Tribune 01/2009 :: Actueel :: Moet Balkenende met de billen bloot?

Actueel

Onderzoek naar Irak-oorlog

Moet Balkenende met de billen bloot?

Tekst Willem Bos Foto René Clement / Hollandse Hoogte

Zal Balkenende in navolging van Bush en Blair binnenkort verantwoording af moeten leggen voor de Nederlandse steun aan de Irak-oorlog? De kans is groot, nu zelfs de Eerste Kamerfractie van de VVD het gebrek aan openheid zat is.

Na jaren lijkt er nu toch kans op een parlementair onderzoek naar de Nederlandse steun aan de oorlog in Irak. Niet de Tweede Kamer – waar de regeringsfracties zich gebonden hebben aan het regeerakkoord – maar de Eerste Kamer zou tot een dergelijk onderzoek over kunnen gaan. Een meerderheid van de senaat is zo boos over de manier waarop ze door de regering met een kluitje het riet in is gestuurd, dat ze het er niet bij wil laten zitten. Na een nieuwe ronde van vragen aan de regering kan de senaat beslissen dat er door een parlementair onderzoek eindelijk eens duidelijkheid moet komen over hoe Nederland de oorlog van Bush en Blair is ingerommeld.

Het is, ook in de Eerste Kamer, de SP geweest die steeds als eerste heeft aangedrongen op verder onderzoek over Irak. SP-senator Arjan Vliegenthart: “Je merkt dat de stemming in de Eerste Kamer langzaam gedraaid is, mede omdat wij het onderwerp telkens weer op de politieke agenda hebben geplaatst. Dat is maar goed ook. Het meedoen aan een oorlog is een van de ingrijpendste beslissingen die je als land kunt nemen. Zoiets moet je dus heel goed afwegen en daarna heel goed onderzoeken. Wat heb je gedaan en was dat achteraf verstandig of verkeerd?”

Mede namens Nederland

Toen de Amerikanen en Britten in maart 2003 Irak binnenvielen, deden ze dat mede namens Nederland. Het kabinet Balkenende I gaf politieke steun aan de oorlog. Ook voor de verdere gevolgen van de oorlog draagt Nederland dus een zekere verantwoordelijkheid – en die gevolgen zijn niet gering. Het regime van Saddam Hoessein is ten val gebracht, de oud-dictator en een aantal van zijn medestanders zijn opgehangen, maar voor de Iraakse bevolking is de inval een nachtmerrie geworden. De schattingen van het aantal burgerslachtoffers sinds de invasie variëren van 90.000 (Bodycount) tot 600.000 (The Lancet). Meer dan anderhalf miljoen Irakezen zijn het land ontvlucht en de infrastructuur van het land ligt voor een groot deel in puin.

De spanningen tussen verschillende bevolkingsgroepen, met name soennieten, sjiieten en Koerden, zijn hoog opgelopen en uiten zich regelmatig in onderling geweld. De bezetting van Irak is een bron van inspiratie voor radicaliserende moslimjongeren in de hele wereld.

Kortom, door deze oorlog zijn er in Irak enorm veel slachtoffers gevallen, is het voortbestaan van het land en zijn bevolking op langere termijn onzeker, en is ook de rest van de wereld een stuk onveiliger geworden.

En dan hebben we het nog niet over de kosten van de oorlog voor de Amerikaanse belastingbetalers. Die bedragen ongeveer 341 miljoen dollar per dag, waarmee de teller nu op ongeveer 585 miljard staat.

Verantwoording

Zowel Bush als Blair hebben zich in eigen land inmiddels uitvoerig moeten verantwoorden voor hun besluit Irak binnen te vallen. Het bleek dat geen van de argumenten die indertijd werden aangevoerd voor de oorlog tegen Irak juist waren. Het regime van Saddam Hoessein had geen banden met Bin Laden en beschikte niet over massavernietigingswapens. Laat staan dat die een directe bedreiging voor Europa vormden, zoals Tony Blair beweerde.

De Nederlandse regering onttrok zich, in de persoon van Balkenende, steeds aan verantwoording voor zijn steun aan deze oorlog. Daarbij verschuilt onze premier zich achter een woordspelletje. Niet omdat het kabinet ervan overtuigd was dat Saddam Hoessein massavernietigingswapens had steunde Nederland de oorlog, maar omdat de Iraakse dictator weigerde uitvoering te geven aan resoluties van de Verenigde Naties. Maar die resoluties gingen nu juist over massavernietigingswapens en het toelaten van wapeninspecteurs.

Vliegenthart vindt het maar een rare redenering. “Nederland is en blijft uniek in het Irak-dossier, zowel in de argumentatie om de oorlog tegen Irak te steunen als in de weigerachtigheid dieper in te gaan op de inhoudelijke afwegingen achter het verlenen van politieke steun aan de deze oorlog. De SP zal blijven pleiten voor openheid over Irak. Daarin worden wij overigens gesteund door een grote meerderheid van de Nederlandse bevolking, die tegen de oorlog was en vóór een parlementaire enquête is.”