Tribune 02/2007 :: Jan Marijnissen - Beeld en werkelijkheid

Jan Marijnissen

Beeld en werkelijkheid

Laatst heb ik het boek Het zijn net mensen van journalist Joris Luyendijk uitgelezen. Het is een boek dat ik graag aanbeveel, omdat het een duidelijke, verrassende en vooral eerlijke inkijk geeft in het leven van een correspondent. Luyendijk werkte voor de NRC in Caïro, Beiroet en Jeruzalem.

Wij denken: kranten en andere media hebben correspondenten in verre oorden om ons kond te doen van wat daar speelt. De werkelijkheid is dat de redactie thuis het nieuws doorkrijgt van de persbureaus, dat doorgeeft aan de correspondent die er dan ‘rechtstreeks vanuit Jeruzalem’ een stukje over schrijft of er een praatje over houdt met een presentator in Hilversum.

Wij denken: journalisten zijn precies op de hoogte van de staat van het land van waaruit ze berichten. Ze weten precies hoe de publieke opinie ‘denkt’. Niets is minder waar, zo legt Luyendijk uit. In dictaturen weet je niet wat ‘de mening van de straat’ is, omdat niemand z’n mond durft open te doen. Daar komt bij dat de onvrijheid van een dictatuur, zoals in vrijwel de gehele Arabische wereld, maakt dat je nooit weet waaróm iets gezegd wordt en óf het waar is.

Wij denken: correspondenten zijn er om ons iets duidelijk te maken over de achtergronden van landen en van conflicten. Luyendijk legt uit dat alleen ‘het nieuws’ telt. En wat ‘nieuws’ is bepaalt de nieuwsredactie in Nederland. Een aanslag op onschuldige mensen in Tel Aviv is nieuws, zeker. Maar hoe zit het met de bezetting van de Gazastrook en de Westelijke Jordaanoever? Nee, dat is dan weer geen nieuws. Het leven van een correspondent blijkt bepaald te worden door de worsteling tussen het ‘nieuws’ dat van hem gevraagd wordt en het nieuws dat hijzelf zou willen brengen.

Dit verschil tussen beeld en werkelijkheid speelde ook rond de formatie. De PvdA heeft iedereen die het horen wilde, laten geloven dat de SP was ‘weggelopen’ van de onderhandelingstafel. Dat beeld kwam de PvdA goed van pas. De werkelijkheid was dat het CDA de SP er niet bij wilde hebben vanwege inhoudelijke verschillen, maar ook omdat het CDA geen minderheid wilde zijn in een CDA-PvdA-SP-coalitie. Daarom op 7 maart: NU ZEKER SP!

Jan Marijnissen