Tribune 01/2007 :: Actueel :: De inval in Somalie heeft de situatie alleen maar verslechterd

Actueel

“De inval in Somalië heeft de situatie alleen maar verslechterd”

Eerst beschoten gevechtsvliegtuigen van de Ethiopische luchtmacht dagenlang belangrijke plaatsen zoals het vliegveld van hoofdstad Mogadishu. Later drong infanterie ondersteund door tanks diep in het oosten en zuiden van Somalië door. Immers: in dat land trok een radicaal islamitische elite aan de touwtjes, met de Sharia als leidraad nog wel. Een humanitaire interventie was het derhalve. En that’s it.

Tekst Rob Janssen Foto Petterik Wiggers / Hollandse hoogte

Maar Guido van Leemput vindt die voorstelling van zaken te gemakkelijk. “Toen de Unie van Islamitische Rechtbanken (UCI) aan de macht kwam in grote delen van het land, voerden ze de Sharia in en verboden het gebruik van ‘qat’ (een softdrug –red) en het luisteren naar westerse popmuziek. Dat klinkt in onze oren misschien heel hard en onmenselijk, maar je moet het vanuit het perspectief van de Somaliërs zelf bekijken.

Want hoe je het ook wendt of keert; de UCI bracht orde en stabiliteit in het totaal verruïneerde land. Somalië ging sinds 1991 gebukt onder een bijzonder bloedige burgeroorlog, waarin vaak uiterst gewelddadige ‘krijgsheren’ de dienst uitmaakten. Toen de UCI hen verdreef, kwam de stabiliteit terug. Het was weliswaar een islamitische, fundamentalistische oplossing, maar er kwam wél een einde aan de corruptie en het onderlinge geweld. De mensen in Somalië zagen dat ook en daarom gunden ze de UCI het voordeel van de twijfel. Somalië is een typisch geval van wat een ‘ mislukte staat’ heet te zijn en de UCI was op haar manier bezig een staat op te bouwen.”

Hardnekkige geruchten willen, dat Ethiopië de aanval uitvoerde met steun van de Verenigde Staten. Feit is, dat de Verenigde Staten en Groot-Brittannië een VN-resolutie die de inval veroordeelde, blokkeerden. Ook werd vlak na de jaarwisseling bekend, dat de Amerikaanse marine voor de Somalische kust patrouilleert. Dit om islamitische strijders een vluchtroute te ontnemen.

Durfden de Amerikanen deze keer niet en wilden ze Ethiopië de klus laten klaren?

Van Leemput: “Het is niet zó vreemd dat in brede kringen verondersteld wordt dat Ethiopië hier als zetbaas van de Verenigde Staten opereert. In 1993 hebben de Amerikanen aan den lijve ondervonden hoe moeilijk het is om in Somalië militair iets te bereiken. Wie herinnert zich niet het beeld van die dode Amerikaanse soldaten die door de straten van Mogadishu werden gesleept. Een gigantische vernedering voor Amerika; het incasseringsvermogen van Afrikaanse strijders was vreselijk onderschat. Het zou dus best kunnen, dat Amerika het deze keer niet aandurfde en Ethiopië de klus wilde laten klaren.”

Het is niet uitgesloten dat ook buurlanden Kenia en Eritrea bij de crisis betrokken raken. Zo beloofde Kenia op 3 januari al, dat het zijn grenzen ging afsluiten om te voorkomen dat islamisten zouden kunnen ontsnappen. Terwijl Eritrea al eerder een grensconflict had met Ethiopië en bovendien de UCI steunde. Somalië is dus ook het toneel van regionale spanningen tussen verschillende landen.

Maar de hamvraag blijft natuurlijk: wat is het gevolg voor de burgers van Somalië? “Om te beginnen moet je vaststellen, dat de Ethiopische inval Somalië in hoge mate destabiliseert,” zegt Guido van Leemput. “De islamisten hebben een guerrilla aangekondigd. Het gevaar is bovendien groot, dat de krijgsheren van weleer weer gaan huishouden. Eigenlijk is het te gek voor woorden dat men geen lessen trekt uit het verleden. Ook naar Irak en Afghanistan werden troepen gestuurd, terwijl er geen visie was over hoe het daarna verder moest. De gevolgen zijn bekend. Het is het aloude probleem dat opduikt als de soevereiniteit van een land met geweld geschonden wordt.”

Van Leemput ziet maar één afdoende oplossing: “De verschillende groepen, clans en partijen in Somalië moeten zo snel mogelijk tot een akkoord komen over de vraag hoe het verder moet. Daar moeten ook alle internationale inspanningen op gericht zijn. Of dat snel gaat lukken, vraag ik me af. Waarschijnlijk is een internationale troepenmacht daarbij noodzakelijk, maar onduidelijk is wie het initiatief zou moeten nemen, welke opdracht zij krijgen en voor wie ze die moeten uitvoeren. Maar voorlopig kan ik geen andere conclusie trekken dan dat de Ethiopische inval de situatie in de Hoorn van Afrika alleen maar onstabieler heeft gemaakt. Het klassieke probleem dat dit soort militaire interventies veroorzaakt is dus weer in huis gehaald.”