Spanning, december 2006 :: Socialistisch, dat moet je houden

Interview met Thomas Widdershoven

‘Socialistisch, dat moet je houden’

Thomas Widdershoven van bureau Thonik is de man achter de spraakmakende nieuwe huisstijl van de SP en de talrijke creatieve oplossingen in de afgelopen verkiezingscampagne, die door vriend en vijand geroemd worden. Voor de SP-huisstijl ontving Thonik onlangs de Nederlandse Designprijs. En voor de verkiezingscampagne werd ook hij met 25 zetels beloond. Een gesprek met iemand die de wereld een beetje mooier wil maken.

Tekst: Diederik Olders

Hoe kwam je in contact met de SP?

“Oorspronkelijk ben ik via Niko Koffeman in contact gekomen met de partij. Niko is de communicatiedeskundige, die onder andere “Stem tegen, stem SP” en de tomaat heeft verzonnen. Ik werkte met hem bij een project over Wim T. Schippers in de Kunstrai. De organisatie had bedacht dat je daar een Wim T. Schippers kon winnen. Niko kwam toen met de slogan: “Win T. Schippers”. Ik schreef hem terug dat dit de eerste keer in mijn carrière was dat ik een tekst niet hoefde te veranderen.

Niko nam me mee naar het Abrona-overleg – Jan Marijnissen overlegt in een hotel in Oudewater met die naam geregeld met allerlei mensen, uit kunst, cultuur en communicatie. Zij vertellen over hun vak en reageren op de communicatie van de SP. Ik vond dat interessant. Een groot deel van de creatieve capaciteit in Nederland blijft opgesloten in de culturele sector – daar draait het hele ‘Dutch Design’ omheen. De stap naar de ‘echtere’ wereld is vrij moeilijk. De SP staat als partij midden in die echte wereld. Dat was dan ook een uitdaging.”

Wat wilde je bereiken met het nieuwe logo van de SP?

“De belangrijkste omslag die de SP de afgelopen jaren heeft gemaakt is dat ze definitief van een anti-partij naar een pro-partij is gegaan. Ze heeft een haalbaar scenario voor de komende paar jaar. Eerst was het zo: ze hadden een socialistisch toekomstperspectief, en in de tussentijd waren ze vooral een tegenpartij. Als je vijf procent van de stemmen binnenhaalt met dit verhaal, dan heb je die functie ook waargemaakt. Maar als je een grotere machtsfactor wilt worden, dan moet je ook allerlei andere groepen aanspreken. Die zeuren wel, maar zijn over het algemeen best tevreden. Als ze haalbare doelen zien, iets wat positief en toekomstgericht is, voelen ze zich aangesproken. Die omslag zat al in het optreden van Jan die in debatten veel rustiger was en zijn tijd gebruikte om perspectieven te geven, plannen te ontvouwen.

Ik hield de SP de volgende spiegel voor: ik vond dat het feit dat ze al afstand hadden genomen van het ‘tegenpartij’-imago niet terugkwam in hun slogan. De kreet “stem vóór” is nog steeds de kreet “stem tegen”, maar dan omgedraaid. Het oude beeld was die tomaat-cartoon – in logoland een drama omdat het veel te eenduidig is. Die gegooide tomaat, dat is slechts een gegooide tomaat. De streepjes, die worden nooit méér dan streepjes die gooien betekenen.

“Toen me gevraagd werd iets te ontwikkelen, wilde ik wat met die ‘van-tot’, met die ontwikkeling die de partij had doorgemaakt. Ik vind dat ‘Socialistische Partij’ tegelijk staat voor de roots en voor een toekomstvisie. Dat moet je niet weggooien. De SP staat voor socialistische partij. Dit is wat je anders maakt. De PvdA is een partij voor een deel van de samenleving: de arbeider. Het CDA is ook voor een deel van de samenleving. Socialistisch is iets anders: dat gaat over de toekomst. Een ander communicatiebureau wilde SP anders invullen. Voor hen kon SP voor van alles staan, bijvoorbeeld Shopping Partij, Service Partij; dat viel niet goed. Toen ik kwam met ‘socialistisch, dat moet je houden’, reageerde men opgelucht: gelukkig, het mag nog. Ik vind de letters SP een A-merk: sterk, open en veranderlijk. Door die letters als logo te nemen is de afzender meteen ook de boodschap. Met een tomaat die dat letterlijk benadrukt door er een punt achter te zetten.

Natuurlijk is mijn keuze voor een typografische oplossing ook een manier om de Thonik-stempel op het project te drukken. Een laag-bij-de-gronds motief misschien, maar het draagt wel bij aan een helder beeld.”

Kreeg je voldoende vrijheid?

“Jazeker. Van tevoren leek mij een politieke partij een moeilijke opdrachtgever. Bij politieke partijen mag je verwachten dat die een partijraad hebben, een bestuur, een Tweede Kamerfractie, met sterke individuen, die allemaal hun zegje willen doen. Dan wordt het al snel moeilijk. Om een bureau vrijheid te geven is vertrouwen noodzakelijk. En daarvoor is expertise heel belangrijk; kennis over wat er nodig is om een ontwerpbureau te laten excelleren binnen zijn aanpak en zijn oeuvre. De goede ontwerpbureaus zijn relatief klein, want als ze groter worden, dan worden ze molochen met een managementlaag die de taal van de opdrachtgever gaat spreken. Zo ontstaat `u vraagt wij draaien`. Daardoor verdwijnt de mogelijkheid voor een ontwerp met cohesie en toch ook verrassing. De kennis over goede voorwaarden moet dus aanwezig zijn bij de opdrachtgever. Vandaar dat ik bij iedereen die het horen wil pleit voor een Rijksvormgever, die die expertise bij opdrachtgevers kan ontwikkelen en stimuleren.

Door het Abrona-overleg heeft Jan Marijnissen zélf een manier gevonden om die kennis te ontwikkelen. De expertise was er dus bij de SP, en daarmee ook het vertrouwen.”

Welk probleem zou jij willen oplossen met design?

“Wat ik echt een probleem vind in de samenleving, is dat de basiswaarden van de democratie onder druk staan. De belangrijkste daarvan is openheid. Design kan daar een rol bij spelen. In Amsterdam hebben we, samen met bureau Eden, overheidsinformatie overzichtelijker gemaakt door van 50 gemeentelogo’s er één te maken. Dat komt de duidelijkheid en toegankelijkheid ten goede.

Bij de SP hebben we geprobeerd om het debat en de opinie zichtbaarder te maken. Dat er wel degelijk in Den Haag op hoog niveau debatten worden gevoerd over de toekomst van het land. Over thema’s die het dagelijks leven van mensen beïnvloeden. We hebben met de SP-huisstijl en -campagne in ieder geval de zichtbaarheid waanzinnig verhoogd – van de SP en daarmee van de politiek. Hierdoor creëer je een klimaat van meer openheid. Dat zijn democratische waarden. En dat is mijn engagement, dat mijn vak daar een rol in kan spelen.”