Spanning mei 2010 :: Geen hete herfst, wel een heet voorjaar
Geen hete herfst,
wel een heet voorjaar
Tekst: Sjaak van der Velden Foto's: Bas Stoffelsen
In april publiceerde het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) zijn jaarlijkse overzicht van arbeidsconflicten. In 2009 legden volgens de officiële statistieken werknemers 25 keer het werk neer, waardoor er 5 duizend arbeidsdagen verloren gingen. Ter vergelijking: een jaar eerder waren dat er 121 duizend en in 2002 zelfs 245 duizend. Alle verwachtingen, die ook de SP uitsprak over een hete herfst die vorig jaar zou plaatsvinden, zijn dus niet uitgekomen. Hoe anders is 2010 begonnen. Het lijkt erop dat dit jaar het aantal verloren arbeidsdagen dat van vorig jaar al ruim heeft overtroffen.
Vorig jaar
Dat er vorig jaar tamelijk weinig stakingen waren, valt niet te betwisten. Wel is het zo dat het CBS ondanks internationale aanbevelingen voor het verzamelen van gegevens over arbeidsconflicten weigert om verder te kijken dan acties waarbij het werk wordt neergelegd. Daarbij kunnen we denken aan demonstraties of het bezetten van een directiekantoor. Dat soort acties kwam vorig jaar ook een aantal keren voor, iets waar het CBS zoals gezegd niet over bericht. Een greep uit de acties die vorig jaar plaats vonden.
In februari bezetten tientallen verpleegkundigen in de gehandicaptenzorg het directiekantoor van Amarant in Tilburg, uit protest tegen de CAO die deze werkgever met het CNV had afgesloten. Volgens de andere bonden liet deze CAO ruimte voor verslechteringen en daarom wilden ze niet tekenen.
In februari en maart staakten enkele honderden werknemers van Fresenius Hemocare in Emmer-Compascuum, 7 oktober 2009 Rotterdam - demonstranten tegen de AOW-plannen bij ECT-Waalhaven een producent van bloedzakjes. Ze eisten hoger loon. In april staakte het grondpersoneel van CHC Helicopters Netherlands in Den Helder. Hierdoor bleven de 13 helikopters van het bedrijf, dat het contact met boorplatforms op de Noordzee verzorgt, de hele dag aan de grond. In juni legde het productiepersoneel van de Honig-fabriek in Nijmegen het werk neer voor een loonsverhoging. In augustus namen ongeveer honderd werknemers deel aan een poortactie voor het bedrijf Aldel in Delfzijl, een aluminiumsmelterij. Hier stonden door de crisis 175 banen op de tocht.
In september staakten buschauffeurs van Connexxion in Woerden enige uren uit protest tegen een steekpartij in een bus waarvan een chauffeur het slachtoffer was. In oktober deden rond de 25 duizend mensen mee aan acties van de FNV tegen de kabinetsplannen om de AOW-leeftijd te verhogen.
In november riep FNV Bondgenoten op tot een reeks werkonderbrekingen bij AkzoNobel in verband met SPANNING mei 2010 21 problemen rond het afsluiten van een nieuwe CAO. De laatste actie van 2009 vond in december plaats, in Vlissingen. Werknemers van aluminiumsmelter Zalco protesteerden tegen de plannen van de directie om van het personeel een loonoffer te vragen van 17,4 procent om de crisis het hoofd te bieden.
Gemiste kans AOW
Velen verwachtten vorig jaar eigenlijk stevige acties rond het voorstel van CDA-PvdA en ChristenUnie om de AOW-leeftijd te verhogen. Zo voorspelde Agnes Kant in juni 2009 dat het een hete herfst zou worden rond dat plan. Doordat binnen de top van de vakbeweging echter te veel werd ingezet op het Haagse overleg en de verwachting dat Agnes Jongerius het AOW-plan wel weg kon overleggen, gebeurde er niet veel. Zoals in het bovenstaande overzicht staat te lezen, vond er wel een aantal acties plaats, maar zoals vakbondsbestuurder Schellenberg in de Spanning van februari al zei: “De vakbondstop is alleen nog maar aan het polderen. Dat zie je ook rond de AOW. Agnes Jongerius, de onderkoningin van Nederland, dacht dat varkentje wel in de SER te kunnen wassen. Maanden onderhandelen voor niets, maar door dat onderhandelen verloor ze ook de aansluiting met de massa van de leden. Die mochten opdraven toen de race eigenlijk al was gelopen. Daarna zijn er zoveel fouten gemaakt. De flirt met Wilders, het idee van de inkomensgrens, dat dan in ledenraadplegingen wordt afgewezen en de Federatieraad die dit dan weer negeert. Overigens waren ze toen al bezig met damage control om de radicale leden de wind uit de zeilen te nemen. En dan helemaal aan het eind van de rit proberen ze te mobiliseren voor een massale demonstratie op het Plein in Den Haag. Nou dan weet je al dat ze er zelf ook niet in geloven, want hoeveel mensen kan dat Plein nou helemaal bevatten?” Schellenberg kreeg helemaal gelijk, want bij die demonstratie op 20 januari jl. waren ongeveer 400 mensen aanwezig. Niet echt een opkomst om over naar huis naar te schrijven. Maar goed, door de val van het kabinet is de race nog niet gelopen en liggen er weer volop kansen om de AOW op 65 te houden. Dat zal echter niet vanzelf gaan, want de meeste politieke partijen voeren bijna fanatiek propaganda voor een verhoging van die leeftijd naar 67 en misschien in de toekomst nog hoger.
Dit jaar
Het begin van 2010 geeft een heel ander beeld dan dat van 2009. Alleen al de wekenlange staking onder de schoonmakers heeft geleid tot acht keer zo veel verloren arbeidsdagen als het hele vorige jaar.
De schoonmakers hebben laten zien dat een actie succesvol kan zijn. Ze toonden doorzettingsvermogen, want de acties begonnen al begin 2009 met werkonderbrekingen, korte stakingen en demonstratieve bijeenkomsten. Ze voerden de druk steeds verder op, tot er een staking voor onbepaalde tijd kwam vanaf 16 februari. Uiteindelijk staakten ruim duizend schoonmakers en die hielden dat vol tot 22 april toen ze vrijwel een volledige overwinning behaalden.
Deze schoonmakers waren nog maar koud aan het werk of de gemeentereinigers van Amsterdam, Den Haag en Utrecht legden het werk neer. Zij deden dat in het kader van de al maanden aan de gang zijnde strijd voor een nieuwe gemeente-CAO. De gezamenlijke gemeentebesturen, verenigd in de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG), willen het personeel op een nullijn zetten. De vakbond eist minstens een inflatiecorrectie, zodat de mensen er niets op achteruit gaan.
Dat echte stakingen niet altijd nodig zijn om gelijk te krijgen in een arbeidsconflict bewezen de werknemers van staalconcern Corus en van het containeroverslagbedrijf ECT. Ze hoefden slechts te dreigen met staking, of een korte werkonderbreking te organiseren, om een deel van de eisen ingewilligd te zien. Ook dreigen met staken is soms effectief.
Staken en actievoeren is geen doel op zich. De meeste mensen willen het niet, maar zouden liever zien dat ze de beloning en het respect waar ze recht op hebben gewoon zouden krijgen. Als dat niet zo is, dan blijft er meestal niet veel anders over dan in actie komen. Het ene jaar gebeurt dat meer, het andere minder. Het begin van 2010 heeft in ieder geval laten zien dat het de moeite loont om niet bij de pakken neer te zitten, maar heersende onvrede om te zetten in actie.