Tribune 10/2005 - Het Tegenbezoek

Het tegenbezoek

Tekst: Johan van den Hout Foto: Suzanne van de Kerk

Een jaar lang trok Jan Marijnissen een week per maand het land door. Met een druk programma bezocht hij mensen, bedrijven en instellingen in alle provincies. Op 3 september was het de beurt aan Jan om gastheer te zijn. Mensen die hij het afgelopen jaar had gesproken, waren uitgenodigd voor een tegenbezoek in de Tweede Kamer. Het werd druk, het werd gezellig, en er werd ook hard gewerkt.

Op het weblog van Jan Marijnissen verscheen elke maand een nieuw verslag van wéér een week de hort op. Bezoeken aan ondernemers, verpleegtehuizen, boe- ren, onderwijzers, daklozen, cipiers en gevangenen, gemeentebesturen, musea, basisscholen en universiteiten, wijkcentra, openbare bijeenkomsten in grote en kleine zaaltjes, te veel om op te noemen. Het was nodig en zinvol, of zoals Marijnissen zelf schrijft: ‘Je móet dit doen als politicus, je móet ter plekke gaan kijken, met mensen praten, en vooral… luisteren. Je krijgt meer begrip, in plaats van oppervlakkige kennis. Vooroordelen overleven zo’n trip niet.’

Vooroordelen bijvoorbeeld over het Fries: ‘Dacht ik vroeger dat die taal een reliek was uit 'n vervlogen tijd, nu weet ik wel beter. Hun taal verbindt hen. Friesland is een mooie provincie, waar mensen meer sámen leven dan in menig ander Nederlands oord. De provincie is één groot pleidooi tegen de alsmaar doorgaande schaalvergroting overal elders.’ De eye-opener werkt twee kanten op, zo bleek tijdens het tegenbezoek in Den Haag. Jan Bos, veehouder in Drenthe, vond – en vindt nog steeds – dat de politiek te ver van de werkelijkheid staat: ‘Maar Jan heeft een halve dag op mijn bedrijf rondgelopen, gewoon zó, zonder poespas. Je kunt dus best praten met zo’n politicus, het was zelfs gezellig.’

‘Waarom staan de werkers in de zorg

de aftakeling van hun sector toe?’

De dag van het tegenbezoek aan Den Haag begon met een rondleiding door de gebouwen van de Tweede Kamer. Voor de meeste gasten was het een nieuwe ervaring: rondlopen op een plek die je alleen van de televisie kent en waar burgers normaal gesproken ver vanaf staan. Maar te gast of niet, in de Tweede Kamer heersen de normen van de SP-fractie. En dus werd er gewerkt, ook op een zonnige zaterdagochtend. De bezoekers gingen uiteen in vier werkgroepen om te praten over onder andere zorg, cultuur, landbouw en ondernemerszaken.

In de werkgroep die onder leiding van Agnes Kant over de zorg debatteert, staat de vraag centraal waaróm de mensen die in sector werken, de aftakeling van de zorg toestaan. Duidelijk wordt dat ze hun tijd en aandacht hard genoeg nodig hebben om hun cliënten en patiënten te verzorgen. Bothilde Buma van het Leger des Heils: ‘Zorgverleners zijn primair gericht op dienstverlening. Daar gaat eigenlijk alle energie in zitten. En dan houd je maar weinig puf over voor de vraag hoe gaat het eigenlijk met de zorg?' Volgens huisarts Van de Heide is er daarnaast ook sprake van verlies aan hoop en vertrouwen: ‘De meeste artsen zijn echt tegen commercialisering in de zorg, maar ze doen niet langer collectief hun mond open. Ze staan toe dat besturen van ziekenhuizen en vakverenigingen zich achter het huidige beleid stellen.’ Buma voegt daar aan toe dat het ook een kwestie van overleven is. ‘Als je te hard protesteert, loop je je subsidie mis en ga je als instelling gewoon failliet, zo simpel is het. En wie zorgt er dan voor jouw mensen?’

In de werkgroep over landbouw weet veehouder Bos de SP haast links te pas-seren: ‘De markt moet georganiseerd worden. Met quota voor alle producten voorkom je overschotten en kun je producenten een eerlijke prijs betalen.’ In een gesprek tijdens de lunch ligt hij zijn standpunt toe: ‘Je moet de markt in zekere zin gewoon sluiten. Dat kan ook best, kijk maar naar de quotering van melk. Pas dan kunnen gewone boeren een inkomen verdienen. Zoals het nu gaat, is het alleen goed voor de agri-business. Die grote jongens kopen alles op en daardoor verdwijnen er dagelijks kleine boeren. Maar dat snappen politici niet, want die staan te ver van de werkelijkheid.’ Hij is nog nooit eerder in de Tweede Kamer geweest en kwam ‘per ongeluk’ in contact met de SP. ‘In een lokale krant schreef de SP over het probleem van het Jacobskruiskruid op de velden, daar heb ik op gereageerd. En toen kwam Jan op bezoek om zelf eens te kijken.’ Het gewraakte kruid is een zegen voor vlinders, maar funest voor de lever van vleesvee. Bos: ‘Koeien mijden dat spul als ze grazen, maar als ik het gras maai, komt het wel in het hooi terecht en krijgen ze het alsnog binnen en worden ze ziek.’ Waarschijnlijk vallen vandaag voor het eerst in deze statige oude zaal van de Tweede Kamer de woorden Jacobskruiskruid en werd nooit eerder met dagelijkse kennis en ervaring gesproken over de levers van vleeskoeien.

Jan Marijnissen: ‘Dat is ook de meerwaarde van zo’n tegenbezoek. Al deze mensen komen nu ook al onze Kamerleden en medewerkers tegen. Laten ze maar van elkaar leren.’

‘Dat snappen ze daar boven niet’

‘Het subsidiebeleid in de cultuurwereld wordt van bovenaf gedirigeerd, en met weinig kennis van zaken.’ In de werkgroep cultuur oogst Jan van Sas, regisseur van Stut Theater, veel bijval. ‘Als wij in een wijk een groep jongeren bij elkaar brengen, moet je er bovenop blijven zitten anders verwatert het snel. Dat kost tijd, daar is personeel voor nodig, maar dat snappen ze daar boven niet.’ Nu Van Sas ‘daar boven’ is, wil hij zijn ei wel kwijt. ‘Stut Theater maakt in Utrecht al ruim 25 jaar theater met, door en over buurtbewoners. We houden interviews met mensen in een wijk en verwerken dat tot een verhaal. Diezelfde mensen worden dan gevraagd om hun eigen rol te spelen in een toneelstuk. Dat is nogal wat, want daar zijn ze dan wél twee jaar mee bezig. Het stuk wordt eerst in de wijk zelf gespeeld en gaat daarna het hele land door. Subsidiegevers zeggen dan, dat we efficiënter moeten gaan werken. Maar hoe, dat weten ze niet. Ga maar meer producties maken en vaker uitvoeren , krijgen we te horen. Alsof dat geldt oplevert. Wij spelen voor honderd euro op een basisschool of een hele avond in het wijkcentrum, daar is geen winst te halen. Het levert wel veel op, maar niet in euro’s.’ Momenteel speelt Stut het stuk ‘Een jas voor een koud hart’, over de dilemma’s van twee Marokkaanse jongens die vanuit hun eigen cultuur in Nederland leven. Van Sas: ‘Ik zie het voor mijn ogen gebeuren, Marokkaanse jongeren met een goede opleiding, niks mis mee, maar bij sollicitaties worden ze keer op keer afgewezen. Die raken geïsoleerd, voelen dat ze niet welkom zijn en radicaliseren. En dan heb je de poppen aan ’t dansen. Wij maken dat zichtbaar, vanuit de eigen ervaring van deze jongeren. Daar kun je dus van leren, dat is waardevol! Maar niet voor de rekenmeesters en politici blijkbaar.’

Tijdens de lunch mengen de bezoekers, Kamerleden en medewerkers zich tot een bonte verzameling. Het hoogste woord hebben dit keer niet de politici, maar de burgers. Want al speelt het tegenbezoek zich af in de Tweede Kamer, zíj spelen vandaag een thuiswedstrijd. Ook Jan Marijnissen kijkt tevreden terug: ‘Ik ken al deze mensen, want daar heb ik het afgelopen jaar veel tijd aan besteed. Het is goed dat zij elkaar vandaag nu ook tegenkomen en dat ze andere SP’ers kunnen aanspreken.’

Het is begin september en de hele zomervakantie heeft het NOS Journaal beelden uitgezonden van politici die de ‘naar naar de burgers’ gingen. Met helmen op een bouwplaats, pumps in de modder en met veel oh’s en ah’s in de helikopter van het traumateam. En steevast gevolgd door een cameraploeg. ‘Ach, ze doen maar. Ik heb gewoon het hele jaar door rustig erg veel mensen kunnen spreken en meemaken zonder pers of wie dan ook in de buurt. Het ging erom wat ik van hen zou horen, niet wat anderen zouden vinden van deze bezoeken. Het was nuttig, leerzaam en gezellig, net als vandaag.’