Tribune 10/98 Interview: Robert Long

Interview

Robert Long

Omdat hij autonoom is en niet anders kan, doet Robert Long alleen wat hij zelf mooi vindt. Getuige de verkoopcijfers van zijn CD's en de bezoekersaantallen aan zijn theaterprogramma's, stelt de rest van Nederland het eveneens op prijs. Hoe ver hij ook gaat in zijn interpretatie van de vaderlandse en internationale hypocrisie. Afgaande op deze monoloog, valt er straks voor de liefhebbers weer aardig wat te genieten. Want: "We zijn aan het vertrutten."

"Ik ben mijn eigen maatstaf"

In de muziek wordt enorm veel geld omgezet, en daarmee is het steeds meer een economisch product geworden. Als je niet héél goed oppast, kom je terecht in projecten waar je later spijt van krijgt. Ik loop dat risico niet zo, omdat ik autonoom ben en alleen doe wat ik zelf mooi vind. Ik kan trouwens ook niet anders; ik kan niet bedenken wat anderen mooi vinden. Ik ben mijn eigen maatstaf, dat kan niemand anders voor mij zijn.

De ingrediënten voor mijn nieuwste CD zijn dezelfde als van mijn eerste, "Vroeger of Later". Dat zal nooit veranderen. Frits Spits noemde het "muziculen". Iedereen heeft z'n eigen moleculen en in het geval van muzikanten zijn dat dan muziculen. Daar zit wel iets in. Sommige componisten kun je altijd herkennen, ook als je iets voor de eerste keer hoort. Dat geldt ook voor mij. Ik bak uit dezelfde klei steeds een ander beeldje.

Toen ik alle Nederlandse theaters van binnen en buiten kende, wilde ik iets anders gaan doen. Op dat moment bood de TV zich aan en dat was in het begin ook heel spannend. Van de kritiek die ik kreeg toen ik voor de TROS "Mijn Geheim" ging presenteren heb ik me nooit iets aangetrokken. Ik denk dat die mensen zich verraden voelden. Als ze mij willen claimen als hun voorbeeld moeten ze dat zelf weten, maar dat betekent nog niet dat ik me daarnaar moet voegen. Zolang ik voor mezelf kan verantwoorden wat ik doe - en dat kan ik - heb ik geen enkele reden om me zorgen te maken.

Uiteindelijk is televisie een doodbloedend ding. Je hebt geen echte communicatie met je publiek. Na tien jaar vond ik dat ik wel weer wat te melden had en dan is theater toch mooier. Het is een bewustere keuze van mensen om daarheen te gaan. Bij TV drukt iemand op een knopje en daar ben je dan. Om naar het theater te gaan moeten je de deur uit, oppas regelen, auto parkeren, entree betalen enzovoorts.

Natuurlijk is het voor artiesten belangrijk om financieel onafhankelijk te zijn zodat je ook artistieke vrijheid hebt. Bezit je geld, dan kun je in ieder geval "nee" zeggen. Maar in wezen gaat dat voor iedereen op. Grondwettelijk vastleggen dat niemand iets hoeft te doen wat tegen zijn moraal ingaat, en daarom ook een soort basis-inkomen krijgt, daar zou ik helemaal niet tegen zijn.

Tien, twintig jaar geleden wist je dat er een grote en georganiseerde groep mensen achter sommige van mijn teksten stond. Nu is zo'n duidelijk achterban er niet meer. Ik ben soms een beetje een roepende in de woestijn. Meer kan ik niet doen, dat is mijn bijdrage aan de wereld. Het blijft natuurlijk altijd knabbelen aan randjes. Er is ook sprake van een slingerbeweging. Als het slechter gaat, komen mensen weer dichter bij elkaar. Nu gaat het even erg goed met de meesten en zijn we dus tijdelijk erg los van elkaar. Trekken niet zo gauw de straat meer op. En degenen met wie het niet goed gaat, durven niet meer. Die Russen zijn misschien een ander volk, maar het is toch onbegrijpelijk dat die niet al lang brandstichtend naar Moskou zijn getrokken. Ongelooflijk wat daar gebeurt!

Of dat een kwestie is van algemene vervlakking weet ik niet. Misschien zijn het andere zaken waarvoor men uit de stoel komt. Na het doodslaan van Meindert Tjoelker stond opeens heel Leeuwarden vol volk. Je kunt mensen dus best motiveren, maar dan moet je met goede argumenten komen. Aan de andere kant is een zekere afstomping ook wel te begrijpen. Er is tegenwoordig zo'n gigantisch aanbod. Niet alleen van goederen, maar ook van informatie, amusement, mogelijkheden voor hobby's en verstrooiing. Er is bijna geen eenheid meer te vinden. Alles wordt onderverdeeld in categorieën. Radio 3 voor jongeren, Radio 4 voor klassiek. In Amerika heb je zelfs zenders met enkel en alleen country. Dat betekent dat die groepen zich niet meer mengen. Mensen met een bepaalde smaak komen nooit meer in contact met mensen met een andere smaak. Dat geldt een beetje voor de hele maatschappij. Ik weet bijvoorbeeld helemaal niets van house of van wat zich daar zoal beweegt. Misschien zitten er best aardige gedachten achter, maar ik ken ze niet.

Ik heb enkele jaren een column geschreven voor het Algemeen Dagblad. De lezers van die krant waren niet mijn publiek en ik kon dan ook altijd rekenen op boze reacties. Nu schrijf ik maandelijks een column voor de Gay Krant. Het verschil tussen mij en de gemiddelde doelgroep daarvan is dat ik wat ouder ben. Ik kan daardoor afstand nemen van de trends. In het komende nummer schrijf ik, dat ik me in mijn jeugd moest verweren tegen de gangbare moraal. Omdat ik een flikker was en mijn ouders en omgeving zeiden "Dat kan zo niet, je dient je aan te passen". Nu, veertig jaar later, word ik geacht me weer aan te passen. Aan de nieuwe moraal dat iedereen en alles tegenwoordig jong moet zijn. Daar heb ik absoluut geen trek in. Ik wens een met recht 55-jarige te zijn.

Hypocrisie is een rode draad in mijn songteksten, van "Jezus redt" tot mijn laatste CD. Dat is ook niet zo vreemd, hypocrisie kom je elke dag overal tegen. Bijvoorbeeld homoseksualiteit. Dat wordt getolereerd, heet het dan. Maar dat is vooral uit desinteresse. Tolereren is al een fout begrip. Het bestaat, er is niks mis mee, je dient het dus gewoon te accepteren. Dat is wezenlijk anders. Of kindermisbruik, waar we allemaal zo verschrikkelijk tegen zijn. Kennelijk geldt dat alleen op seksueel gebied. We maken ons veel minder druk over het gegeven dat in allerlei landen kindertjes van acht aan weefgetouwen zitten en kindertjes van elf met een geweer andere kindjes moeten doodschieten. Dát is pas kindermisbruik. Zodra dat allemaal geregeld is, moet je pas gaan kijken of iemand bij iemand anders aan z'n pik zit. Wij zijn op dat gebied ontzettend aan het vertrutten. Elk kind speelt doktertje. Als ik nu in de krant lees "Kind verdacht van ontucht" en ik zie dat het gaat om twee kinderen van tien, dan zijn we toch gek geworden?! Kinderen hebben recht op dat soort spelletjes. Het hoort bij hun seksuele ontwikkeling, inclusief het stiekeme gedoe. Als er aangifte wordt gedaan, omdat Jantje van elf bij Truusje van negen aan d'r kutje heeft gezeten, dan denk ik: rot op man. Zegt de moeder van Jantje "je houdt voortaan je poten thuis, kleine viezerik", dan snap ik dat best. Maar dat gelijk de politie wordt ingeschakeld, overstijgt echt alles.

Als ik 65 ben en iemand brengt me een grote zak geld en de boodschap dat ik nu nooit meer mag werken, zou ik diep ongelukkig worden. Dingen bedenken en schrijven met het doel daar iets mee te doen, dat te openbaren, vind ik leuk. Misschien is dat ook een verslaving. Of ego-zwakte, een zoeken naar aandacht en bevestiging. Een veel voorkomend euvel overigens bij artiesten

Robert Leverman, alias Robert Long (55), wijdde zich na twee jaar middelbare school volledig aan de muziek. Zijn eerste Nederlandstalige soloplaat "Vroeger of Later" werd een grijsgedraaide evergreen. Na enkele gouden en platina albums maakte Long boeken, musicals, columns, theater en televisie. Sinds elf jaar woont hij in Italië, maar is de helft van de tijd nog steeds te vinden in Nederlandse schouwburgen.