Tribune 3/99: Wie de jeugd heeft...

Wie de jeugd heeft, heeft hun toekomst (...én hun geld natuurlijk)

Een willekeurige tekst uit het magazine van het nieuwe beleggingsfonds voor jongeren van Robeco: "Vermoeiend hé? Ouders die altijd maar het beste met je voor hebben. Stop dan je geld liever in 't YoungDynamic Fund. Het YDF maakt je wereld groter. Ontdek zelf hoe spannend dat is en doe mee." Robeco - maar ook KPN Telecom, de Postbank en Radio 538 - heeft een eigentijdse strategie bedacht om de jeugd aan zich te binden. Letterlijk, want waar het op neerkomt is een langdurige greep in hun beurs. Leeftijd speelt kennelijk geen rol, het begint al bij twaalf jaar!

Tekst Rob Janssen Foto Berry Stokvis

Dat de tegenwoordige jeugd heel wat meer geld (naar schatting vier miljard per jaar) te besteden heeft dan die van vroeger, is niets nieuws. Dat het vaderlandse bedrijfsleven jongeren beschouwt als een belangrijke afzetmarkt, mag evenmin een verrassing worden genoemd. Wél bijzonder zijn echter de recente projecten van een aantal vooraanstaande ondernemingen om die doelgroep "binnen te halen". In het verleden draaide alles rond de prikkeling tot aankoop van bepaalde goederen, nu voeren inlijven bij beleggingsfondsen en zogenaamde "lifestyle-concepten" de boventoon. Een dagje winkelen is niet meer genoeg. Je moet erbij horen, worden zoals bedrijven het willen. Samengevat komt dat hierop neer: je moet je geld blijven uitgeven.

Het YoungDynamic Fund (YDF) van Robeco is daar een voorbeeld van. Dit kersverse beleggingsfonds voor de jeugd werd - volgens de prospectus - opgericht om "een bijdrage te leveren aan de educatie van een nieuwe generatie beleggers". Op die educatie blijkt Robeco een interessante kijk te hebben!

Op alle mogelijke manieren wordt jongeren duidelijk gemaakt, dat het ontzettend slim is om deel te nemen aan het YDF. Voor minimaal vijfentwintig gulden kan dat al. "En dat levert héél wat meer op dan een spaarrekening. Bovendien leer je wat beleggen in de praktijk inhoudt," aldus het YDF-magazine. Of de jeugd YDF daarbij nu echt nodig heeft, is overigens nog maar de vraag. Het YoungDynamic is een beleggingsfonds, hetgeen wil zeggen dat de deelnemers géén directe invloed op het beleggingsbeleid hebben en slechts een deel van het fonds kopen. Het beleggen doet het fonds zelf wel. Naar eigen zeggen "in bedrijven die herkenbaar zijn voor de jeugd", zoals Microsoft, Sony en Nokia. Niettemin is het volgens de YDF-filosofie "belangrijk voor je toekomst om tijdig met beleggen te beginnen". Immers: "Moet je gaan zitten wachten tot je miljonair bent?" Nee, natuurlijk niet. Daarom: "Let's kick some bucks!"

YFD gebruikt Erik de Zwart als het voorbeeld van "een wandelende jongensdroom"

Iemand die precies weet hoe dat moet is Erik de Zwart, directeur van Radio 538 en ex-Veronica-coryfee. In het YDF-magazine vertelt De Zwart hoe rijk hij is geworden dankzij beleggingsfondsen. Ook legt hij uit hoe fijn het is om rijk te zijn en hoe hypocriet om rijke mensen niet te waarderen. "Binnenkort ruil ik mijn Porsche 911 in voor een Mercedes Sport," illustreert hij zijn succes. Vandaar dat YDF hem beschrijft als "een wandelende jongensdroom".

Maar blijkbaar belangrijker dan het beleggen zelf is dat je een "Young Dynamic" wordt. Onderdeel uitmaken van de YoungDynamic World, daar draait het allemaal om. Om dat te bereiken moet je in de ogen van YDF bijvoorbeeld een Apple iMac, Viking-klapschaatsen en een Gazelle Boomerang-ligfiets kopen. Daarnaast is het beluisteren van Radio 538 en vooral het surfen op de YDF-website onontbeerlijk. Pas als je dat allemaal doet, ben je een échte Young Dynamic.

Ook het deze maand gestarte Yellow maakt geen geheim van wat jongeren met hun geld zouden moeten doen. Yellow is een gezamenlijk project van KPN Telecom, Radio 538, de Postbank en The Music Factory (TMF) en presenteert zich als een "lifestyle-concept" voor jongeren tussen 12 en 25 jaar. Voor vijfentwintig gulden per jaar mogen zij zich die "lifestyle" al aanmeten. Naast "fun, muziek en uitgaan" biedt Yellow "kortingen op producten en diensten van aansprekende merken en organisaties". Die producten en diensten blijken met name te bestaan uit het aanbod van de genoemde bedrijven achter Yellow, inclusief regelrechte reclame-artikelen van Radio 538 en TMF. De "lifestyle" van Yellow staat of valt dus met het kopen van diensten en producten bij de Yellow-firma's zelf. Om bij de club te horen moet je dus mobiel bellen met Hi, kijken naar TMF, luisteren naar Radio 538 en... beleggen in het nieuwe Easy Blue jongerenfonds van de Postbank!

"Welkom bij de club en wees zoals wij zijn", schreeuwen de bedrijven in feite

Opvallend is de rol van telecommunicatie en media in de jongerenprojecten. Mobiel bellen, computers, radio en TV bezetten een centrale plaats in het aanbod en dus in de gepropageerde levensstijl. Internet (in de vorm van het YellowNet en de YoungDynamic Website) worden zelfs een absolute voorwaarde genoemd om een volwaardig "lid" van de club te worden. Daarmee sluiten Yellow en YND naadloos aan bij de onderzoeksresultaten die het Amerikaanse reclamebureau Saatchi & Saatchi onlangs presenteerde. Volgens deze enquête ziet de jeugd van nu de media als een verlengstuk van zichzelf. Zij surft op Internet voor informatie, communiceert via GSM en e-mail, vermaakt zich met multimediale computergames en zapt een fragmentarische visie op de wereld bij elkaar.

Het bedrijfsleven speelt daar nu dus op in, door juist via die kanalen met jongeren te communiceren en de toch al identiteitsgevoelige generatie - onder het mom van een "lifestyle-concept" of een word-snel-rijk-methode - voor lange tijd aan zich te binden. Want een "lifestyle" is nu eenmaal niet iets waar je vandaag mee begint en morgen mee stopt. Dat geldt logischerwijs ook voor deelname aan een beleggingsfonds. "Welkom bij de club en wees zoals wij zijn," schreeuwen de bedrijven in feite.

"Het YoungDynamicFund is gewoon één grote reclame-campagne," vindt Tonnie Vullings, lerares en moeder van twee opgroeiende kinderen. "Dat beleggen is maar bijzaak, zo te zien; het gaat om de merknamen," stelt ze vast als ze het YDF-magazine doorbladert en voortdurend namen als Nike, Radio 538 en Apple tegenkomt. "Ik vind het trouwens helemaal niet slecht dat je jongeren uitlegt wat beleggen is en hoe het in de praktijk werkt. Maar dan moet je ze ook fatsoenlijk op de risico's wijzen en niet in zulke priegellettertjes onder aan de bladzijde. Als ouder mag je toch blij zijn als je kinderen wat geld op hun spaarrekening hebben staan."

Driek van Vught, binnenkort SP-Eerste-Kamerlid en zelf net 19 jaar geworden, vindt dat het bedrijfsleven hier een hoogst bedenkelijk doel nastreeft. "Het bedrijfsleven wil dat de jeugd zich de normen en waarden van de commercie eigen maakt. Morele normen en waarden zijn ondergeschikt; het is in feite de ikke-ikke-ikke-cultuur die wordt gepropageerd. En daarbij worden de ouders dan ook nog eens als lastige obstakels afgeschilderd. Er dreigt hier een levensgevaarlijke ontwikkeling voor de samenleving."

Yellow-directeur Harry Steenkamp begrijpt weinig van die kritiek: "Hoezo gevaarlijk? We doen immers niets met alcohol en tabak..."