Tribune 03/2000: 'Jorritsma, Shell en Esso zijn nog lang niet van ons af'

Het is de hoogste tijd dat de rust terugkeert in de Biesbosch

‘Jorritsma, Shell en Esso zijn nog lang niet van ons af’

Tekst Rob Janssen Illustratie Yorick Haan/Tribune

Op 22 februari overhandigde het actiecomité ‘Boor de Biesbosch niet de grond in’ minister Jorritsma ruim 10.000 bezwaarschriften tegen de vergunning voor proefboringen die ze in januari aan de NAM verleende. Ondanks verwoede pogingen van Jorritsma en de NAM om de gemoederen te sussen, stijgt de bezorgdheid over het Nationaal Park met de dag.

Een beangstigend scenario in het Nationaal Park de Biesbosch: een oppervlakte van circa 2500 vierkante meter wordt geasfalteerd. In het midden verrijst een boortoren van een meter of vijftig hoog. Dagelijks rijden er zware vrachtwagens af en aan die materialen komen lossen. Rondom staan bouwketen, graafmachines en bulldozers. Dag en nacht is er herrie en lichthinder door gasboringen en verbranding van overtollig gas. Een draaiboekvoor doemdenkers en depressivo’s?

Niet echt. De Nederlandse Aardolie Maatschappij (NAM, een gezamenlijke ondernemening van Shell en Esso) heeft namelijk haar zinnen gezet op het aardgas dat mogelijk onder de Biesbosch zit. Minister Jorritsma van Economische Zaken verleende in januari een vergunning voor proefboringen voor het zogenaamde concessiegebied Andel II, waarvan de Biesbosch deel uitmaakt. Daarmee kan de NAM kijken of en hoeveel gas er zit. De SP nam onmiddellijk het initiatief tot oprichting van het actiecomité ‘Boor de Biesbosch niet de grond in’ (zie de vorige Tribune). De Brabantse Milieufederatie (BMF) startte vervolgens namens het actiecomité een juridische bezwaarprocedure tegen de vergunningverlening. Volgens de BMF is de vergunning in strijd met de internationale regelgeving, omdat er voor de winning van delfstoffen in gebieden als de Biesbosch het voorzorgprincipe (geen zekerheid over milieueffecten, dan geen mijnbouwactiviteiten) gehanteerd dient te worden.

‘De argumentatie van de NAM verandert voortdurend. Geen wonder dat de mensen steeds achterdochtiger worden’

Het actiecomité groeide snel. Ruim 25 milieuorganisaties en maatschappelijke groeperingen sloten zich aan. Ook vanuit de politiek kwam er steun: de Provinciale Staten van Zuid-Holland en Noord-Brabant en de gemeenteraden van Dongen, Werkendam, Oosterhout, Schiedam en Breda onderschreven de campagne-eis. Daarnaast ontving het actiecomité steunbetuigingen van onder meer bejaardenhuizen, carnavalsverenigingen en zelfs een plaatselijke afdeling van de Nederlandse Vereniging van Huisvrouwen.

Als reactie lanceerde de NAM een publicitaire tegencampagne, die er volgens Harry Voss van het SP-MilieuAlarmteam vooral op gericht is om al die verontruste mensen op het hart te drukken, ‘dat het allemaal wel meevalt met die proefboringen’.

Maar de bezorgdheid werd alleen maar groter. Voss: ‘Naarmate de steun voor de actie groeit, verandert ook de argumentatie van de NAM voortdurend. Vlak nadat de boringen in de Waddenzee waren afgeketst, was het: De Biesbosch? Nee hoor, daar hebben we absoluut niks mee. Daarna zeiden ze: De concessie in het gebied Andel II is er alleen om het tegen concurrenten veilig te stellen. En de laatste smoes is: We prikken alleen schuin vanuit de randgebieden. Geen wonder dus dat de mensen steeds achterdochtiger worden.’

‘Of jullie nu schuin, onder, achter of in de vorm van een wokkel gaan boren, je moet gewoon van de Biesbosch afblijven’

In het kader van de tegencampagne hield de NAM op 15 februari een informatieavond in het dorp Made, op enkele kilometers van het bedreigde gebied. Het massaal opgekomen publiek mocht daar naar een Engelstalige film kijken over de kennis en expertise van het bedrijf inzake gasboringen. Ook dat kon het publiek niet geruststellen. Met name de onduidelijke gevolgen van boringen voor het kwetsbare natuurgebied (bodemdaling bijvoorbeeld is ook bij schuine boringen niet uitgesloten) vervulden de aanwezigen met zorg. Unaniem keurden ze iedere vorm van boringen af. ‘Als je dan zonodig proefboringen wilt doen, waarom dan uitgerekend hier?’ vroeg iemand zich luidkeels af. ‘We boren niet in de Biesbosch, maar schuin vanuit de randgebieden onder de Biesbosch,’ verzekerde NAM-woordvoerder Frank Duut. Daar wilde hij desnoods zwart-op-wit garanties voor geven. ‘Of jullie nou schuin, onder, achter of in de vorm van een wokkel gaan boren; je moet gewoon van de Biesbosch afblijven,’ luidde het commentaar van Harry Voss.

‘Als er toch niet geboord gaat worden, waarom schrapt de minister de Biesbosch dan niet uit het concessiegebied Andel II?’

Op 22 februari stonden actievoerders in Den Haag bij minister Jorritsma op de stoep. Een dweilorkest (‘wij lopen voor de muziek uit voor het te laat is’) zette hun aanwezigheid luister bij. De stuurs kijkende minister kreeg eerst het mega-bezwaarschrift van ruim 25 milieu-organisaties aangeboden uit handen van Jeroen Naaijkens van de BMF, waarmee de bezwaarprocedure van het actiecomité officieel gestart werd. Vervolgens bedolven een twintigtal kinderen van basisschool ‘De Lage Weide’ uit Made de bewindsvrouw onder de 10.000 ondertekende bezwaarschriften die het actiecomité sinds de campagnestart op 28 januari had binnengebracht. Maar minister Jorritsma vond alle ophef onnodig. ‘Er is echt niets aan de hand,’ herhaalde ze het standpunt van de NAM. ‘Ik vind de suggestie dat er toestemming is gegeven voor gasboringen heel jammer. Er wordt alleen geboord om te kijken of er gas zit in het concessiegebied Andel II. De vergunning daartoe is verleend om zeker te stellen dat áls er geboord gaat worden, dat het dan door de NAM gebeurt. Maar dat is nu helemaal nog niet aan de orde. De ongerustheid is dus ongegrond. Bovendien hebben we hele goede ervaringen met de NAM.’

Hoongelach van de actievoerders was haar deel en het dweilorkest zette weer een melodie in. ‘Als er toch niet geboord gaat worden, waarom schrapt de minister de Biesbosch dan niet uit het concessiegebied Andel II?’ vroeg SP-Kamerlid Remi Poppe zich af. Poppe kondigde meteen aan een dergelijk voorstel half maart naar voren te zullen brengen in een Kameroverleg met minister Jorritma.

En wat gaat zij doen met de 10.000 bezwaarschriften? ‘Ik berg ze goed op in mijn la. Voor mijn toekomstige opvolger. Maar ik moet nu echt naar binnen.’

Daar nam actiecoördinator Harry Voss echter geen genoegen mee. Een dag later schreef hij de minister een brief, waarin hij haar erop attendeerde dat ‘opbergen in mijn la’ niet voldoende is. ‘Om mogelijke onduidelijkheden uit de weg te ruimen: de bezwaarschriften moeten dus als onderdeel van het ‘Bezwaarschrift boorvergunning Andel II’ van BMF officieel in procedure gebracht worden,’ schreef hij.

’Op alle politieke niveaus is de actie nu vertegenwoordigd. Zelfs internationaal via het Europarlement’

Naast een politieke en demonstratieve insteek krijgt de actie nu dus ook een juridisch gezicht. Voss: ‘Jorritsma, Shell en Esso zijn nog lang niet van ons af. Op alle politieke niveaus is de actie vertegenwoordigd: provinciaal, gemeentelijk, landelijk in de Tweede Kamer en zelfs internationaal via het Europarlement, waar de SP-fractie de zaak ook aangekaart heeft. En ik heb nog heel wat in petto om de aandacht te blijven vestigen op de bedreigingen voor de Biesbosch. Zoals bekend zijn dat niet alleen mogelijke gasboringen. Tal van andere activiteiten veroorzaken overlast en vervuiling in het gebied. Denk maar eens aan de Stort van Troost, waar nog steeds minstens 115.000 ton chemisch afval naar het grondwater van de Biesbosch ligt te lekken. Het is de hoogste tijd dat de rust terugkeert in de Biesbosch.’

Het roodomlijnde gebied is een door de EC beschermd habitat- en vogelrichtlijngebied. Het geelomlijnde gebied is het terrein waar geboord zou mogen worden (‘Andel II’)