Tribune 7/2002 Agnes Kant geeft regeerakkoord lik op stuk

Op 4 juli sprak de Tweede Kamer over het regeerakkoord van het toekomstige CDA-VVD-LPF kabinet. Agnes Kant – die namens de SP het woord voerde, omdat Jan Marijnissen tijdelijk door een hernia geveld was – hekelde het document als ‘nog erger dan Paars’. Ook woordvoerders van andere oppositiepartijen hadden weinig goeds over voor de intenties van ‘Balkenende 1’.

'De wollige taal in het regeerakkoord is de inbreng van het CDA, de keiharde maatregelen komen van de VVD, en de LPF heeft ingebracht dat de oplossingen niet aansluiten bij de problemen.' Zo begon Agnes Kant haar bijdrage aan het debat. Om vervolgens te concluderen dat de thema's waar het in de verkiezingsstrijd allemaal om te doen was geweest, er in het akkoord bekaaid vanaf komen. 'Onze zwaarste kritiek is het niet investeren in oplossingen voor de grote noden in de zorg, het onderwijs en de veiligheid. Dáár ging het over in de verkiezingen, daarop is Paars afgerekend.' Ook de plannen rond de WAO en het afschaffen van de Melkertbanen werden door Kant kritisch onder vuur genomen. 'Wij willen ook van die banen af, omdat het gesubsidieerde armoede is. Maar wij vinden dat het nuttige werk wél door moet gaan: onder normale arbeidsomstandigheden, met goede arbeidsvoorwaarden en een gewoon CAO-loon. Zomaar afschaffen is absurd. Het moeten échte banen worden, want het werk is hard nodig.'

In het regeerakkoord wordt voorlopig geen cent extra uitgetrokken voor het terugbrengen van de wachtlijsten en de werkdruk in de zorg, en evenmin iets voor de aanpak van het lerarentekort of de dringend noodzakelijke verbeteringen in het VMBO, terwijl studenten wel meer collegegeld moeten gaan betalen. Voor de veiligheid hebben de regeringspartners ook al niets extra over. Kant: 'Iedereen weet dat vooral de sociale cohesie in de samenleving de veiligheid bevordert, maar dit kabinet gaat juist bezuinigen op Melkertbanen, op het buurtwerk en op het welzijnswerk. Ook toezichthouders moeten verdwijnen. Dat leidt niet tot meer samenhang en dus niet tot veiligheid.'

VVD-leider Zalm probeerde nog geruststellend aan te tonen dat het wel meevalt: 'De Melkertbanen worden niet opgeheven, maar alle budgetten voor gesubsidieerde arbeid worden samengevoegd en de gemeenten kunnen het geld naar eigen inzicht inzetten.' Dat had de volgende dialoog tot gevolg.

Kant: 'Maar er wordt toch ook gewoon 850 miljoen op bezuinigd, dan schaf je toch banen af?'.

Zalm: 'Dat moeten de gemeenten zelf uitmaken.'

Kant: 'Maar banen in het onderwijs, zorg en veiligheid zullen dus verdwijnen?'

Zalm: 'Ja, via deze route wel, ja.'. Zo, dat misverstand was ook weer de wereld uit.

'Ronduit asociaal,' zo bestempelde Kant de kabinetsplannen met de WAO. 'Die leiden niet tot minder arbeidsongeschikten, maar alleen tot minder mensen die recht hebben op een uitkering. Mensen die arbeids-ongeschikt zijn zullen gewoon sneller afzakken naar het inkomensniveau van de bijstand.' Volgens beoogd premier Balkenende, die het regeerakkoord in de Tweede Kamer verdedigde, had Kant het bij het verkeerde eind. 'Het is een model dat aansluit bij wensen van werkgevers en werknemers, dat perspectief biedt, dat mensen kansen op werk geeft.' Kant: 'Ex-WAO'ers komen niet zo makkelijk aan de bak, dat is juist onderdeel van het probleem. Dit zijn geen oplossingen, dit is CDA-praat.' 'Het ziektekostenstelsel uit het regeerakkoord,' vervolgde Kant, 'is bepaald niet solidair. Het kabinet kiest voor een gelijke premie voor iedereen, rijk of arm. De compensatie voor mensen met een laag inkomen via de belastingen,en ook het doorvoeren van het eigen risico, zullen leiden tot meer bureaucratie. En dat wilden we nu net niet.' Ook andere gevaren liggen volgens haar op de loer. 'Het invoeren van een eigen risico in de gezondheidszorg is bepaald niet zonder risico's. Mensen zullen afzien van zorg om financiële redenen en dat kan nooit de bedoeling zijn. Dat is gewoon gevaarlijk.'

De falende integratie van minderheden schreeuwt al jaren om maatregelen, maar in het nieuwe regeerakkoord staan amper voorstellen om hier verbetering in aan te brengen. Aan 'gemengd wonen' en 'gemengd naar school' worden slechts een paar zinnen gewijd. Beleid of oplossingen ontbreken. Kant: 'De nieuwe regering heeft ook geen plannen voor extra taalcursussen. Hoe kan daar nu zo weinig concreets over in het akkoord staan? Er worden wél maatregelen genomen om te verhinderen dat allochtonen hun bruid uit het buitenland laten overkomen, maar dat is toch vooral een gevolg van slechte integratie.' De eis van de SP voor een parlementaire enquête over het mislukte integratiebeleid kan dus voorlopig niet terug de kast in. 'Dit kabinet spant het paard achter de wagen en pakt het echte probleem niet aan,' aldus Kant, die zich ook bezorgd toonde over de maatregelen die dienen te leiden tot een kortere asielprocedure. 'Die moet inderdaad korter, dat is duidelijk. Maar tegelijkertijd moet die procedure wel zorgvuldig blijven. Politieke vluchtelingen moeten in Nederland asiel kunnen krijgen.' Voor de oorzaken van migratie lijkt het toekomstige kabinet weinig oog te hebben. Agnes Kant: 'Het akkoord kijkt niet naar het bestrijden van de toenemende verschillen tussen arm en rijk in de wereld. De grenzen blijven op slot, niet alleen voor mensen, maar ook voor producten uit de Derde Wereld. En dat is nu juist heel slecht voor de ontwikkeling van de arme landen en dus reden voor migratie.'

Het concept regeerakkoord heette Hersteld Vertrouwen. 'Die titel,' zegt Kant, 'heeft dit kabinet niet aangedurfd. Terecht, want van wie zou het vertrouwen hersteld worden? Van de WAO'ers, van onderwijzers, werkers in de gezondheidszorg, buurtwerkers? Nee, zeker niet. Voor hen betekent dit akkoord vooral hersteld wantrouwen. De LPF beloofde dingen anders aan te pakken dan Paars. Maar de LPF gaat nu al op precies dezelfde weg door. De beste titel voor dit regeerakkoord is Paars Plus.' Zalm bleek de analyse van Agnes Kant wel te waarderen. 'Dat mevrouw Kant dit akkoord namens de SP bestempelt als nog erger dan Paars, is vanuit de VVD bekeken geen slecht teken.'

Wel vernieuwend was de bijval van andere woordvoerders uit de Tweede Kamer. De oppositiebanken leiden soms tot nieuwe inzichten, zo bewees PvdA-fractievoorzitter Van Nieuwenhoven: 'De belof- ten uit de verkiezingsprogramma's komen niet in het regeerakkoord terug. De plannen leiden tot verdere denivellering van inkomens.' Haar conclusie: 'Problemen worden niet opgelost maar afgeschoven.' Rosenmöller (GroenLinks) sloot zich daarbij aan: 'Het Paarse beleid wordt in grote lijnen voortgezet, of verergerd: kernenergie, boren in de Waddenzee, lagere benzineprijs en meer asfalt, geen goed nieuws voor het milieu.' Veling, de nieuwe voorman van de Christenunie, vond het akkoord teleurstellend: 'Er is een centrumrechts kabinet in de maak, zonder normatief uitgangspunt maar wel harder voor de zwakkeren in de samenleving,' vatte hij zijn commentaar samen. Ook Leefbaar Nederland las in het regeerakkoord 'veel woorden maar weinig daden'. D66 wilde nog wel een complimentje uitdelen aan de ploeg van Balkenende: 'De hoofdlijn van het WAO-beleid kan D66 volgen, de echt harde taal is eruit, maar er wordt wel stevig ingegrepen. D66 zal deze hoofdlijn dan ook zeker steunen.' SGP'er Van der Vlies was wel te spreken 'over de hernieuwde aandacht voor het gezin', maar bezwoer het toekomstig kabinet hem niet zonder meer aan zijn kant te rekenen: 'De universele wet van god, de tien geboden, daarmee moet het beleid samenvallen en dat zal ons uitgangspunt zijn,' aldus Van der Vlies.

LPF-leider Herben kreeg veel kritiek over zich heen, maar lag daar totaal niet wakker van. 'Er was commentaar op dat wij geen extra geld uitgeven voor de zorg en wel voor automobilisten. Nou, dat zijn ook gewoon burgers van dit land, dus ik zie het probleem niet.' Dat komt dan nog wel...