Spanning juni 2012 :: Hoofdlijnen verkiezingsprogramma SP 2013 – 2017: Met nieuw vertrouwen samen sociaal uit de crisis komen

Spanning, juni 2012

Hoofdlijnen verkiezingsprogramma SP 2013 – 2017

Met nieuw vertrouwen samen sociaal uit de crisis komen

Op 5 juni publiceerde de SP haar conceptverkiezingsprogramma voor de komende regeerperiode. Het heet ‘Nieuw vertrouwen’. Want als er één ding is dat we in dit land zijn kwijtgeraakt, dan is het wel het vertrouwen van de bevolking in de politiek. En dat heeft alles te maken met de politiek, die keer op keer laat zien geen vertrouwen te hebben in de bevolking. De SP komt met een klare keuze: wilt u het na 12 september socialer of nog liberaler?

Tekst: Tiny Kox

‘Nieuw vertrouwen’

Het SP-partijcongres heeft op 2 juni in Breda de politieke koers van de partij vastgelegd. Het nu gepubliceerde conceptverkiezingsprogramma is daarvan de uitwerking. De samenstellers hebben een duidelijke boodschap: ‘Wij gaan voor een sociaal Nederland, waarin vrijheid betekent dat we elkaar de kans geven er het beste van te maken – voor onszelf en onze kinderen.’

‘Nieuw vertrouwen’ is inmiddels voorgelegd aan de hele achterban van de SP. Die praat er deze weken over in alle partijafdelingen. Daarnaast kan iedereen, en iedere organisatie natuurlijk, reageren. Reacties uit de samenleving zijn voor de programmacommissie van grote waarde. Op 30 juni wordt het karwei dan afgemaakt. Dan stelt het XIX SP-Congres de definitieve versie vast, het aanbod van de SP aan de kiezer, die op 12 september uitmaakt hoe het in dit land verder gaat.

Optimistisch en realistisch

‘Ons aanbod is optimistisch en realistisch’, zegt Ronald van Raak, Tweede Kamerlid en een van de opstellers van het nieuwe verkiezingsprogramma. ‘Optimistisch, omdat zeker in tijden van crisis politieke partijen perspectief moeten bieden op een betere toekomst. Ons land, met al zijn mensen, middelen en mogelijkheden, is natuurlijk in staat sociaal door en uit de crisis te komen. Als de politieke wil er maar is. Ons aanbod is ook realistisch. Wij gaan niet voorbij aan het gegeven dat door falend beleid, hier en in Europa, de middelen van overheid en burgers worden bedreigd. We kunnen ons niet permitteren dat mensen permanent tekort komen – en dat kunnen we ook niet vragen van de overheid.’

Van Raak: ‘Ons meerjarenprogramma werkt vastberaden, maar niet verblind door Brusselse bevelen, toe naar een solide en duurzame balans in de overheidsfinanciën. We werken aan tekortreductie waar dat mogelijk is, zonder de economie onnodig te beschadigen. Nederland is een van de laatste landen die krampachtig vasthoudt aan Europese normen die in een andere tijd zijn vastgesteld, maar die nu de economische groei en het herstel van de staatsfinanciën belemmeren. De economie moet zich herstellen. Dan zullen de opbrengsten toenemen, van bedrijven en burgers - en ook van de overheid. Alleen daardoor kunnen we het begrotings-tekort en de staatsschuld duurzaam beperken.’

Wat zijn de hoofdlijnen van het SP-aanbod aan de kiezer?

Ronald van Raak: ‘Ons land, met al zijn mensen, middelen en mogelijkheden, is natuurlijk in staat sociaal door en uit de crisis te komen’

Duurzaam herstel staatsfinanciën

Ronald van Raak: ‘In de komende regeerperiode brengen we het begrotingstekort en de staatsschuld in lijn met onze Europese afspraken. Maar we zetten geen overhaaste stappen om eurocraten in Brussel te plezieren. Ons doel is een duurzaam herstel van de staatsfinanciën, zonder aan het sociale karakter van de samenleving te komen. Het Kunduz-akkoord gaat aan het einde van de zomer weer van tafel. Met andere landen streven we naar een nieuw akkoord in de Europese Unie over de beste voorwaarden voor economisch herstel en bescherming van het sociale karakter van de samenleving. We denken heel wat partners in Europa aan onze kant te krijgen.

De tekorten van de overheid verkleinen door de tekorten bij burgers te vergroten is niet zinvol. Daarom zorgen we er voor dat we zowel bij de beperking van uitgaven als bij de vergroting van inkomsten de lasten eerlijk verdelen. Wil Nederland socialer uit deze crisis komen, dan moeten we daar vanaf nu het beleid op richten. Dat betekent dat van mensen die het kunnen lijden een extra bijdrage in de kosten van een sociale samenleving wordt gevraagd. We laten vermogende mensen meer betalen en komen met een toptarief van 65 procent voor inkomens boven anderhalve ton. Mensen die het nu al zwaar te verduren hebben houden we uit de wind. We maken daarom de kinderbijslag inkomensafhankelijk en beschermen het minimumloon.

Hypotheekrenteaftrek toppen we in tien jaar tijd af voor hypotheekschulden boven 350.000 euro, daaronder kan worden afgetrokken tegen 42 procent. Aflossingsvrije hypotheken gaan we niet langer belonen. Zo verdwijnt de villasubsidie en doet de aftrek weer waarvoor hij bestemd was: mensen met gewone inkomens de kans geven een huis te kopen.’

Besparen én investeren

‘In plaats van alles te richten op bezuinigen kiezen we voor een doordachte mix van besparen en bevorderen. Dat leidt tot meer economische groei, meer werk en hogere inkomsten voor de overheid, waarmee de publieke sector en het sociale stelsel overeind kunnen worden gehouden en de staatsfinanciën weer op orde worden gebracht. We concentreren het beleid de komende jaren vooral op bevordering van hoogwaardige zorg, hooggekwalificeerd onderwijs, voldoende huisvesting voor iedereen en behoud van ons sociale stelsel.

Daarom maken we een einde aan de voortschrijdende marktwerking in de zorg en de uit de hand gelopen bureaucratie. Alleen zo kunnen we goede en toegankelijke zorg aan iedereen waarborgen en de kosten in de hand houden. Wij kiezen voor een lager in plaats van een hoger eigen risico en voor inkomensafhankelijke premies. Zo delen we de lasten eerlijker en wordt niemand van noodzakelijke zorg afgehouden. Indicatiestelling door het CIZ verdwijnt, zorgverzekeraars gaan receptmedicijnen centraal – en stukken goedkoper – inkopen. De zorg financieren we via regionale zorgbudgetten. Vrije tandartstarieven en de eigen bijdrage in de geestelijke gezondheidszorg verdwijnen. Thuiszorg, preventieve zorg en palliatieve zorg verbeteren we, ook door de zorg dichter bij huis te brengen.

We investeren extra in goed onderwijs, want dat is de beste manier om de samenleving en de economie duurzaam te versterken. We helpen studenten op een betaalbare manier hun studie af te ronden, we stimuleren schaalverkleining en hervormen de onderwijsinspectie. Klassen mogen van ons kleiner worden en schooluitval gaan we aanpakken. Als het aan ons ligt gaat iedereen onder de 27 werken of naar school. VMBO en MBO gaan we deels samenvoegen. Er komen landelijke examens en meer stageplaatsen. We stimuleren onafhankelijk wetenschappelijk onderzoek. We nemen maatregelen om dure managerslagen weg te snijden uit ons onderwijs. We schaffen nodeloze raden voor HBO en MBO af.’

Bestaanszekerheid

‘Armoedebestrijding gaan we intensiveren, vooral voor gezinnen waar kinderen in armoede opgroeien. Het minimumloon bewaken we, mensen met schulden worden eerder en beter geholpen. Onzeker flexwerken beperken we tot ‘ziek en piek’. De ontslagbescherming blijft, net als de algemeenverbindendverklaring van cao’s. Sociale werkplaatsen houden we in stand, uitstroom naar regulier werk wordt bevorderd. We belonen werkgevers die mensen met een beperking in dienst nemen. Grote bedrijven en de overheid krijgen een verplichting daartoe.’

‘Sociaal contract’ en AOW

‘Een sterk sociaal stelsel is alleen duurzaam als we het aantal mensen dat er een beroep op doet weten te beperken. Terugdringen van de werkloosheid, tegengaan van ziekte en arbeidsongeschiktheid en optimaal gebruik maken van het arbeidspotentieel in de samenleving zijn essentiële voorwaarden. Zoiets kan alleen met voortdurende betrokkenheid van de sociale partners. Aan hen geven wij dan ook het vertrouwen en de gelegenheid om in 2013 een veelomvattend ‘sociaal contract’ te sluiten. Met daarin verplichtende afspraken over werk, inkomen en zekerheid – inclusief AOW – en pensioenvoorwaarden. Tot 2020 gaat de AOW-leeftijd in ieder geval niet omhoog, als het aan ons ligt. En mensen die redelijkerwijs aan het einde van het arbeidzame leven zijn gekomen vanwege zwaar werk of lang arbeidsverleden kunnen er dan nog steeds met 65 uitstappen, ook als wordt beslist dat de algemene pensioenleeftijd omhoog gaat.

We gaan ervan uit dat dit sociaal contract maatregelen treft ter bestrijding van de groeiende jeugdwerkloosheid, verhoging van de lage arbeidsparticipatie van mensen tussen 60 en 65 en bevordering van doorwerken boven 65. Met dit ‘sociaal contract’ herstellen we het onderling vertrouwen en kunnen we rekenen op instemming van de burgers, waarborging van de sociale vrede en stevige stimulering van de economische groei. Stabiliteit is immers een van de belangrijkste vestigingseisen voor bedrijven. We schrappen het automatisch ontslag bij 65, om doorwerken voor 65-plussers aantrekkelijker te maken en om te voorkomen dat 65-plussers in flexbanen arbeidsconcurrent worden van 65-minners met vaste banen.’

Beperkte nullijn en steun voor het midden- en kleinbedrijf

‘We vragen van alle werknemers, maar zeker die in de publieke en semi-publieke sector, de bereidheid om zich ook in budgettair moeilijke tijden in te zetten voor optimale resultaten, of het nu gaat om de veiligheid, het onderwijs, de zorg, het beheer van de publieke sector. Een absolute nullijn past daar niet bij. Wij kiezen daarom voor een beperkte nullijn voor salarissen boven tweemaal modaal in de publieke en semi-publieke sector.

Het midden- en kleinbedrijf, de motor van onze economie, geven we extra ruimte en hulp om te groeien en daarmee de economie op gang te brengen. Daarom houden we de btw op 19 procent. We gaan voor een Nationale Investeringsbank, die kredieten verstrekt aan gezonde, goed geleide ondernemingen in de industrie en andere sectoren. Om zuinig omgaan met energie te bewerkstelligen, zetten we in op 2 procent energiebesparing per jaar. Overbodig woon-werkverkeer verminderen is wijs, maar werknemers straffen als ze hun werk niet naast de deur vinden, vinden we dom. Dat doen we dus niet.’

Financiële markten aan banden leggen

‘We kunnen alleen duurzaam economisch herstel bereiken als we de financiële markten aan banden leggen. In plaats van ons door hen de wet te laten voorschrijven, gaan we hen weer dienstbaar maken aan de reële economie en aan de samenleving. Dus zeggen we speculanten de wacht aan. En schaffen we bonussen bij banken en andere financiële instellingen af. We maken werk van de straf- en civielrechtelijke aansprakelijkheid van bestuurders van ondernemingen, we scheiden sparen van speculeren, verhogen de bankenbelasting, introduceren een speculatiebelasting en vragen een extra bijdrage aan grote ondernemingen. Maar we gaan ook kansrijke economische initiatieven stimuleren, slimme samenwerking bevorderen tussen bedrijven, kennisinstellingen en de overheid, zoals bij Brainport in Brabant en Food Valley in Gelderland, en innovatie in de ICT stimuleren. We maken weer werk van een perspectiefrijk industriebeleid, van handel alleen kunnen we niet leven.’

Europese samenwerking en internationale solidariteit

‘Europese samenwerking richten we niet langer op alleen maar geld verdienen maar vooral op het behoud van de vrede, de bescherming van de veiligheid en de bevordering van welvaart en welzijn voor iedereen. In plaats van steeds meer internationale concurrentie die landen en mensen tegen elkaar opzet, zetten we in op betere samenwerking om een socialer Europa op te bouwen, met respect voor diversiteit, subsidiariteit en soevereiniteit. De taak van de Europese Centrale Bank wordt, als het aan ons ligt, niet langer beperkt tot het tegengaan van inflatie, maar uitgebreid naar het bevorderen van economische groei en sociale gelijkwaardigheid. We denken daarvoor veel partners in Europa te hebben.

Internationale solidariteit en bevordering van de internationale rechtsorde horen hoeksteen van het buitenlands beleid te zijn. We zetten in op een eerlijker belastingstelsel, eerlijker handel en bereidheid tot eerlijker delen. Hoe meer kans we arme landen geven om zich te versterken, hoe minder permanente transfers er nodig zijn van rijk naar arm. Het niveau van de ontwikkelingssamenwerking handhaven we, als een zaak van beschaving en solidariteit, maar uitvoering ervan gaan we ingrijpend verbeteren en verspilling gaan we voorkomen. Alleen dan kunnen we steun behouden onder de bevolking.’

Regeren met de mensen

‘Steun van de bevolking - dat is ook waar we hier de komende jaren grote behoefte aan hebben. Om een ander beleid te krijgen, om ervoor te zorgen dat Nederland niet nog liberaler, maar socialer wordt. We zetten daarom in op een regering die niet tegenover, maar naast de mensen staat. Alleen dan we kunnen het vertrouwen herwinnen. We betrekken burgers meer bij het bestuur van het land, onder meer door een raadgevend referendum. Bureaucratie beperken we op alle niveaus, de Wet Openbaarheid Bestuur breiden we uit. We bouwen een ‘Huis voor klokkenluiders’ om maatschappelijke misstanden bloot te leggen en de samenleving te behoeden voor corruptie en verspilling. Gemeentelijke herindeling doen we alleen als burgers dat willen. Segregatie dringen we terug, gemengde wijken en scholen bevorderen we, om mensen met een verschillende herkomst een gedeelde toekomst te gunnen. Vertrouwen van burgers vereist zeker ook vergroting van de veiligheid. Agenten brengen we daarom van het bureau naar de buurt. Agressie tegen agenten en andere publieke hulpverleners wordt hard aangepakt.’

Verdere plannen

‘En verder doen we, met uiterst beperkte middelen, maar via creatieve wegen, nog heel wat meer. Breedtesport stimuleren we, geld verspillen aan de kandidaatstelling voor Olympische Spelen doen we niet. We maken de ecologische hoofdstructuur af, ook al kost dat wat meer tijd, en we zetten de btw op kunst en cultuur op 6 procent. Musea worden één dag per week gratis en kunstenaars geven we kans met eigen werk een fatsoenlijk inkomen te verdienen.’

• SP verkiezingsprogramma 2012: Nieuw vertrouwen (PDF)

Lees onlineDuurzaam herstel staatsfinanciën