Tribune 09/2007 :: Actie Stop Uitverkoop Thuiszorg opent aanval op marktwerking

Actueel

Actie Stop Uitverkoop Thuiszorg opent aanval op marktwerking

Thuiszorg anno 2007: “Wat een idiote situaties”

Tekst Rob Janssen Foto Bas Stoffelsen

Kunnen eten en drinken. Jezelf kunnen wassen. Wonen en leven in een schone omgeving. Het lijken allemaal zulke vanzelfsprekende zaken. Maar voor veel ouderen, chronisch zieken en gehandicapten is het anno 2007 allemaal zo vanzelfsprekend niet meer. De kwaliteit van de thuiszorg holt snel achteruit, volgens het bekende patroon: marktwerking; bezuinigingen; consument én personeel de dupe. Het comité Zorg Geen Markt is onder het motto ‘Stop Uitverkoop Thuiszorg’ een grote publieksactie gestart. De vakbonden AbvaKabo FNV, CNV Publieke Zaak, Unie Zorg & Welzijn en Nu’91, alsmede de ouderenbond ANBO hebben zich inmiddels achter de actie geschaard.

Eigenlijk is het allemaal heel simpel. Sinds de invoering van de WMO (Wet Maatschappelijke Ondersteuning) op 1 januari zijn de gemeenten verantwoordelijk voor de thuiszorg. Door de verplichte aanbesteding kopen gemeenten zo goedkoop mogelijk zorg in, als gevolg daarvan moeten thuiszorgorganisaties gaan concurreren op de prijs. Door de moordende concurrentie worden er contracten afgesloten voor een te lage prijs, waardoor er onvoldoende zorg wordt geboden. De ‘oplossing’ ligt dan voor de hand: bezuinigen. Dat kan op twee manieren: door minder uren zorg te bieden, of door te besparen op het personeel. Zo eenvoudig is dat. Maar hoe ziet de praktijk eruit?

“Het is een slachting”, zegt Rosita van Gijlswijk, SP-Tweede Kamerlid en actiecoördinator van Stop Uitverkoop Thuiszorg. “Werkgevers melden nu al dat zo’n 8.000 mensen hun baan in de thuiszorg zullen verliezen. Terwijl er een enorm tekort is aan huishoudelijke ondersteuning! Maar het gaat niet alleen om ontslagen. Van ervaren thuiszorgwerkers wordt vaak het contract niet verlengd; zij kunnen wel weer aan de slag, maar dan tegen veel slechtere arbeidsvoorwaarden. Ten slotte worden ook steeds vaker zogenaamde alphahulpen ingezet. Zij werken min of meer als freelancer, maar bouwen geen pensioen op en hebben geen recht op ziekengeld. Dat biedt voor de werknemers natuurlijk weinig perspectief.”

Waarvan akte. Onlangs werd bekend dat in de gemeente Ede sinds 1 september 120 mensen zonder hulp zijn komen te zitten als gevolg van het personeelstekort. Zorgverlener Opella is ten einde raad en heeft de gemeente gevraagd om meer geld beschikbaar te stellen.

“De mensen kunnen niet eens meer een praatje maken met de hulp”

Maar ook aan de kant van de cliënten vallen klappen. Van Gijlswijk: “Realiseer je goed dat het hier vaak gaat om gehandicapten, chronisch zieken en hulpbehoevende ouderen. Zij hebben de hulp kei- en keihard nodig om thuis te kunnen blijven wonen. Veel van hen hebben heel lang moeten wachten voordat de zorg geregeld was. Te bizar voor woorden. Ook zie je dat mensen steeds een andere hulp over de vloer krijgen. Eentje voor de huishouding, eentje voor de medicijnen, eentje voor de steunkousen, zo kan ik nog wel even doorgaan. Dat is heel vervelend, zeker als het gaat om gehandicapten en chronisch zieken die de rest van hun leven, dag in dag uit, afhankelijk zijn van zorg. Maar wat zie je? Er worden tegenwoordig zelfs Polen ingeschakeld om hulp te bieden. Stel je voor: de mensen kunnen dan niet eens meer een praatje met de hulp maken! Veel van deze Poolse mensen gaan bovendien elke drie maanden weer even naar huis om voor hun eigen familie en gezin te zorgen. Wat dan weer inhoudt dat de cliënten vervolgens weer een andere hulp krijgen, of zelfs helemaal geen hulp. Wát een idiote situaties!”

Inmiddels hebben alle vakbonden in de zorg en de ouderenbond ANBO zich achter de actie Stop Uitverkoop Thuiszorg geschaard. De organisaties roepen hun leden en sympathisanten op de petitie te ondertekenen.

Maar is het niet opmerkelijk dat in tijden waarin termen als ‘marktwerking’ en ‘concurrentie’ zo onderhand wel achterhaald lijken te zijn, ze in de zorg toch weer opduiken als toverformules, als oplossing voor alle problemen? “Maatschappelijk heeft een term als marktwerking nauwelijks nog draagvlak”, beaamt Rosita van Gijlswijk. “Maar in de politiek dendert de trein gewoon door. Het CDA komt vooralsnog niet terug van dat marktdenken. De PvdA is een ander verhaal. Vóór de Kamerverkiezingen riep Wouter Bos nog dat de marktwerking in de zorg gestopt moest worden. Nu zet de PvdA de marktwerking in de ziekenhuizen zelfs nog in een hogere versnelling.” Tekenend vindt Van Gijlswijk de opstelling van PvdA-staatssecretaris Bussemaker. “De problemen in de thuiszorg doet zij af als ‘overgangsproblemen’. Dat zegt wel genoeg, denk ik.”

Stop Uitverkoop Thuiszorg is een initiatief van het comité Zorg Geen Markt, dat is opgericht door Agnes Kant en tientallen mensen die werkzaam zijn in de zorg. Twee weken na de start van de actie eind augustus, hadden al 18.000 mensen de petitie ‘Ik zeg JA tegen goede thuiszorg en NEE tegen duizenden ontslagen’ ondertekend. Ook kwamen er inmiddels honderden meldingen van ervaringsdeskundigen binnen op het speciaal geopende Meldpunt Thuiszorg. Verder zijn er inmiddels tienduizenden actiekaarten en -posters het land ingegaan. De verzamelde protesthandtekeningen zullen dit najaar tijdens een manifestatie in Den Haag worden aangeboden aan het kabinet en de Tweede Kamer.

Rosita van Gijlswijk roept de SP-afdelingen op om actiemateriaal te bestellen via SP-Net. Individuele leden kunnen bestellen via de website van comité Zorg Geen Markt, waar ze ook hun ervaringen kunnen melden. Op de site van Zorg Geen Markt zijn tevens tal van praktijkverhalen en achtergrondinformatie over de thuiszorg te vinden.

Internetlinks:

Meldpunt Thuiszorg:

www.sp.nl/nieuws/actie/wmo

Comité Zorg Geen Markt:

www.zorggeenmarkt.nl