijk was het SP-resultaat in Drenthe. In die provincie deed de partij voor het eerst mee aan de Statenverkiezingen en veroverde meteen vijf zetels. Lijsttrekker Philip Oosterlaak: “Voor de lokale afdelingen waren de Statenverkiezingen bijna een soort bevrijding. Gewoon omdat we als SP ditmaal mee konden doen. Heel veel mensen hebben daardoor erg enthousiast campagne gevoerd. Dat heeft zeker bijgedragen aan dit prachtige debuut.”

Duizenden actieve SP’ers wisten de brug van politiek naar de burger te slaan

‘De vanzelfsprekendheid dat de drie grote partijen het in het Gelders bestuur voor het zeggen hebben, is voorbij door een SP die twee keer zo groot is geworden en een flinke winst van de ChristenUnie. Er zijn nu meerdere coalities mogelijk,’ schreef dagblad De Gelderlander daags na de verkiezingen. En dat gold voor meer provincies. “Zeker in het zuiden van het land zouden we zaken moeten kunnen doen,” stelde ook SP-secretaris Hans van Heijningen na het bekend worden van de uitslag. “We zullen zeker niet weglopen voor collegedeelname. Maar meeregeren is geen doel op zich. Het is aan de provinciale fracties om te onderzoeken of en waar mogelijkheden tot meebesturen bestaan.”

“In Noord-Brabant gaan wij er in ieder geval ons uiterste best voor doen. In principe kunnen CDA en SP een college vormen. Wij zijn bereid om daar heel serieus over te praten,” aldus Nico Heijmans op de dag dat zijn partij de tweede werd in het Brabantse. Iets wat zeker niet in de laatste plaats kon gebeuren dankzij adembenemende resultaten in een aantal grote(re) steden. De partij kwam als grootste uit de bus in Tilburg, Helmond, Den Bosch, Oss en Eindhoven; in die laatste twee levert de SP wethouders. In andere gemeenten waar de SP meeregeert, was de score eveneens vaak opvallend hoog: in Heerlen, Schiedam, Doesburg en Reiderland werd de SP de grootste. Iets wat ook in Vlaardingen lukte. In steden als Amsterdam, Rotterdam, Haarlem, Groningen en Arnhem werd de tweede plek ingenomen.

Voor een witte raaf in het nieuwe politieke landschap zorgde overigens D66 in zijn laatst overgebleven bolwerk Gennep. In die Noord-Limburgse gemeente trokken de democraten maar liefst 34,6 procent van de stemmen naar zich toe. Daarmee wist de Gennepse lijsttrekker Paul Wessels nog net een zetel in Maastricht te bemachtigen.

Hoe groot het wantrouwen jegens Balkenende IV ook is, en hoe vurig de wens van de burger naar een socialer en humaner beleid in de provincies ook moge zijn; critici bleven na 7 maart het ‘Marijnissen-effect’ als verklaring voor de SP-zege op 7 maart noemen. Hans van Heijningen vindt dat wat al te gemakkelijk. “Natuurlijk; als je de meest aansprekende politicus binnen je gelederen hebt, werkt dat zeker in je voordeel. Maar er zijn meer factoren die ons derde mega-succes binnen een jaar verklaren. Ten eerste hebben we landelijk een politiek programma dat staat een huis. Ten tweede hadden we in de provincies uitstekende kandidaten. En tot slot: de SP bestaat uit vele duizenden actieve mensen die als geen ander de brug tussen de politiek en de burger weten te slaan. Dát is het verschil met andere partijen.”