SP Tribune 03/2004: Sporten voor een beter leven

Tribune 19 maart 2004

Sporten voor een beter leven

Op 4 april wordt de 24e marathon van Rotterdam gelopen en dus zijn het drukke dagen voor Jos Hermens. De oud-hardloper is medeorganisator van het evenement en ‘levert’ als oprichter en directeur van Global Sports Communications ook deelnemers. GBC heeft vooral Afrikaanse atleten onder contract. Het bedrijf ontvangt vijftien procent van het prijzengeld in ruil voor onderdak en begeleiding. Maar GBC verzorgt méér, zoals een tweedehands tractor voor een Keniase boer of een medische behandeling voor een onvruchtbare Ethiopische vrouw.

Tekst Frank Werkman Foto Jiri Buller/Sportbeeld/Hollandse Hoogte

Het is lunchtijd bij GBC en vrijwel alle vijftien medewerkers hebben zich verzameld in de kantine. Even later verschijnt Jos Hermens (54), een modieuze bril onder zijn grijs geworden haardos, die in niets doet denken aan de grote hoeveelheid zwarte krullen die rond zijn schedel dansten als hij aan een wedstrijd deelnam. Maar in het hoofd springen nog steeds de idealen rond, die hem in de jaren zestig deden uitgroeien tot revolutionair in de dop. Die filosofie is ook tegenwoordig nog de drijfveer van de Nederlandse oud-atleet, die het olympisch dorp in München in 1972 de rug toekeerde, nadat Palestijnen een bloedbad aanrichtten in het Israëlische kamp. Vier jaar later, in Montreal was Hermens er wel bij. Hij eindigde op de tien kilometer, zíjn afstand, teleurstellend als tiende waar hij stilletjes had gerekend op een medaille. Mede uit frustratie daarover liet hij zich inschrijven voor de olympische marathon, de eerste uit zijn carrière, en beëindigde de klassieke afstand in 2.19 als 25e. Dat was ook meteen zijn laatste marathon, want kort daarna maakte een chronische achillespeesblessure een einde aan zijn sportieve loopbaan.

‘Ik had weer als onderwijzer naar school kunnen gaan’, vertelt Hermens in zijn kantoor. ‘Maar dat trok me niet meer zo. Ik wilde verder in de sport, de atletiek. Haalde onder andere mijn trainerspapieren.’ Na vier jaar bij Nike te hebben gewerkt, richtte hij in 1985 GBC op en ging vanuit een bescheiden onderkomen in het Brabantse Boekel de wereld op geheel eigen wijze bestormen. Inmiddels is hij een van de meest invloedrijke managers in de internationale atletiek en werd hij vorig jaar bijna in de council van de IAAF gekozen. Maar Jos Hermens is meer. Veel meer. Hij is ook medeorganisator van grote evenementen, zoals de marathons in Rotterdam en Amsterdam, maar kiest anders dan managers/makelaars in bijvoorbeeld voetbal en tennis níet voor het grote geld. Hij is nog steeds een bevlogen mens met idealen. ‘We streven ernaar ons personeelsbestand uit te breiden om de service aan onze atleten nog verder op te kunnen voeren. In 2003 hebben we een omzet gedraaid van een miljoen euro en een winst geboekt van 30 mille. Niet veel misschien, maar dat hoeft ook niet. Rijk hoef ik er niet van te worden. Dat we onze doelstellingen kunnen blijven nastreven, vind ik belangrijker.’

Hermens heeft een zwak voor Afrika, en in het bijzonder Ethiopië. ‘Dat had te maken met Abeba Bikila, die blootsvoets de olympische marathon van Rome won in1960 en dat vier jaar later met schoeisel aan herhaalde in Tokio. Dat maakte op mij een onuitwisbare indruk. Later kreeg ik contact met Gebrselassie en met en via hem hebben we in zijn geboorteland een aantal projecten opgezet. Om het sportieve talent te ontdekken en te cultiveren en daarmee mensen aan een beter leven te helpen. Maar ook door voorlichting over met name aids te geven en onderwijs te verschaffen. Nu ik twee kleine kinderen heb, kom ik er wat minder vaak. Maar Ethiopië ligt me na aan het hart. En de armoede die je daar ziet, vooral op het platteland, is om te huilen. De oorlog met Eritrea is nu wel voorbij, maar het zal nog heel lang duren voor het leven een beetje is genormaliseerd.’

Hermens kan bevlogen praten over de thema’s van het leven die hem bezighouden. ‘Kijk’, zegt hij tijdens een van zijn lange monologen, ‘er wordt dan wel gesproken over de noodzaak van voorlichting over aids en HIV in Afrika. Maar hoe moet je dat doen? De mensen zijn grotendeels analfabeet. De moderne communicatiemiddelen werken dus niet, mede door het ontbreken van elektriciteit. Kranten zijn er ook niet. Doordat Ethiopië nooit gekolonialiseerd is geweest, ontbreekt anders dan in Kenia ook een infrastructuur. Dat maakt het allemaal nog moeilijker. Maar het voornaamste manco is geld. De Verenigde Staten laten jaarlijks drieduizend Ethiopiërs toe: gestudeerde mensen, aan wie Amerika wat heeft. In Boston, waar ik onlangs was, zit een heel grote kolonie. Maar op die manier verdwijnt de kennis uit het land, dat daardoor nauwelijks wordt opgebouwd. Taille Gebrselassie sprak onlangs een verzameling geëmigreerde landgenoten toe, en wees ze op de noodzaak wat te blíjven doen voor hun natie.’

Met verbazing en zorg heeft Hermens gadegeslagen hoe met name Amerika zich na 11 september 2001 heeft gestort op de antiterreurbestrijding. ‘Als van het geld dat daaraan besteed is na de Twin Towers een fractie was gegaan naar de Palestijnse vluchtelingen, zou daar veel goeds tot stand zijn gebracht.’

Hermens probeert er op bescheiden wijze wat aan te doen. Na Ethiopië zijn projecten opgezet in Kenia en Zuid-Afrika. ‘Dat doen we mede onder het motto van de Local Heroes Foundation. De idee daarachter is dat als je ergens iets begint, je dat het beste kunt doen met bekende persoonlijkheden. En die heb je in de sport tenslotte. In Zuid-Afrika wordt ons straatkinderenproject dit jaar geopend door Nelson Mandela. Maar ook in Roemenië en Turkije proberen we dergelijke plannen te ontwikkelen. Ook daar gaat van de plaatselijke helden een stimulerende werking uit om de jeugd te laten bewegen, te sporten. Ter verbetering van de gezondheid, maar ook van het leven.’

’Jammer dat er van al die miljoenen voor Olympische Spelen niets terecht komt aan de basis van de sport’

Toppers uit de stal van Hermens, onder wie slechts weinig Nederlanders, zijn later dit jaar volop aanwezig bij de Olympische Spelen van Athene. Een evenement van slechts veertien dagen, dat onnoemelijk veel geld kost. ‘Het is verbijsterend te zien hoeveel Europees geld er naar de Griekse hoofdstad is gegaan’, stelt Hermens. ‘Kijk, de Spelen zijn een kapitalistisch fenomeen. De infrastructuur die in Athene is aangelegd en verbeterd ten behoeve van de Spelen heeft ook goede economische impulsen gegeven. Het is alleen jammerlijk dat een instituut als het IOC aan zo’n evenement gigantisch veel geld overhoudt. En van die kapitalen ziet de basis van de sport nooit iets terug. Dat is buitengewoon betreurenswaardig, want daar is het toch allemaal begonnen.’

‘Er zijn wel eens momenten dat je denkt: waar doe je het voor? Maar zo lang je de energie die je er in steekt, ook weer terugkrijgt, is het de moeite waard. Ik ga er nog steeds van uit dat 98 procent van de mensen goed is. En dus slechts twee procent slecht. Helaas zit daar meestal wel de grootste macht. Maar ik ben nog steeds de wereldverbeteraar van vroeger. Dat zit er nog altijd in. En zal er ook wel nooit meer uit gaan. Alleen ben ik wel tot de conclusie gekomen dat socialisme weliswaar in principe de beste methode is om de wereld te verbeteren, maar dat het toch niet heeft gewerkt. Maar dat moet je niet alle idealisme ontnemen.’

Aan de Rotterdamse marathon van 2004 neemt voor de veertiende keer een team van de SP deel. Meer dan vijftig lopers en loopsters bewijzen in SP-tenue dat politiek en sport uitstekend samengaan.