Tribune 08/2012 :: Wegen uit de eurocrisis
Huidige aanpak werkt averechts
Wegen uit de eurocrisis
Voor de eurozone en de euro wordt het de komende tijd erop of eronder, zo lijkt het. Tot nu toe bestaat de aanpak van de Eurocrisis vooral uit miljardensteun aan banken. Dat werkt averechts, zegt de SP. Hoe moet het dan wel?
Het zijn geen geringe vragen die deze zomer almaar gesteld werden. Blijft Griekenland in de eurozone? Haalt de euro de kerst? En: wat doen de Duitsers? Wat betreft dat laatste: op 12 september (!) beslist het Constitutioneel Hof in Karlsruhe over de vraag of het ESM-noodfonds volgens de Duitse wet wel is toegestaan.
Spannende tijden dus. Duidelijk is dat de tot nu toe genomen maatregelen om de voortwoekerende eurocrisis te beteugelen bijzonder weinig hebben opgeleverd. Volgens de SP werkt de huidige aanpak zelfs averechts. Het verlagen van lonen en uitkeringen in Europese landen leidt tot krimpende economieën, Griekenland voorop. Ten opzichte van het bruto binnenlands product blijft de schuld van dat land daardoor groeien, zodat de kans op volledige terugbetaling steeds kleiner wordt.
Dus zijn er dringend andere oplossingen nodig. Volgens Arnold Merkies, econoom en nummer 15 op de SP-kandidatenlijst, is het onbegonnen werk als er niet naar de daadwerkelijke oorzaak van de crisis wordt gekeken. ‘Dat is de financiële sector’, zegt Merkies stellig. ‘Financiële speculatie moet drastisch worden ingeperkt, anders blijft het dweilen met de kraan open. Zo zag je bijvoorbeeld dat tal van Spaanse banken als gevolg van verkeerde leningen rechtstreeks door overheden gered moesten worden. Daar moeten we vanaf.’
Een andere maatregel om uit de crisis te komen is volgens Merkies het stimuleren van de economie. ‘Je ziet dat daarvoor steeds bredere steun komt in Europa. De Franse president Hollande propageert het bijvoorbeeld ook. Als SP bepleiten we een investeringsprogramma van drie miljard euro in de Nederlandse economie. Door onderhoud van onder meer wegen, scholen en dijken stimuleren we zodoende het bedrijfsleven. Daarnaast willen we de koopkracht op peil houden, wat tot meer bestedingen in eigen land leidt, maar ook tot een impuls voor de export in Zuid-Europese landen.’ Merkies vindt dat onze regering op dit terrein de plank volledig misslaat. ‘De regering focust zich eenzijdig op die Europese 3-procentsnorm. Uiteindelijk raakt dat de mensen in hun portemonnee. Logisch: door mensen meer te laten betalen voor bijvoorbeeld zorg hebben ze minder te besteden.’
Volgens Merkies komen de Zuid-Europese probleemlanden nooit uit de crisis zonder een ‘kickstart’ van hun economieën. Merkies: ‘Zij kunnen hun leningen nooit terugbetalen. Kijk eens naar Griekenland. Begin dit jaar werden de Griekse schulden voor een deel kwijtgescholden, maar het was te laat; ondertussen waren de schulden alweer veel verder opgelopen. Het had veel eerder moeten gebeuren, en met een veel grotere bijdrage van de banken.’ Maar dat betekent toch dat de banken kunnen fluiten naar hun uitgeleende geld? ‘Luister, de banken namen met die leningen een bewust risico, en kregen daarvoor een hoog rentepercentage. Sorry, maar als het dan misgaat moet je niet bij de overheid je hand op komen houden.’
Tot slot pleit Arnold Merkies ook voor een actievere rol van de Europese Centrale Bank (ECB). Het opkopen van Spaanse en Italiaanse staatsobligaties door de ECB, een plan dat ECB-chef Draghi onlangs ook al opperde, zal ertoe leiden dat de rente die zwakkere landen voor leningen moeten betalen binnen de perken blijft. ‘Achterliggende gedachte van dat plan is het tegengaan van speculatie. Immers: als belangrijke spelers op de financiële markten Spaanse en Italiaanse staatsobligaties dumpen, gaat in die landen de rente omhoog’, legt de SP’er uit. ‘Ik denk dat het een goede zaak zou zijn als de Europese Centrale Bank de rol gaat spelen van een soort rots in de branding die sterker en stabieler is dan de markt. In de Verenigde Staten heb je een spreekwoord: ‘You can’t beat the Fed.’ De Fed is de Amerikaanse centrale bank, waar je volgens die slogan dus niet tegenop kunt. De ECB heeft feitelijk maar één doel: inflatiebestrijding. Dan zeg ik: pas die doelstelling dan aan. Je zou een voorbeeld kunnen nemen aan de Amerikaanse centrale bank, die ook werkgelegenheid en groei als doel heeft. Kijk, de ECB is niet dé oplossing van de Europese crisis, maar maakt wel deel uit van die oplossing. En wel in die zin dat de ECB op korte termijn voor stabiliteit kan zorgen. En dat is precies wat we nu nodig hebben.’
De SP staat overigens niet alleen in de roep om een grotere rol voor de ECB. Ook de OESO, het IMF en vooraanstaande economen pleiten hiervoor.