Spanning januari 2011 :: Mercedes Sosa
Het rijke rooie leven - deel 76
Mercedes Sosa
Tekst: Tijmen Lucie Foto: Wuniatu / flickr.com
Mercedes Sosa (1935-2009) was een Argentijnse zangeres die zeer populair was in Latijns-Amerika en daarbuiten. Sosa, die haar carrière begon op 15-jarige leeftijd, groeide op in Tucuman, een stad in het noordwesten van Argentinië. Vanaf de jaren zestig was zij een van de belangrijkste vertegenwoordigers van la nueva cancion: een muziekstroming die traditionele volksmuziek combineerde met maatschappijkritische teksten. Deze beweging, die in Chili was ontstaan kreeg veel navolging in Latijns-Amerika, Spanje en Portugal en speelde een belangrijke rol bij de sociale protesten tegen de militaire dictaturen in de jaren zeventig en tachtig. Voor Sosa, die zelf opgroeide in bittere armoede, waren sociale problemen een grote bron van inspiratie. In veel van haar liederen kwam zij op voor de rechten van de armen. Zij werd dan ook ‘de stem van degenen zonder stem’ genoemd.
Een grote klap voor nueva cancion was de staatsgreep in 1973 in Chili door generaal Pinochet. De zeer populaire zanger Victor Jara werd gemarteld en vermoord door het militaire regime en andere vertegenwoordigers van de beweging werden verbannen. Ook in Argentinië kwam in 1976 een militaire junta aan de macht onder leiding van Jorge Videla. Mercedes Sosa werd direct nauwlettend in de gaten gehouden en geïntimideerd door de beruchte geheime dienst. Tijdens een optreden in de stad La Plata in 1979 werden zij, haar band en het aanwezige publiek gearresteerd. Onder grote internationale druk werd Sosa uiteindelijk vrijgelaten, maar zij was haar leven niet langer zeker. Zij zag zich daarom gedwongen het land te verlaten en vluchtte naar Madrid. De drie jaar die zij hier en later in Parijs in ballingschap doorbracht waren voor haar zeer moeilijk. Ze kon zelfs niet meer zingen. ‘Het was een mentaal probleem. Wanneer je in ballingschap gaat dan pak je je koffer, maar sommige dingen kloppen niet. Er zijn dingen die door je hoofd blijven spelen, zoals kleuren, geuren en je jeugd en er is de pijn en de dood die je hebt gezien. Je moet die zaken niet ontkennen, want anders word je ziek.’ Zo blikte zij terug.
Vlak voordat het militaire regime in 1982 in elkaar stortte als gevolg van de Falklandoorlog keerde Sosa terug naar haar geboorteland en besloot zij weer te zingen. Haar rentree was een groot succes. Voor een uitzinnige menigte van 50000 mensen trad zij op in Buenos Aires. Ook internationaal kreeg zij veel erkenning in de jaren die volgden en trad zij onder meer op in Carnegie Hall in New York en het Colosseum in Rome. Wat bleef was haar maatschappelijke betrokkenheid en strijd voor de rechten van kansarmen. Zo verzette zij zich fel tegen president Menem, die dictator Videla amnestie verleende en werd zij ambassadrice van Unicef. Bovendien halen mensen die wereldwijd onderdrukt worden nog steeds inspiratie uit haar teksten, zoals tijdens de Oranjerevolutie in de Oekraïne in 2004 toen haar lijflied ‘Gracias a la vida’ veel gedraaid werd.
Sosa overleed op 4 oktober 2009 aan een nierziekte. Na haar dood kondigde de Argentijnse presidente Kirchner een periode van drie dagen van nationale rouw af om deze sociaal bewogen zangeres te gedenken.
Een van mijn favoriete nummers van Mercedes Sosa is ‘Cuando tenga la tierra’ ‘Wanneer ik het land heb’ uit 1973. Niet alleen vanwege de prachtige tekst, maar vooral ook vanwege de hoop die er uit spreekt voor een betere en rechtvaardigere wereld.
Een wereld waarin het land op een eerlijke manier onder de mensen verdeeld wordt.
| Cuando tenga la tierra | Wanneer ik het land heb | Cuando tenga la tierra Sembrare las palabras Que mi padre martin fierro Puso al viento... Cuando tenga la tierra La tendran los que luchan Los maestros, los hacheros, Los obreros Cuando tenga la tierra Te lo juro semilla Que la vida Será un dulce racimo Y en el mar de las uvas Nuestro vino Cantare... Cantare... Cuando tenga la tierra Le dare a las estrellas Astronautas de trigales Luna nueva Cuando tenga la tierra Formaré con los grillos Una orquesta Donde canten los que piensan Cuando tenga la tierra Te lo juro semilla Que la vida Será un dulce racimo Y en el mar de las uvas Nuestro vino Cantaré... Cantaré... Campesino, cuando tenga la tierra Sucederá en el mundo El corazón de mi mundo Desde atras, de todo el olvido Secaré con mis lágrimas Todo el horror de la lastima Y por fin te veré, campesino Campesino, campesino, campesino Dueño de mirar la noche En que nos acostamos Para hacer los hijos Campesino Cuando tenga la tierra Le pondré la luna en el bolsillo Y saldré a pasear con los árboles Y el silencio Y los hombres y las mujeres conmigo Cantaré... Cantaré... Cantaré... Cantaré... | Wanneer ik het land heb zal ik de woorden zaaien die mijn vader Martin Fierro de wind inslingerde… Wanneer ik het land heb zal zij behoren aan hen die vechten de leraren, de houthakkers, de arbeiders Wanneer ik het land heb zweer ik jou, zaad dat het leven een zoete tros zal zijn en in een zee van druiven onze wijn ik zal zingen… ik zal zingen… Wanneer ik het land heb zal ik het geven aan de sterren astronauten van tarwevelden nieuwe maan Wanneer ik het land heb zal ik met krekels een orkest vormen waar zij die denken zullen zingen Wanneer ik het land heb zweer ik jou, zaad dat het leven een zoete tros zal zijn en in een zee van druiven onze wijn ik zal zingen... ik zal zingen… Boer, wanneer ik het land heb zal het hart van mijn wereld in de wereld plaatshebben achter alle vergetelheid zal ik mijn tranen wegvegen alle pijn van medelijden en uiteindelijk zal ik je zien, boer Boer, boer, boer bezitter van de nacht waarin wij vrijen om onze kinderen te maken Boer wanneer ik de aarde heb zal ik de maan in mijn zak doen en zal ik met de bomen meelopen en met de stilte en met de mannen en de vrouwen ik zal zingen… ik zal zingen… |