Tribune 3/2008 :: Geen visie, geen ambitie, geen verhaal

Opinie

Geen visie, geen ambitie, geen verhaal

Op 22 februari 2007 trad het kabinet Balkenende IV aan. Een jaar later blijkt het vertrouwen van de burger historisch laag. Welke plussen en minnen scoort Balkenende IV bij SP-Kamerleden?

Tekst: Rob Janssen Foto's: HH, archief SP, Govert de Roos

Sadet Karabulut:

‘Wéér geen zoet’

“‘Na het zuur komt het zoet’, zei Balkenende steeds. Nou, heel veel mensen krijgen dit jaar wéér geen zoet. Vooral voor mensen met lage inkomens is dat juist heel zuur. Zij krijgen er geen cent bij in hun portemonnee, voor sommigen wordt die portemonnee juist dunner. Dan wordt ook nog eens op de buitengewone uitgaven bezuinigd. Schandelijk vind ik dat. Mensen die langere tijd een inkomen op of rond het sociaal minimum hebben, kunnen simpelweg niet rondkomen. Velen kampen met schulden. Ook dit vierde kabinet Balkenende weigert een verhoging van het sociaal minimum, in plaats daarvan blijft het pleisters plakken. De wachtlijsten voor schuldhulpverlening groeien nog steeds. En wat doet dit kabinet? Het beetje extra geld dat is vrijgemaakt voor schuldhulpverlening en armoedebestrijding wordt in het algemeen gemeentefonds gestopt. Het blijft een raadsel waarom dat geld niet geoormerkt wordt zodat het niet besteed kan worden aan bouwprojecten. Tegelijkertijd blijven de topinkomens weer ongemoeid en kunnen de grote graaiers in de top van het bedrijfsleven hun gang blijven gaan. Dit alles getuigt niet bepaald van een eerlijk inkomensbeleid. Dit kabinet straalt geen ambitie uit, is meer met zichzelf bezig dan met de problemen van mensen en laat kansen liggen voor een echt mooi, sociaal en beter Nederland.”

Paul Ulenbelt:

‘Donner is een ramp’

“Minister Donner van Sociale Zaken en Werkgelegenheid is een ramp. Terwijl werkgevers zich suf zoeken naar nieuw personeel, blijft hij maar doorzeuren over hoe je mensen kunt ontslaan. Het kabinet beloofde 200 duizend mensen aan werk te helpen. Ik heb in een jaar nog niet één voorstel gezien over hoe dat dan moet gebeuren. Tegelijkertijd blijft Donner hameren op langer doorwerken. Wereldvreemd! Als hij op deze manier doorgaat met het verzieken van de sociale verhoudingen, dan zal straks het protest nóg groter zijn dan in 2004. Toen liep het Museum-plein vol met 300 duizend demonstranten tegen onder meer de vut- en prepensioenvoorstellen en de afbraak van de WAO. Een écht pluspunt voor dit kabinet heb ik niet. Nou, misschien een half plusje dan: in het regeerakkoord van Balkenende IV is opgenomen, dat de onredelijke herkeuringen van oudere WAO’ers ongedaan wordt gemaakt.”

Agnes Kant:

‘Laatste mokerslag voor de solidariteit’

“Een pluspunt vind ik, dat er een plan van aanpak aan zit te komen voor kleinschalige buurtverpleeghuizen, zodat met name ouderen zo lang mogelijk in hun wijk kunnen blijven als ze zorg nodig hebben. Wij hebben daarvoor gepleit, kregen een Kamermeerderheid mee en de staatssecretaris is ermee aan de slag gegaan. Het is winst, dat die omslag in denken gemaakt is ten opzichte van de grootschalige verpleeghuizen.

Verder is er bij Balkenende IV eigenlijk weinig nieuws onder de zon. De marktwerking in de zorg gaat gewoon door, terwijl de PvdA ons anders had beloofd. Hetzelfde geldt voor de bezuinigingen. Momenteel wordt er bijvoorbeeld gepraat over de verdere ontmanteling van de AWBZ. Dat is zo’n beetje de laatste mokerslag voor de solidariteit in ons zorgstelsel. Dus ondanks het feit dat we door onze acties en optreden in de Kamer het nodige voor elkaar krijgen, zoals onlangs de broodnodige reparatie in de thuiszorg, is er absoluut geen aanleiding om achterover te gaan leunen onder dit kabinet.”

Hugo Polderman:

‘Gezinsbedrijven enorm in de steek gelaten’

“Ik kan de toekomst-visie van landbouw-minister Verburg op veehouderijen op belangrijke punten onderschrijven. Maar vreemd genoeg blijft antwoord op de vraag hoe die visie dan verwezenlijkt moet worden vooralsnog uit. Sterker nog: het plan van aanpak komt pas aan het einde van deze kabinetsperiode! Dat betekent dus vier jaar stilstand en problemen voor je uit schuiven als het gaat om toekomstperspectief voor gezinsbedrijven, natuurbescherming en duurzaamheid in de landbouw. Tot die tijd moet de markt het spanningsveld tussen grootschalige veehouderijen enerzijds en landschapskwaliteit anderzijds maar oplossen, vindt de minister. Waar dat toe leidt, weten we: verdergaande industrialisering van voedselproductie en meer dierenleed. En, heel belangrijk, nóg meer gezinsbedrijven die het niet meer redden en het loodje leggen. Zij worden enorm in de steek gelaten door dit beleid van Verburg.”

Paulus Jansen:

‘Wil Vogelaar die prachtwijken zélf wel?’

“Als het gaat om de thema’s wonen, wijken en integratie is de toon van minister Vogelaar heel anders dan die van haar voorgangers Dekker en Verdonk. Helaas is het beleid hetzelfde: oude wijn in nieuwe zakken. Zo claimt de minister gematigde huurontwikkeling. Die wilden wij ook. Alleen is in ruil daarvoor de hypotheekrenteaftrek ongemoeid gelaten. Het idee van ‘hoe hoger het inkomen, hoe groter het voordeel’ blijft overeind. Ook zou de inburgering vlotgetrokken worden. Maar door de invoering van marktwerking op dit vlak is het tegenovergestelde gebeurd. Het is een prijsvechtersmarkt geworden, waar particuliere bureautjes met de opdrachten zijn gaan lopen. Dat is te merken aan de kwaliteit. En aan de kwantiteit, want het aantal cursisten is nog steeds niet gestegen. Wat betreft de wijkaanpak heeft Vogelaar in mijn ogen veel goodwill verspeeld. Met haar veertig prachtwijken heeft ze veel ambitie aan de dag gelegd, maar geen extra geld vrijgemaakt. De rekening schuift ze door naar de woningcorporaties. Geen wonder dat die daarmee niet akkoord gaan. Het lijkt wel of Vogelaar die prachtwijken zelf niet wil. Ik ben positief over de klimaatdoelstellingen op lange termijn van dit kabinet. Maar de korte termijnpraktijk is anders. Een geliberaliseerde energiemarkt is nou eenmaal heel moeilijk te sturen…”

Harry van Bommel:

‘Tragisch dat een visie ontbreekt’

“Het blokkeren van onderzoek naar de Irak-oorlog, langer blijven in Afghanistan en doorgaan met de Europese Grondwet die geen grondwet mag heten. Dat zijn drie absoluut verkeerde keuzes van Balkenende IV. Qua buitenlandbeleid vind ik het heel moeilijk om positieve punten te noemen. Dat komt omdat een visie ontbreekt. Tragisch is dat. Kijk, voorgaande kabinetten hadden altijd wel een bepaalde ambitie, maar opvallend genoeg ontbreekt die bij dit kabinet. Of het zou moeten zijn dat het kabinet zegt dat het mensenrechten centraal stelt in het buitenlands beleid. Maar dan zeg ik: eerst zien, dan geloven. Tot nu toe heeft Nederland altijd de handelsbelangen centraal gesteld als het ging om contacten met China en andere landen waar mensenrechten fors geschonden werden.”

Jan Marijnissen:

‘Er wordt geen enkel groot probleem bij de hoorns gevat’

“Premier Balkenende zei zelf na het verschijnen van het regeerakkoord dat er geen trendbreuk was, hooguit waren er accentverschillen. Dat klopte, dat weten we nu zeker. Dit is Balkenende IV: niks meer, niks minder. Het taalgebruik is aangepast en er zijn accenten verschoven, maar niet één van de slechte maatregelen van de laatste jaren is teruggedraaid. Er zijn ook geen nieuwe, ambitieuze projecten in gang gezet waarbij mensen het gevoel hebben dat er eindelijk weer eens iets wordt opgebouwd, in plaats van afgebroken. Het grootste minpunt is dat dit kabinet geen overtuigend verhaal heeft; geen idee dat hen en anderen kan inspireren. Pluspunten? Je zou als SP’er geneigd zijn te zeggen: dat de VVD er niet in zit. Maar dat blijkt minder uit te maken dan velen hoopten. Veel commentatoren en analisten zeggen dat dit kabinet de hete adem van de SP in de nek voelt, dat het zelfs bang is voor de SP. Dat lijkt mij verstandig; misschien kunnen we dat als pluspunt noemen. Hoe banger ze voor de SP zijn, hoe eerder ze domme plannen als de versoepeling van het ontslagrecht in de ijskast zetten. Van de paarse PvdA-VVD-kabinetten kan je zeggen wat je wil, maar die hadden tenminste nog een duidelijke agenda: hou het CDA buiten en laat vooral de markt ons regeren van de wieg tot het graf; eigen verantwoordelijkheid! Balkenende I was een kermis, had geen agenda, dat was anarchie. Met Balkenende II en III kwam in feite het herstel van de paarse orde, maar dan met het CDA in de rol van de PvdA. De VVD-ideologie bleef dominant. De partijen die nu Balkenende IV vormen, lijken in een collectieve identiteitscrisis te zijn beland. Men is meer met zichzelf en elkaar bezig dan met het land, en ondertussen blijft het kabinet op hoofdlijnen het bekende VVD-beleid uitvoeren. Er wordt geen enkel groot probleem bij de hoorns gevat. Geen agent, verpleger of leraar die denkt dat deze ministers hún medestanders zijn. Bovendien lijkt dit kabinet er zelf niet echt in te geloven en dat voelen mensen feilloos aan. Waarom zouden zij er dan nog wél in geloven?”

Vertrouwen nog nooit zo laag

Volgens het Nationale Kiezersonderzoek (NKO) is een jaar na het aantreden van Balkenende IV slechts 13 procent van de Nederlanders tevreden met het regeringsbeleid. Sinds de start van het NKO in 1971 is de tevredenheid nog nooit zo laag geweest. De voorgaande kabinetten Balkenende scoorden drie keer zo hoog. Kees Aarts, hoogleraar aan de Universiteit Twente en expert op het gebied van kiezersonderzoek, in EénVandaag: “En dat was al laag.” EénVandaag onderzocht tevens het vertrouwen van de bevolking in de individuele ministers. Van Ella Vogelaar (PvdA) wordt volgens die peiling het minste verwacht: 69 procent van de ondervraagden gaf aan geen of weinig vertrouwen in haar te hebben. Vogelaar wordt op de voet gevolgd door Wouter Bos (67,2 procent) en Jacqueline Cramer (66,6), beiden PvdA. Het meeste vertrouwen genieten de ministers Hirsch Ballin (CDA, 41 procent), Ronald Plasterk (PvdA, 37,3) en Camiel Eurlings (CDA, 36,5).