Weeklog: Demokratia
Als SP hebben we er steeds tegen gewaarschuwd: de invoering van de euro gaat onze democratie ondermijnen. Het afwijzen van het referendum in Griekenland door de ministers van Financiën van de eurolanden toont aan hoe groot de arrogantie van de macht daar is. Maar ook het rapport dat de ‘vijf presidenten’ van Europese instellingen deze week presenteerden, versterkt de macht van technocraten. Vanaf nu is er dan ook alle reden om onze strijd voor werkelijke democratie in Europa met nog meer kracht voort te zetten: de burgers moeten het voor het zeggen hebben, de technocraten hebben al genoeg ellende veroorzaakt.
Premier Tsipras van Griekenland heeft het dit weekend nog eens uitgelegd: de keuze tussen doorgaan op de weg van bezuinigingen en verpaupering enerzijds, en vasthouden aan sociaal beleid tegen de zin van de andere eurolanden in anderzijds, is zo fundamenteel dat de Grieken er via een referendum zelf over moeten kunnen beslissen. Griekenland trotseert hiermee het neoliberale establishment. Als ze er uiteindelijk goed doorheen komen, tonen ze aan dat een ander Griekenland en daarmee een ander Europa mogelijk is. Het blijft echter een lastige keuze. Juist daarom is democratie zo belangrijk: zo’n fundamentele afweging maak je niet vanuit een ivoren toren. Die maak je op het plein, op straat, met elkaar.
Hoe anders is het stuk van de 'vijf presidenten' waar vooral de voorzitter van de Commissie, Juncker, maar ook bijvoorbeeld Dijsselbloem aan meegeschreven heeft. Zij willen niet alleen bindende afspraken over begrotingstekort en staatsschuld, zoals die nu al bestaan (de beruchte 3 en 60% regels). Nee, ook over het sociaal-economische beleid als geheel moet meer dwang komen vanuit Brussel. De sociale partners verliezen hiermee bijvoorbeeld hun grip op de loononderhandelingen, want de loonontwikkeling moet in de pas lopen met Europese normen. Ze presteren het zelfs om voor te stellen een nieuw orgaan in het leven te roepen: alle planbureaus in Europa moeten samen in een adviesraad gaan zitten om te beoordelen of de nationale begrotingen wel in lijn zijn met de Europese doelstellingen. De Commissie gaat dan op basis van deze adviezen haar ‘aanbevelingen’ opstellen. Het is de bedoeling dat die aanbevelingen nog dwingender worden.
In Nederland hebben we slechte ervaringen met het Centraal Plan Bureau (CPB). Het is berucht voor de minachting die het heeft voor publieke en sociale voorzieningen. Die zijn zelden productief in de ogen van het CPB. Die club zouden we dan de macht geven om via de Commissie regering en Tweede Kamer klem te zetten? Ik dacht het niet. Weg democratie.
Na het afwijzen van de Grondwet en na de bankencrisis zou je verwachten dat technocraten en eurofielen een toontje lager zouden gaan zingen. Het tegendeel is het geval. Brussel moet kennelijk eerst te maken krijgen met regelrechte volkswoede voordat het inbindt. Er is dan ook alle reden om de strijd voor democratie niet alleen aan Syriza over te laten, maar ook onszelf te laten horen: Demokratia!
