SP Tribune 05/2005 :: Weet waar je JA tegen zegt

Tribune, 13 mei 2005

Weet waar je JA tegen zegt

Of, beter nog, zeg op 1 juni NEE

Tekst: Ronald Kennedy en Rob Janssen

Foto's: Joost van den Broek / Hollandse Hoogte

Ze hadden het zo mooi bedacht, GroenLinks, PvdA en D66: een referendum over de grondwet om de mensen meer te betrekken bij de Europese Unie, en zodoende het gedeukte imago van de unie wat op te poetsen. In mei 2003 kwamen de partijen met hun gezamenlijke voorstel, dat een belangrijke bijdrage moest leveren aan het ‘grensoverschrijdend publiek debat’. Twee jaar later staat het referendum voor de deur, komt het debat uiterst moeizaam op gang en is de stemming onder de bevolking er alleen maar eurosceptischer op geworden. Weet waar je ja tegen zegt, waarschuwt de SP. Steeds meer mensen die zich daarin verdiepen, kiezen eieren voor hun geld en besluiten veiligheidshalve toch maar nee te zeggen.

Paniekvoetbal voorstanders : Dreigen met oorlog en instellen van een oorlogskas – voor alle zekerheid

Als Nederland nee zegt tegen de Europese grondwet, dreigt er een Balkan-scenario,’ waarschuwde minister Donner op een CDA-bijeenkomst halverwege april. Harry van Bommel reageerde furieus: ‘Dit is een absurd dreigement aan de kiezer. Juist de regering die zegt dat het debat op inhoud moet worden gevoerd en niet op valse argumenten en onderbuikgevoelens, stelt de kiezer een doemscenario in het vooruitzicht.’

Al eerder sprak Van Bommel zijn afkeuring uit over een ‘oorlogskas’ van anderhalf miljoen euro voor extra grondwet-propaganda, die de regering achter de hand heeft voor als de ‘nee’-campagne te succesvol wordt.Dit terwijl de onafhankelijke referendumcommissie, die middelen voor de campagnes van voor- en tegenstanders van de grondwet moet toewijzen, slechts over één miljoen euro kan beschikken voor zowel het ja- als het nee-kamp.

‘Nou breekt mijn klomp’

Tijdens een grondwet-debat op 13 april aan de Erasmus Universiteit van Rotterdam kruisten grondwet-voorstanders Nebahad Albayrak van de PvdA en CDA’er Jan-Jacob van Dijk de degens met Harry van Bommel en Mat Herben (LPF) van het ‘nee’-kamp. Tot grote hilariteit van de zaal, konden ze het maar niet eens worden over de vraag of het nou om een grondwet of een verdrag gaat. Christen-democraat Van Dijk: ‘Het is in feite een verdrag, De Nederlandse grondwet blijft gewoon gehandhaafd.’ Van Bommel heeft echter als enige het vuistdikke boekwerk meegenomen en leest snerend voor: ‘De grondwet en het recht dat de instellingen van de Unie bij de uitoefening van de haar toegedeelde bevoegdheden vaststellen, hebben voorrang boven het recht van de lidstaten.’ PvdA’er Albayrak werpt tegen: ‘Zeker 95 procent van wat in de tekst staat, is al vastgelegd in verdragen, verordeningen en richtlijnen.’ Van Dijk ziet in principe ook ‘weinig nieuws onder de zon’. Van Bommel valt van de ene verbazing in de andere: ‘Nou breekt mijn klomp. De twee grootste voorstanders van de grondwet gaan ons er nu van overtuigen dat er a) niks nieuws in staat en b) dat het helemaal geen grondwet is. Dus voor deze kleine verandering zijn vierhonderdzoveel pagina’s nodig en moeten negen miljoen mensen naar de stembus in een referendum dat 27 miljoen euro kost?’

Creatief met ‘nee’

Naast tientallen debatten, talloze lokale activiteiten en acties is ook op www.sp.nl de strijd flink losgebarsten. Zo is er bijvoorbeeld de Tegengalerij: een fotogalerij waarin talloze inzenders op creatieve en veelal geestige manier duidelijk maken, waarom ze tegen de grondwet zijn (zie pagina 8).

Nee-meerderheid gepeild bij PvdA en VVD

In de peilingen van april brokkelde de steun voor de grondwet steeds verder af. Van de mensen die gaan stemmen en eind april hun keuze al bepaald hadden, zou volgens Peil.nl van onderzoeker Maurice de Hond 52 procent ‘nee’ gaan stemmen. Verdeeld over de partijen bleek in die peiling dat 38 procent van de CDA-kiezers tegen is, evenals 51 procent van de PvdA-achterban en 41 procent van de GroenLinks-aanhangers. Ook onder de liberalen is het protest omvangrijk: zo’n 53 procent van de VVD-aanhang geeft aan ‘nee’ te stemmen op 1 juni. Alleen bij D66 (82 procent voorstemmers) en SP (78 procent tegenstemmers) komt de voorkeur van de achterban in grote mate overeen met het stemadvies van de partij.

Referendumwijzer praat iedereen naar ja-stemmen

De zogenaamd onafhankelijke referendumwijzer misleidt de twijfelende kiezer. Dit concludeerde Harry van Bommel na nadere bestudering van de test op de website referendumwijzer.nl. ‘De voorstanders zijn zeer verheugd met deze kieswijzer en dat is logisch: zelfs ik word richting het ja-kamp gemanipuleerd. Deze test is volstrekt onevenwichtig.’In de referendumwijzer staat bijvoorbeeld de stelling: Elke lidstaat moet het recht hebben het lidmaatschap van de Europese Unie op te zeggen. Van Bommel: ‘Natuurlijk zullen de tegenstanders het hiermee eens zijn. Maar als ze dat aangeven, worden ze gedirigeerd naar een stem vóór de grondwet, omdat uittreding hierin geregeld wordt. Alsof we nu niet de mogelijkheid hebben om eruit te stappen en de rest ons militair komt bezetten als we dat wel doen! Die grondwet hebben we daar echt niet voor nodig.’

Ander voorbeeld: ook instemming met de stelling De Europese Unie dient dierenwelzijn te waarborgen leidt in de referendumwijzer naar een ’ja’. Terwijl juist veel mensen tegen de grondwet zijn, omdat die het recht op dieronvriendelijke praktijken als stierenvechten en palingknuppelen vastlegt.

Als alternatief hebben enkele onafhankelijke wetenschappers, verenigd in collectief ‘het stemmige wijzertje’ de échte stemadviseur ontwikkelt, die uitgaat van de feitelijke tekst van de grondwet en daar de mening van de stemmer aan toetst. De échte stemadviseur is te vinden op www.grondwetnee.org/stemadviseur.

Is het dan nu, zónder die grondwet, een rotzooi in Brussel?’

Een populair argument van de voorstanders is verwijzing naar het ontbreken van een alternatief voor de grondwet. Ook de Zweedse Eurocommissaris Wallström waarschuwde in zijn grondwet-propagandatour dat er bij afwijzing van de Grondwet geen Plan B klaar ligt. Onder zijn gehoor bevond zich

SP-senator Tiny Kox die hem meteen van repliek diende: ‘U moet de mensen niet bang maken. Zeg nou gewoon de waarheid: dat de Europese Unie zonder deze grondwet normaal doordraait, net als nu. Of vindt u dat er nu totale chaos heerst in Brussel?’ Als één of meer landen in een referendum de grondwet afwijzen, zal er opnieuw onderhandeld worden tussen de regeringen. Kox: ‘Als een meerderheid van de bevolking op 1 juni nee zegt tegen de Europese grondwet is dat een blije gebeurtenis. Het zal een geweldige impuls betekenen voor het eerste echte bevolkingsdebat over de toekomst van Europa. Als deze Europese grondwet niet doorgaat, moeten regeringen en parlementen hun huiswerk overdoen, en daarbij wél rekening houden met de wensen van de Europese burgers.

Dat maakt de kans een stuk groter op een betere Europese Unie’.

Naast nee ook kans op No, non en nej

Afgelopen najaar zetten de 25 regeringsleiders van de EU-landen hun handtekening onder de Europese grondwet. De wet kan echter pas van kracht worden, nadat ook de parlementen van alle EU-landen er hun fiat eraan hebben gegeven. In minstens negen landen – waaronder Nederland – is besloten dat aan de parlementaire behandeling een referendum vooraf gaat. In Frankrijk, Ierland en Denemarken gaat het daarbij om een bindend referendum; de overige landen – waaronder Nederland – hebben een raadgevend referendum.

Niet alleen in Nederland wordt het spannend. De Denen zouden volgens de analisten ook wel eens dwars kunnen gaan liggen, en in de kans op een ‘ja’ in Groot-Brittannië geloven maar heel weinigen. Van groot belang voor de strijd in Nederland is de uitslag in Frankrijk, waar het referendum gehouden wordt op 29 mei, drie dagen voordat wij naar de stembus gaan. Bij de Franse voorstanders neemt de paniek met de dag toe, nu elke nieuwe peiling een grotere overwinning voor het nee-kamp voorspelt. Het Deense referendum staat gepland voor september; in Groot-Brittannië geven de mensen volgend jaar hun mening. In Spanje is het referendum al achter de rug: een meerderheid zei in februari ‘ja’ tegen de grondwet.

10 redenen om na te denken voordat u JA zegt

1 JA tegen een Europese superstaat

Stap voor stap wordt Nederland een machteloze provincie van een oppermachtige Europese Unie. De EU krijgt veel eigenschappen van een staat: een eigen munt, een eigen vlag, een eigen volkslied, een eigen president, een eigen parlement, een eigen feestdag, een eigen leger en een eigen grondwet.

2 JA tegen meer machtsoverdracht aan Brussel

Steeds meer bevoegdheden worden overgeheveld naar Brussel. Een groot deel van ons eigen buitenlandbeleid wordt onderworpen aan de meerderheden zoals die in de EU tot stand komen, onder regie van een Europese minister van Buitenlandse Zaken. Op internationale conferenties moet Nederland de standpunten van de Unie verdedigen.

3 JA tegen meer marktwerking, ook in zorg en onderwijs

Met deze grondwet wordt één economische variant, de vrije-markteconomie, dwingend opgelegd aan alle lidstaten. Ook voor publieke diensten zoals onderwijs en zorg zijn de regels van de markt straks maatgevend.

4 JA tegen te veel Brusselse zeggenschap over ons sociaal beleid

Sociaal beleid moet samen met Brussel bepaald worden. Hierdoor kan Brussel zijn grip verstevigen over grote delen van het sociale beleid.

5 JA tegen verwaarlozing van ons leefmilieu

De vooruitgang die de laatste jaren is geboekt met betrekking tot duurzaamheid, landschapsbeheer, plattelandsontwikkeling en voedselveiligheid wordt teruggedraaid. Met de doelstelling ‘de productiviteit van de landbouw te doen toenemen’ wordt Europa niet groener.

6 JA tegen vormen van dierenmishandeling

De grondwet legt het recht op allerlei dieronvriendelijke tradities en gewoonten vast, door te stellen dat lidstaten op het punt van dierenwelzijn ‘godsdienstige riten, culturele tradities en regionaal erfgoed’ moeten eerbiedigen. Stierenvechten bijvoorbeeld, en dwangvoederen van ganzen.

7 JA tegen een peperduur Europees leger

De grondwet verplicht lidstaten hun militaire vermogens te verbeteren. Bezuinigen op oorlogsmaterieel, bijvoorbeeld om meer te kunnen investeren in verpleeghuizen of scholen, kan in strijd zijn met deze bepaling.

8 JA tegen meer Brusselse bureaucratie

De huidige Europese Unie is verworden tot een geldverslindend monstrum met een steeds verder uitdijende bureaucratie. De grondwet brengt daarin geen verbetering.

9 JA tegen een ondemocratisch en ondoorzichtig Europa

Op bepaalde punten krijgt het Europees Parlement meer zeggenschap. Het wordt medewetgever op het gebied van misdaadbestrijding, migratie, landbouw, visserij en handel. Maar waar het Europees Parlement meer zeggenschap krijgt, wordt de rol van de nationale parlementen ingeperkt. De besluitvorming komt verder van de burger af te staan.

10 JA tegen degradatie van de Nederlandse grondwet

In de Europese grondwet staat dat hij bóven de wetten van de lidstaten staat. De zorgvuldig vormgegeven Nederlandse grondwet wordt hierdoor ondermijnd.