Ploumen, kom in actie tegen ondemocratische handelsverdragen
Op 10 september debatteerde de Tweede Kamer met minister Ploumen van Buitenlandse Handel en Ontwikkelingssamenwerking over twee grote investeringsverdragen: TTIP, het verdrag tussen de EU en de VS, en CETA, het verdrag tussen de EU en Canada. Deze verdragen maken van genoemde landen één grote interne markt. Ploumen ziet daar vooral voordelen van en jubelt dat “de hele wereld meeprofiteert van TTIP”, maar ze sluit daarmee haar ogen voor de gevaren ervan.
De onderhandelingen over TTIP zijn nog volop gaande, maar over CETA werd begin augustus een akkoord bereikt. Net als TTIP omvat CETA grote delen van de Europese en Canadese economie. Doel is om barrières rond de handel in vlees, vis, auto’s, telecommunicatie, financiële diensten en talloze andere producten, weg te nemen. De regeringsleiders van de EU en Canada beloven gouden bergen als het gaat om economische groei en banen. Zo wordt CETA, net als TTIP, ingezet als wondermiddel tegen de crisis.
Ondertussen zwelt de kritiek aan: de verdragen vormen een bedreiging voor tal van maatschappelijke standaarden die verlaagd worden onder het mom van “harmonisatie”. Bovendien kunnen vrijhandelsakkoorden juist banen doen verdwijnen – kijk naar de gevolgen van het Noord-Amerikaanse NAFTA-verdrag, dat aan één miljoen Mexicaanse boeren hun baan kostte. Tenslotte bevatten de verdragen een zogenaamde “investeringsbeschermingsclausule” die buitenlandse bedrijven het recht geeft om overheden aan te klagen bij een bovenstatelijk tribunaal wanneer overheden beleid voeren dat hen niet zint.
Naast de inhoudelijke bezwaren, verlopen de onderhandelingen uiterst schimmig. De ontwerpteksten waarover wordt gesproken, zijn geheim. Maatschappelijke organisaties en nationale parlementen hebben nauwelijks mogelijkheden om democratische controle uit te oefenen. Door het Verdrag van Lissabon is het mandaat voor handelsakkoorden bij de Europese Commissie komen te liggen, wat de rol van nationale parlementen flink heeft verkleind.
Door breed maatschappelijke protest tegen de investeringsbescherming lanceerde de Europese Commissie een consultatie over het investeringshoofdstuk in TTIP. Daar kwamen maar liefst 150.000 veelal kritische reacties op, maar deze kunnen vrijwel niets veranderen aan wat er nu is afgesproken tussen de EU en Canada. Saillant detail: ook Duitsland en Jean-Claude Juncker - voordat hij voorzitter werd van de Europese Commissie - lieten weten bezwaren te hebben tegen investeringsbescherming.
Ondanks alle bezwaren, dendert de trein door. Recent heeft de Europese Commissie een verzoek van bijna 230 maatschappelijke organisaties uit 21 lidstaten afgeschoten om een burgerinitiatief te organiseren. De organisaties wilden een oproep doen om te stoppen met de onderhandelingen over TTIP en CETA. Het verzoek werd afgewezen, omdat de Commissie meent dat zij het alleenrecht heeft om te onderhandelen over investeringsverdragen.
Het is deze arrogantie van de Europese Commissie die de democratische legitimiteit van dergelijke verdragen ondermijnt. In de Tweede Kamer hamert minister Ploumen erop dat zij de zorgen van de Kamer begrijpt en zal doorgeven aan EU-onderhandelaar De Gucht. Maar dat is niet voldoende. Ze moet pleiten voor uitstel van ondertekening van CETA totdat de Commissie volledige openheid geeft over de inhoud van het verdrag. De bepalingen in CETA zullen in grote mate voorbeeld zijn voor TTIP, een verdrag wat nog omvattender is en wat de nationale zeggenschap fors kan aantasten. Eenmaal getekend, is het vrijwel onmogelijk om die zeggenschap terug te krijgen.
Het wordt tijd dat minister Ploumen laat zien waar zij staat: bij een rechtse vrijhandelsagenda die ondemocratisch tot stand komt, of bij eerlijke handel die zich democratisch laat controleren.
Teken het manifest tegen het wurgakkoord!
Dit artikel verscheen ook op Joop.nl