Tribune 10/98 De Kwestie: Crisis?
De Kwestie
Crisis?
dr J.J. Sijbenis hoogleraar monetaire economie aan de Katholieke Universiteit Brabant. Hij voorziet verdere daling van de beurskoersen, met als gevolg daling van de koopkracht en de werkgelegenheid. Maar het is allemaal niet dramatisch: "Juist dankzij het beleid van Paars I is ons financieringstekort zo ver teruggedrongen, dat er nu ruimte is om dat tijdelijk weer iets te vergroten." | dr A. Kleinknechtis hoogleraar economie aan de Technische Universiteit van Delft. Hij ziet onze economie in een depressie glijden. Voor de maatregelen die daaraan iets hadden kunnen doen, is het nu te laat en de komst van de euro maakt het er niet beter op. "Wie onder de 3-procentnorm wil blijven, zal draconische bezuinigingen moeten doorvoeren. Dan blijft niets gespaard en zal er sociale onrust ontstaan." | Hoezeer moeten we ons bezorgd maken over de huidige beurscrisis? | |||
|---|---|---|---|---|---|
| "We zien een heel forse koerscorrectie. De handel in aandelen is zo populair geweest, dat er veel "lucht" kwam in de koersen. Dat de index nu gezakt is van boven 1300 naar beneden 900, is objectief gezien een té grote correctie. Toch voorzie ik dat de daling nog wel even kan doorgaan, daar emoties de markt domineren." | "We hebben al een behoorlijke krach gehad, maar de beurs kan best nog verder omlaag gaan. Veel middenstanders hebben het moeilijk en kunnen in de komende recessie kopje onder gaan." | Heeft een beurscrisis gevolgen voor de reële economie? | |||
| "Zeker. De vermogenswinsten lopen terug, waardoor de consumptieve bestedingen dalen. Bovendien zullen koersdalingen ook de investeringsactiviteit verminderen. De werkgelegenheid zal wat teruglopen. Maar ik geloof niet dat we naar een nul-groei gaan of de economie zelfs zal krimpen. Daarvoor is de basis van de Amerikaanse en Europese economie te sterk." | "Daar speelt veel psychologie in mee, maar als mensen minder te besteden hebben, neemt de vraag af en wordt de overproductie nog erger. De recessie wordt niet zozeer direct veroorzaakt door de dalende beurskoersen, maar door een dalende conjunctuur. En zoÕn neergang gaat altijd gepaard met minder werk en dus ontslagen." | Wat hebben wij te maken met de crisis in Azië en Rusland? | |||
| "De crisis begon in Thailand en sloeg over naar Japan en vervolgens naar heel Oost-Azië. De crisis in Rusland is daar mede door veroorzaakt. Mijn angst is dat het nu ook mis gaat in Latijns Amerika, in het bijzonder Brazilië. Al die zaken hebben wel degelijk invloed op de Amerikaanse en Europese economie." | "De Nederlandse handel met Azië en Rusland is niet zo belangrijk. Het is zelfs waarschijnlijker dat de crisis in Azië geen oorzaak, maar juist een gevolg is van de dalende conjunctuur in het Westen en Japan. Die werd in Azië al snel gevoeld, omdat investeerders het daar als eerste niet meer vertrouwden. Zij trokken hun investeringen terug, waardoor de wisselkoersen en de beurs onder druk kwamen te staan en de hele neerwaartste spiraal werd ingezet." | Zijn er ook binnenlandse oorzaken voor de naderende depressie? | |||
| "Die zie ik niet zo. Paars I heeft de overheidsfinanciën prima in orde gebracht. De lonen hebben jarenlang een matige ontwikkeling gekend waardoor de arbeidsinkomensquote, het deel van de inkomens in de marktsector dat naar arbeid gaat, gezakt is van 92 procent begin jaren '80 tot 81 procent nu. Dat was echt nodig om de positie van de bedrijven en zo de werkgelegenheid te versterken." | "Eén van de oorzaken is de lage rente en de aftrekbaarheid daarvan. Daardoor werden kredieten zo goedkoop dat particulieren massaal met geleend geld gingen speculeren. Dat deed de koersen stijgen, waarna nog meer mensen de beurs op gingen. Het is een zeepbel, die nu uiteen spat." | Wat kunnen we doen om het tij te keren? | |||
| "De loonontwikkeling moet gematigd blijven. Ik heb er ook alle vertrouwen in dat onze vakbonden het belang daarvan inzien. De regering kan extra uitgaven doen om de economie te stimuleren. Juist dankzij het beleid van Paars I is ons financieringstekort zo ver teruggedrongen, dat er nu ruimte is om dat tijdelijk weer iets te vergroten, terwijl we toch onder de 3-procentsnorm van de EMU blijven." | "Niet zo veel. Ik heb vaak gezegd dat de lonen in Nederland omhoog moeten, maar dit is waarschijnlijk het minst gunstige moment om van de loonmatiging afscheid te nemen. Ook een renteverhoging door De Nederlandsche Bank, waardoor die kredietopname wat moeilijker was geworden, is nu niet opportuun. De huidige recessie wordt veroorzaakt doordat mensen minder te besteden hebben en er overproductie ontstaat. Zou de regering nu gaan bezuinigen, dan daalt de koopkracht nog meer en zal de recessie dus alleen nog maar toenemen." | Maakt verdergaande globalisering onze economie gevoeliger voor invloeden uit het buitenland? | |||
| "Wij maken steeds meer onderdeel uit van een geïntegreerde, Europese economie en daarbinnen speelt zich 92 procent van al onze handel af. Dat maakt ons sterk autarkisch en minder afhankelijk van wat er elders gebeurt. Anderzijds is een belangwekkende vraag welke rol de euro zal gaan spelen in het wereldwijde handelsverkeer. Naarmate de euro erin slaagt de US-dollar als transactie- en beleggingsvaluta te verdringen, spelen we een grotere rol in de hele wereldeconomie." | "Ik geloof niet zo in die globalisering. Ruim negentig procent van de Europese productie wordt binnen de EU verhandeld. De handel met de rest van de wereld is dus beperkt. Een crisis buiten Europa zou eigenlijk niet zo'n groot probleem hoeven te zijn." | Wat zal de invloed van de invoering van de euro zijn op dit soort crises? | |||
| "De vraag is vooral hoe we omgaan met het stabiliteitspact. Nederland kan zoals gezegd wel een stootje hebben, maar landen als Duitsland, Frankrijk en vooral Italië kunnen hun financieringstekort niet verhogen zonder in botsing te komen met de EMU-norm. Daar moet een oplossing voor gevonden worden en die is er ook, want het pact kent een uitzonderingsclausule: bij sterke economische tegenwind mogen landen hun tekort tijdelijk opvoeren zonder dat meteen de boetebepalingen gaan werken." | "Dat ziet er niet zo best uit. Gemiddeld stijgt in Europa het overheidstekort bij een recessie 2 á 4 procent. Veel landen zullen dan boven de 3-procentgrens van de EMU uitkomen en boetes moeten betalen aan de EU. Daardoor zal het tekort nog verder toenemen. Dat is politiek waarschijnlijk niet haalbaar, waardoor het stabiliteitspact onder druk komt te staan. Op de financiële markten kan men daar zenuwachtig van worden en een hogere rente bedingen. Maar renteverhoging tijdens een recessie zal de economie nog verder afremmen. Wie toch onder die 3 procent wil blijven, zal draconische bezuinigingen moeten doorvoeren. Dan blijft niets gespaard en zal er sociale onrust ontstaan." | ||||
Inhoud
- Nieuws: Het Binnenhof / Aktie / Bulletin Board
- Al in 1976 schrijft de Tribune over asbest als "de grootste milieuramp van deze eeuw". Zeventien jaar zal het dan nog duren voor het materiaal verboden wordt. En nog vijf jaar voordat er genoegdoening komt voor de slachtoffers. Maar nu gaat het echt gebeuren. Een Asbestinstituut maakt een einde aan de "dubbele lijdensweg" van de asbestslachtoffers.
- Interview: "In de muziek wordt enorm veel geld omgezet, en daarmee is het steeds meer een economisch product geworden," zegt Robert Long. "Als je niet héél goed oppast, kom je terecht in projecten waar je later spijt van krijgt. Ik loop dat risico niet zo, omdat ik alleen doe wat ik zelf mooi vind."
- Elke dag telt het platteland tien bedrijfsbeëindigers. De tol voor een kortzichtig landbouwbeleid, dat alsmaar op de schaalvergroting gericht is geweest. "Als je noodgedwongen je bedrijf moet stoppen, neem je afscheid van iets wat je enorm dierbaar is. Je komt in een rouwproces."
- Bij de laatste gemeenteraadsverkiezingen behaalde de SP 223 zetels. Maar in de loop van een jaar stapten zes van die raadsleden uit de partij om op eigen titel hun zetel te blijven bezetten. Zijn dat normale groeistuipen of is er iets grondig mis bij de SP?
- De kwestie: crisis?
- Theo de Buurtconciërge; strip van Wim Stevenhagen