SP Tribune 03/2004: 'Saddam is opgegroeid in de schoot van Amerika'

Tribune 19 maart 2004

‘Saddam is opgegroeid in de schoot van Amerika’

Iraaks Platform Nederland mede-organisator demonstratie 20 maart

Op zaterdag 20 maart, precies een jaar na het begin van de oorlog, gaan over de hele wereld mensen de straat op uit protest tegen de bezetting van Irak. De Nederlandse demonstratie vindt plaats in Amsterdam en wordt mede georganiseerd door het Iraaks Platform Nederland. Voorzitter Faisal Nasser van het platform legt uit waarom een hartgrondige afkeer van Sadam uitstekend samengaat met protesten tegen de VS. ‘Het volk van Irak zou uiteindelijk zélf afrekenen met Sadam.’

‘In 1955, ik was toen zestien jaar, nam ik voor het eerst deel aan een demonstratie vóór ­vrede en tegen imperialisme. Dat politiek in mijn bloed zit kun je wel stellen. En dat heb ik ook geweten. Na de staatsgreep van 1963 heb ik zeven jaar ondergronds moeten leven en werken. Alle progressieve mensen in Irak werden opgepakt en ­vermoord, of verdwenen voor altijd. In de bergen van Koerdistan was ik relatief veilig. Wij, dat wil zeggen de Communistische Partij van Irak, werkten daar nauw samen met de Koerdische Democratische Partij. Pas toen in 1969 een generaal pardon werd afgekondigd, kon ik mijn normale leven weer oppakken. Maar wat is normaal in Irak… Tot 1986 heb ik kunnen werken als docent Arabisch. Mijn mond dichthouden over het regime was noodzakelijk om te overleven: één verkeerd woord kost je in Irak meteen je kop. In 1986 werd de druk om mee te werken met het ­regime te groot. Ik nam ontslag en legde me toe op het beheren van mijn kleine boomgaard.’

De nasleep van de Golfoorlog van 1991

In augustus 1990 vielen Irakese troepen Koeweit binnen, waar ze in februari 1991 weer werden uitgeschoten. In de nasleep van die terugtocht kwamen de zuidelijke provincies van Irak in opstand tegen ­Saddam.

‘Dat was een optimistische tijd, waarin het draagvlak voor verandering erg groot was. In enkele dagen tijd vielen veertien provincies in handen van de oppositie. In mijn dorp, tachtig kilometer ten zuiden van Bagdad , sprak ik me in het openbaar uit voor de rebellen. Maar de opstand bereikte nooit mijn dorp, en dat betekende dat ik me uit de voeten moest maken. Ik heb er tot januari 1994 over gedaan om in Nederland te ­komen. Anderhalf jaar later kreeg ik mijn vluchtelingenstatus en sinds 1997 werk ik bij Bureau Nieuwkomers van de gemeente Weert.’

Tijdens de opstand na de Eerste Golfoorlog kreeg Saddam van de Amerikanen de volledige vrijheid om zijn vliegtuigen en leger naar het zuiden te sturen en de opstand neer te slaan.

‘De stemming onder de meeste Irakezen was er toen één van: laat Saddam naar de hel gaan, desnoods door de Amerikanen. De ­onderdrukking was zó onvoorstelbaar dat élke familie in Irak wel een dode of een vluchteling te betreuren had. Maar Amerika weigerde te overleggen met progressieve ­organisaties uit Irak over hoe ze van Saddam af zouden kunnen komen. De VS vreesden het initiatief van het Irakese volk, zij wilden zelf aan het stuur blijven en besloten heel bewust de opstand niet te steunen. De rest van de wereld heeft het Irakese volk toen in de steek gelaten.’

‘Het regime was inmiddels een obstakel voor de verdere ontwikkeling van Irak ­geworden. In het noorden was Saddam alle zeggenschap kwijtgeraakt en de Koerdische provincies genoten bijna onafhankelijkheid. Ook bínnen het regime zelf was een machtstrijd aan de gang, die bijvoorbeeld tot ­uiting kwam in de vlucht van Saddams dochters en schoonzonen naar Jordanië. De ­internationale gemeenschap reageerde in de ­jaren negentig met sancties die vooral schade toebrachten aan het volk. Tot 1998 ­weigerde Saddam mee te werken aan het olie-voor-voedselprogramma, en daarna ­gebruikte hij het programma om zijn regime te versterken. Er werd net genoeg voedsel verstrekt om niet van de honger dood te gaan.’

De oorlog van 2003

De oorlog die de VS en Engeland vorig jaar tegen Saddam uitvochten, heeft het Irakese volk vrijheid gebracht. Saddam is weg en zelfs jouw eigen Communistische Partij kan overal kantoren openen en kranten ver­kopen. Tel je zegeningen…?

‘Nee, die oorlog was verkeerd, het was niet ónze oorlog, het was de oorlog van de VS. Onze strijd, als volk van Irak, is veel ouder dan de bemoeienis van de VS met Irak. Het volk van Irak zou uiteindelijk zélf afrekenen met Saddam. Met hulp van de internationale gemeenschap, dat is prima, maar dát moet wel de volgorde zijn: het volk komt in opstand en wordt ondersteund door de internationale gemeenschap, en niet andersom. . In 1991 was daarvoor de tijd rijp, maar vorig jaar kwam het initiatief van de VS, niet van het Irakese volk. Saddam is opgegroeid in de schoot van Amerika. Lang kwamen zijn belangen overeen met die van de VS. Toen dat niet meer het geval was, begon Amerika de oorlog. Niet om het volk van een dictator te bevrijden, maar vanwege haar eigen ­belangen. De vrijheid van vandaag is geen gunst waar we Amerika dankbaar voor moeten zijn. Het volk van Irak, zoals elk volk, verdient vrijheid. Dat is een recht, geen gunst. Vrijheid is de vrucht van strijd en daar kent de Irakese geschiedenis er genoeg van: na de revolutie tegen de Britse bezetting in 1920 volgden opstanden in 1926, 1942, 1948, 1952 en uiteindelijk in 1958 toen de monarchie werd afgeschaft en Irak een republiek werd. Steeds heeft het Irakese volk ­gestreden, ook in 1991. Als er nu vrijheid is in Irak, dan is dat de vrucht van díe strijd, niet van de Amerikaanse oorlog.’

De toekomst van Irak

‘Na de val van Saddam zijn er twee bewegingen gaande in Irak. De motor van de ­eerste wordt gevormd door de maatschap­pelijke stromingen van religieuzen, progressieven en democraten. Zij hebben nieuwe politieke ruimte om hun doelen te bereiken en zijn ­relatief tevreden. Natuurlijk verschillen ze sterk in hun visie op het toekomstige Irak. Tegenover de zes progressieve partijen die zich verenigd hebben in het Democratisch Front en die ijveren voor seculiere ­demo- ­cratische staat, staan de religieuze partijen van Shi'ieten en Soennieten. De partijen verschillen onderling en zelfs intern van ­mening over het toekomstige Irak, maar ze hebben in ieder geval een politiek programma.’

‘De andere beweging wordt gestuwd door de aanhangers van Saddam en de moslim-extremisten uit binnen- en buitenland zoals Ansar Al Islam en Al Qaida. De Saddam-aanhangers hebben nog steeds een enorm netwerk in het land en tot ver daarbuiten. Die contacten en de financiën die ermee ­samenhangen, zijn natuurlijk heel interessant voor allerlei extremisten, waaronder Al Qaida. Daarbij komt, dat Irak na de val van ­Saddam eenvoudig binnen te komen is: de grenzen zijn lang en niet goed te bewaken. Bin Laden was nooit een bewonderaar van Saddam, maar zijn terroristen hebben ­momenteel in Irak dezelfde directe doelen als de aanhangers van de voormalige dictator.’

Verkiezingen

‘Ik vind het onverstandig om zo snel mogelijk verkiezingen te organiseren, iets waar de Shiïtische partijen voor pleiten. Vier ­miljoen Irakezen verblijven nog in het buitenland en hun stemrecht moet eerst geregeld worden. In Irak zelf is geen behoorlijk bevolkingsregister voorhanden, laat staan een kiesregister. Er is geen vrede of stabi­liteit in het land en dat zijn wel voorwaarden voor eerlijke verkiezingen. In werkelijkheid is Irak nu nog niet klaar voor echte vrije en eerlijke verkiezingen. Daarvoor moet nog veel gebeuren, moet de politieke en militaire macht in handen van Irakezen zijn, en moeten mensen ook eerst de rust krijgen om helder te denken over de opties en de keuzes.’

Overdracht van de macht

‘De overdracht van de macht van de bezetters aan het Irakese volk moet wél zo snel mogelijk gebeuren. Om conflicten te vermijden is het van belang dat zoveel mogelijk partijen en bewegingen vertegenwoordigd zijn in die nieuwe brede regeringsraad. De Irakese politie moet voor veiligheid zorgen, en dat kan ook. De bevolking respecteert de Irakese politie meer dan de bezettings­troepen. Zolang Amerika in haar eentje de scepter zwaait, wordt het niet rustig in Irak. Bij de machtsoverdracht zal de VN dan ook een belangrijke rol moeten spelen.’

‘Over de terugtrekking van de troepen moeten we goed nadenken. Het volstaat niet daarover te praten in one-liners . De bezetters moeten het land verlaten, maar niet morgen al. Momenteel is iedereen bang, en ­terecht, want er is geen veiligheid. Als de troepen nu vertrekken, ontstaat er een ­vacuüm en dat is gevaarlijk. De échte vijanden van het volk van Irak ­zullen proberen dat op te vullen. Het is nu vooral van belang de democratische processen en partijen en bewegingen in Irak te ­ondersteunen op weg naar de overdracht van de politieke en militaire macht die voorzien is voor 1 juli.’

De toekomst van Faisal zelf…

‘Ik blijf het liefst in Nederland actief, binnen de SP en het Iraaks platform waarvan ik sinds vorig jaar voorzitter ben. Ik ga in maart naar Irak, samen met een vrouw die gespecialiseerd is in vrouwenemancipatie. Zij kan in Irak haar verhaal vertellen. Vrouwenorganisaties in Irak kunnen ­zeker leren van haar ervaringen en kennis. Dat is een klein voorbeeld van hoe je vanuit ­Neder- land steun kunt geven aan de ­wederopbouw van Irak. Vanuit bibliotheken zijn al ­duizenden boeken verzameld in het Engels en Frans: wetenschappelijke ­naslagwerken die in Irak ontbreken. Soms is het vooral symbolisch, je moet niet verwachten dat je de problemen van hieruit met magie kunt oplossen. Toch mag je het belang van solidariteit niet onderschatten. Naar mijn ­mening zou een SP-delegatie zo snel ­mogelijk naar Irak moeten gaan. Vakbonden zijn er al geweest, uit Engeland, Frankrijk en ­Italië. We zouden Koerdistan en de zuide­lijke provincie Al Muthana moeten bezoeken, en spreken met de regeringsraad en ­enkele ministers. Ik ga wel mee!’