Voor een nationaal onafhankelijk onderzoekfonds betaalbare geneesmiddelen
De betaalbaarheid van nieuwe dure geneesmiddelen staat onder druk. We kunnen constateren dat de marktwerking noch de onderhandelingen over de prijs door de overheid leiden tot een maatschappelijk aanvaardbare kostenontwikkeling. Wij roepen daarom de overheid op tot het instellen van een nationaal onafhankelijk onderzoekfonds geneesmiddelen om de afhankelijkheid van de farmaceutische industrie bij de ontwikkeling, prijsstelling en gebruik van medicijnen te verminderen.
Het fonds zal leiden tot een versneld ter beschikking komen van nieuwe geneesmiddelen en therapieën tegen een maatschappelijk aanvaardbare prijs. Tevens zullen de resultaten uit het onderzoek leiden tot besparingen waarmee de kosten van het onderzoek worden terugverdiend.
De wetenschap is onmisbaar bij de ontwikkeling en productie van nieuwe geneesmiddelen voor de gezondheid van mensen. In toenemende mate vormt echter de prijsontwikkeling een bedreiging voor de toegankelijkheid tot deze medicijnen. De afgelopen jaren stegen de uitgaven voor dure geneesmiddelen met een half miljard euro naar 2,2 miljard, een jaarlijkse groei van 7,5%. Ook constateren wij dat de winstprikkel van de farmaceutische industrie geneesmiddelenonderzoek van maatschappelijk belang remt en tevens de productie van geneesmiddelen tegen een eerlijke prijs hindert.
Artsen en onderzoekers komen geregeld met voorstellen voor onderzoek naar nieuwe toepassingen van geneesmiddelen die het gebruik goedkoper en efficiënter kunnen maken. Er zijn vrijwel geen financiële middelen beschikbaar voor academische onderzoekers om dit soort onderzoek uit te voeren. Daardoor is dit onderzoek meestal afhankelijk van financiering door de industrie. Maar investeringen in onderzoek dat uiteindelijk zal leiden tot een lagere omzet zijn niet aantrekkelijk. Winstmaximalisatie strijdt dan om voorrang met het maatschappelijk belang.
Wij pleiten daarom voor een nationaal onderzoekfonds betaalbare geneesmiddelen. Dit fonds zal gebruikt worden voor onderzoek, ontwikkeling en registratie van geneesmiddelen. Met name in de latere fase van ontwikkeling van medicijnen is financiering vaak moeilijk te vinden. Als onafhankelijke financiering mogelijk wordt kunnen patenten van deze geneesmiddelen in publieke handen blijven en winstmaximalisatie door de farmaceutische industrie worden tegengegaan. Ook biedt het onderzoekfonds meer ruimte voor onderzoekers om innovaties te bewerkstelligen.
Dit fonds kan op meerdere manieren tot besparingen leiden. Ten eerste kan met dit fonds onderzoek worden gefinancierd naar nieuwe toepassingen van geneesmiddelen waarvan het patent verlopen is. Ten tweede kan het gebruikt worden om onderzoek te financieren naar middelen waarvan de ontwikkeling door de farmaceutische industrie is stopgezet (dit is het lot van ongeveer een derde van de experimentele geneesmiddelen). Ten derde, kan het gebruikt worden om onderzoek te financieren naar andere dosering van bestaande geneesmiddelen (lagere dosering, kortere behandelduur). Dit laatste kan relatief snel tot besparingen leiden. Tot slot kan onderzoek worden gefinancierd om te kunnen voorspellen of het zinvol is om dure medicijnen aan patiënten voor te schrijven.
Het nationaal onderzoekfonds geneesmiddelen is een tweesnijdend zwaard. Aan de ene kant bevordert het de ontwikkeling van geneesmiddelen die maatschappelijk gewenst zijn. Aan de andere kant leidt het tot kostenbesparingen door efficiënter medicijngebruik en het op de markt komen van nieuwe geneesmiddelen tegen een reële prijs. De kosten voor een dergelijk fonds verdienen zichzelf terug.
In de Tweede Kamer is een motie van de SP en het CDA aangenomen om te onderzoeken welke voorwaarden nodig zijn om te komen tot een dergelijk niet commercieel academisch ‘revolverend’ fonds. Er is niet alleen in de academische wereld steun voor een onafhankelijk onderzoekfonds geneesmiddelen, maar ook binnen de politiek. Hoe eerder een dergelijk fonds van start kan gaan, des te beter, in het belang van de wetenschap en het betaalbaar houden van nieuwe geneesmiddelen voor de gezondheid van patiënten.
Henk van Gerven, Tweede Kamerlid SP en oud-huisarts
René Bernards, professor moleculaire oncologie Antoni van Leeuwenhoek ziekenhuis
Christian Blank, professor oncologie-immunologie Nederlands Kanker Instituut
John Haanen, professor klinische oncologie Leids Universitair Medisch Centrum
Gabe Sonke, internist-oncoloog Antoni van Leeuwenhoek Borstkankercentrum
Dirk Slotboom, professor biochemie Rijksuniversiteit Groningen
Lukas Stalpers, professor radiotherapie Amsterdam UMC
Martin Buijsen, professor Gezondheidsrecht Erasmus Universiteit Rotterdam
Casper van Eijck, professor Heelkunde Erasmus Medisch Centrum
Dit opinieartikel verscheen ook in Trouw op 14 februari 2020.
