Tribune 07/2009 :: Jan en de fabrieksmeisjes

Jan en de fabrieksmeisjes

“Wij plukken de vruchten van hun strijd”

In het museum TwentseWelle, in de voormalige Enschedese rampwijk Roombeek, vond op 18 juni de opening plaats van de expositie ‘Jan Marijnissen en de Meisjes van de Fabriek’.

Als gastconservator heeft de SP’er de tentoonstelling mede samengesteld.

Foto: Museum twentseWelle Tekst: Rob Janssen

“Als het gaat om onder meer kunst en cultuur, landschappen en bedrijven, heeft Twente een enorme rijkdom. Alleen weten veel mensen dat nog niet. Daar ligt dus een taak voor ons”, zegt directeur Kees van der Meiden van museum TwentseWelle in Enschede. De geschiedenis van Twentse fabrieksarbeiders en hun strijd voor betere werkomstandigheden in de eerste helft van de vorige eeuw behoort ook tot die rijkdom, vindt Van der Meiden. “Wist jij bijvoorbeeld dat Twente de bakermat van de vakbeweging is? Hier hebben de langste stakingen uit de Nederlandse geschiedenis plaatsgevonden. De conflicten waren enorm.”

De expositie ‘Jan Marijnissen en de meisjes van de fabriek’ bestaat uit twee delen. In het ene deel vertelt de SP-voorzitter in diverse films over de sociaal-economische positie van de arbeiders, die zorgden voor de opkomst van de Twentse textiel- en metaalindustrie in de 19e eeuw. Hij koos daarnaast authentiek fotomateriaal en gebruiksvoorwerpen uit het depot van het museum om de historie tastbaar te maken.

“Universeel verhaal met Twente als materiaal”

Het andere deel toont middels zwart-witfoto’s van de Arbeidsinspectie hoe het destijds gesteld was met werkomstandigheden, (on)veiligheid, kinderarbeid en beroepsziektes. “Dit tonen is met name van belang vanwege de vruchten die wij nu nog dagelijks plukken van de ongekend harde strijd voor betere arbeidsomstandigheden door die mensen”, aldus Marijnissen.

“Door het keiharde werken van de mensen toen, leven wij nu beter”, zegt ook Kees van der Meiden. Maar elders in Nederland, zoals in de Rotterdamse havens of in de mijnen van Zuid-Limburg, werd toch ook keihard gewerkt en strijd geleverd? “Absoluut”, benadrukt Van der Meiden. “We zijn er niet op uit om andere regio’s in dit opzicht te negeren. Wat we wilden was een universeel verhaal vertellen, met Twente als zeer bijzonder materiaal. Dus niet alleen over Twente en niet alleen over het verleden. Bekijk het zo: werken in Twente was tussen 1900 en 1950 niet prettig maar elders in de wereld is dat anno 2009 helaas nog steeds zo.”

En waarom Jan Marijnissen als gastconservator gekozen? “We waren op zoek naar iemand die een extra dimensie kon toevoegen aan het thema ‘arbeid tussen 1900-1950’. De foto’s van het Nationaal Archief vonden we namelijk iets te documentair en specifiek, dus wilden we die aanvullen met eigen collectie. In het programma van de SP staat het thema arbeidsomstandigheden met stip bovenaan en zodoende kwamen we bij Jan Marijnissen uit. Hij is een inspirerend persoon met visie en diepgang. De samenwerking was erg prettig en heeft goed uitgepakt. Het klikte gewoon.”

De opening van de tentoonstelling werd onder grote belangstelling verricht door Van der Meiden, Marijnissen en Henk van der Kolk, voorzitter van FNV Bondgenoten. Die stelde dat de strijd dóórgaat: nu voor het behoud van de AOW-leeftijd op 65.

’s Avonds was de tentoonstelling speciaal geopend voor SP-leden uit Twente. Zo’n tweehonderd mensen kregen uitleg van Van der Meiden en Marijnissen.

De tentoonstelling is t/m 13 september te zien in museum TwentseWelle in Enschede.

www.twentsewelle.nl