Spanning septemeber 2011 :: Crisis en verzet

Inleiding

Crisis en verzet

De economische crisis woekert voort. Aanvankelijk waren veel economen ervan overtuigd dat de ernst van de crisis hoog was maar het eind in zicht. Tegenwoordig praten ze in groeiende mate over de dubbele dip. Er komen volgens die gedachte problemen aan waarbij die van 2008 in het niet zullen zinken.

Hoe de werkelijkheid zal zijn, is moeilijk te voorspellen al zijn de vooruitzichten niet gunstig. Wat we wel kunnen zien is dat de crisis allerwege wordt aangegrepen voor bezuinigingen en het tegen elkaar opzetten van bevolkingsgroepen. Jongeren wordt wijsgemaakt dat de ouderen op hun kosten feestvieren, Nederlanders krijgen te horen dat Grieken allemaal corrupt zijn en VVD-CDA en PVV pakken de ambtenaren aan want daar zijn er toch te veel van.

Crisissen roepen altijd ongeveer hetzelfde scenario op. Werkgevers en overheid willen bezuinigen en de meeste mensen zijn daarvan op een of andere manier de dupe. Doordat bevolkingsgroepen tegen elkaar worden uitgespeeld is het telkens weer moeilijk om het verzet tegen de plannen van hogerhand te organiseren. Toch laten heden en verleden zien dat verzet wel degelijk mogelijk is en ook zin heeft.

Al maanden demonstreren massa’s mensen in Spanje en Portugal tegen de verslechteringen. In Griekenland, het land dat het zwaarst wordt getroffen, bestaat ook al maanden breed verzet tegen de bezuinigingen. We spraken hierover met Vangelis Chorafas, een onafhankelijke Griekse socialist.

De regering, rechtse economen en opiniemakers roepen om het hardst dat er bezuinigd moet worden. Marcel van Dam ziet hier echter in het geheel de noodzaak niet van in. Hij verdenkt het Centraal Plan Bureau er van politiek te bedrijven en verwijt de linkse politieke partijen dat ze gedwee meegaan in de gedachte dat het noodzakelijk is om te bezuinigen. Jola van Dijk sprak met Van Dam en een onderzoeker van het CPB en komt tot een verrassende conclusie.

Toen vorig jaar het boek ‘Het land is moe’ van Tony Judt verscheen, werd daar veel aandacht aan besteed. Het boek is inmiddels aan zijn negende druk toe. Jasper Lukkezen (ook van het CPB) doet in deze Spanning een aantal berekeningen van Judt over en laat zien dat iedereen in de maatschappij er nadeel van ondervindt als de rijkdom te ongelijk is verdeeld. De vraag blijft dan natuurlijk wel liggen waarom dan niet iedereen het verzet komt tegen die ongelijkheid. Lukkezen vertrouwde ons per email toe dat hij denkt dat dit vooral te maken heeft met de kortzichtigheid van het individu. Statistisch kan het waar zijn dat ook rijken nadelen ondervinden van maatschappelijke ongelijkheid. Maar dat wil niet zeggen dat die rijken zich daardoor ongelukkig voelen.

In 1983 had Nederland ook een rechtse regering van CDA en VVD. Lubbers, de informateur van de huidige regering was toen de minister president; dat kan geen toeval zijn. Zo is het ook geen toeval dat die regering Lubbers eveneens fors inzette op bezuinigingen. Ambtenaren en mensen met een uitkering waren de eerste slachtoffers in 1983. Dat kwam de ploeg van Lubbers op fors maatschappelijk verzet te staan.

Lot van Baaren, lid van het bestuur van Abvakabo, kijkt met ons terug en trekt lessen uit het verleden. Zij heeft een aantal duidelijke ideeën over de vraag hoe het verzet nu moet worden vorm gegeven.

Nederlanders waren ook actief in het verzet tegen het apartheidsbewind in Zuid-Afrika. Dat vereiste een hoge mate van opofferingsbereidheid, iets waar Gillis Kersting ze over interviewde.

In het Rijke Rooie Leven tenslotte aandacht voor verzet uit onze eigen provincie Drenthe. Pim Siegers over Daniël Lohues.