Spanning, november 2005 :: Tineke Slagter: Waar liggen de grenzen van de zorg?

Spanning • november 2005

Tineke Slagter:

‘Waar liggen de grenzen van de zorg?’

Er komt steeds meer heel dure apparatuur voor heel specialistische zorg. De vraag is hoe ver we die daarmee moeten doorgaan. We legden hem huisarts en Eerste Kamerlid Tineke Slagter voor, in de vorm van een stelling.

De stelling:

De hightech ontwikkelingen in de zorg moeten afgeremd worden. Ze leveren steeds duurdere behandelingen op, waardoor de totale kosten van de gezondheidszorg onbeheersbaar worden en de roep om bezuinigingen onherroepelijk aanzwelt. Het gevolg daarvan zal zijn dat de zorg over de hele linie achteruit gaat. Het lijden voor velen dat daaruit voortvloeit, moet zwaarder wegen dan het verlengen van de levensduur van enkelen.

De beschouwing

De Raad voor de volksgezondheid en zorg heeft in april een rapport doen verschijnen over de houdbaarheid in de toekomst van solidariteit bij ziekte en zorg. Wat op- valt aan het rapport, is dat het vraagstuk van de houdbaarheid van de solidariteit hierin wordt gereduceerd tot een financieel-economisch item. Het past daarmee in de wereld van vandaag, die zorg als product beschouwt, dat je consumeert, dat je kunt verhandelen en waarmee je kunt concurreren.

Patiënten worden hierin gezien als slechte risico’s en schades: zij die het niet gered hebben. In cijfers: de 10 procent van de bevolking die 70 procent van het gezondheidszorg budget durft op te gebruiken. In die wereld wordt solidariteit gezien als iets dat je zakelijk organiseert op basis van een kans/balans-gegeven dat je kunt berekenen. Waarbij eigen keuze en eigen verantwoordelijkheid belangrijk zijn evenals aansprakelijkheid en sancties.

De cijfers die de conclusie onderbouwen dat de goede risico’s (de kleingebruikers) steeds meer moeten bijdragen aan de kosten van de slechte risico’s (de grootgebruikers, de ouderen en gehandicapten) moeten serieus genomen worden. De conclusie dat daardoor het draagvlak onder de solidariteit van gezonden met zieken in gevaar komt is mijns inziens te kort door de bocht. Uit elk onderzoek blijkt dat het draagvlak nog steeds heel groot is.

De kosten van de gezondheidszorg nemen nog steeds toe door vergrijzing, door nieuwe medische technologieën, door nieuwe medicijnen en ook door ongezond gedrag. De stijging van ons gezamenlijke inkomen gaat voor een groot deel op aan de stijging van de kosten van de gezondheidszorg. In de nabije toekomst zal stijging van ziektekosten mogelijk koopkrachtverlies tot gevolg hebben. Deze stijging van kosten baart ons allemaal wel eens zorgen. Als de solidariteit onbetaalbaar wordt, bestaat de kans dat de scheiding tussen gezond en ziek er één wordt tussen arm en rijk en dat vind ik niet aanlokkelijk.

Eén van de mogelijkheden die de raad noemt om solidariteit in de toekomst houdbaar te laten blijven, is de mogelijkheid om in het basispakket te snijden. De raad pleit ervoor om in dat pakket alleen behandelingen op te nemen waarvan bewezen is dat ze werkzaam zijn. Ik kan het daar wel mee eens zijn, maar daarnaast vind ik ook dat de discussie gevoerd moet worden of alles wat kán, ook móet. Er is hoe dan ook een scheve verhouding tussen wat we over hebben voor levensverlenging met soms maar enkele maanden van een jonge kankerpatiënt of voor een verpleeghuispatiënt. Moeten we hierbij alleen het financiële aspect betrekken, de kosten per gewonnen levensjaar of is ook een immaterieel aspect geoorloofd? Ik ben er zelf niet uit, ik heb op dit moment ook zo’n heel dure patiënte van 30 jaar die ik hartstochtelijk een wat langer leven met haar kind gun dan de haar nu toebemeten nog korte tijd. Ook als dat tonnen kost.

Toch denk ik dat we die afweging af en toe moeten maken. Achter technische hoogstandjes zitten nu eenmaal meer dokters, wetenschap en industrie en daar valt meer geld mee te verdienen dan met een goed sterfbed.

Dokters hebben veel verwachtingen geschapen en zijn tot nu toe weinig in staat geweest nee te zeggen. Ik ben van mening dat zij voor een deel debet zijn aan het idee dat alles maakbaar en te genezen is. Wij zullen met elkaar de discussie aan moeten gaan waar de grenzen van de zorg liggen: bij de toepassing van steeds duurdere high tech-ontwikkelingen voor maar enkelen, of bij de langdurige zorg voor chronisch zieken en ouderen. Als we allemaal onbegrensde zorg willen, klapt het collectieve stelsel eens uit elkaar.