Europese mensenrechten beter beschermen
'Het is van het grootste belang dat de Raad van Europa het Europese ijkpunt blijft voor de ontwikkeling van de rechtsstaat, de bescherming van de mensenrechten en de bevordering van de democratie in de 47 lidstaten van de organisatie. Maar wie ijkpunt wil blijven, moet ook kwaliteit leveren.' Dat zegt SP-senator Tiny Kox vanuit Straatsburg waar de parlementaire assemblee van de Raad van Europa deze week kritisch keek naar haar eigen prestaties en initiatieven van de Europese Unie op mensenrechtengebied.
De Europese Conventie inzake Mensenrechten bindt alle 47 lidstaten van de Raad van Europa en de Europese Unie, als die binnenkort toetreedt tot de Mensenrechtenconventie. Maar tussen wettelijke verplichtingen en concreet handelen gaapt in veel Europese landen een diepe kloof. Landen als Rusland, Italië, Turkije en Oekraïne zijn hofleveranciers van procedures van burgers bij het Europese Mensenrechtenhof, dat zwaar overbelast is, met meer dan 100.000 lopende zaken. Ook in andere landen zijn de vastgelegde mensenrechten lang niet altijd beschermd. Zelfs landen als Nederland, Duitsland en Groot-Britannie moeten zich bij tijd en wijle bij het Hof in Straatsburg verantwoorden wegens het niet respecteren van de Mensenrechtenconventie. De uitspraken van het Mensenrechtenhof zijn bindend en richtinggevend voor nationale rechters in de 47 lidstaten.
Om te voorkomen dat nog meer mensen een beroep op het Mensenrechtenhof doen, moeten de lidstaten hun eigen beleid en rechtsregels soms ingrijpend verbeteren. En om ze daartoe te brengen, moet de Raad van Europa een optimaal functionerend monitoringmechanisme hebben. Dat bestaat echter maar ten dele, voor een tiental lidstaten die het laatst lid van de organisatie zijn geworden. Wanneer in andere lidstaten zaken ontsporen, zoals momenteel in Hongarije, of zaken in meerdere lidstaten fout lopen, zoals bij de omgang met Roma of asielzoekers of ruw politieoptreden tegen demonstranten, blijken de monitoring instrumenten van de Raad van Europa tekort te schieten. Ook is er te weinig synergie tussen de verschillende monitoringprocedures van de organen van de Raad van Europa, waaronder het Mensenrechtenhof, het Ministerscomite en de parlementaire assemblee, waarin alle parlementen van de 47 lidstaten vertegenwoordigd zijn.
Deze week zijn verschillende voorstellen op tafel gekomen in Straatsburg om de kwaliteit van de monitoring te verbeteren en effectieve samenwerking met de Europese Unie tot stand te brengen. Kox, voorzitter van de Europese linkse fractie in de parlementaire assemblee van de Raad van Europa daarover: ' Als dat niet gebeurt, kunnen we Oost-Europese lidstaten niet effectief helpen hun mensenrechtenbeleid te verbeteren en gaat de Europese Unie voor zijn 28 lidstaten zijn eigen beleid ontwikkelen. Dan wordt er straks wellicht met twee maten gemeten in Europa. Dat moeten we tegengaan, in alle 47 lidstaten moeten de fundamentele mensenrechten op vergelijkbare wijze worden gerespecteerd, omdat alle lidstaten zich daartoe vrijwillig hebben verplicht.'
Begin januari overlegt Kox in Brussel met zijn collega-fractievoorzitters van de Raad van Europa en de fractievoorzitters in het Europees Parlement over de beste manier om de mensenrechten in zowel de 28 EU-lidstaten als de overige 19 lidstaten van de Raad van Europa te beschermen en bevorderen. Kox: 'Geen enkel werelddeel kent zoiets unieks als de Europese Mensenrechtenconventie, die alle lidstaten bindt. Fundamentele rechten zoals het recht van meningsuiting, persvrijheid, vereniging en vergadering, zijn in heel Europa afdwingbaar, van Reykjavik tot Vladivostok. Zo'n rechtsstelsel is het waard om met alle kracht beschermd en bevorderd te worden!'
Maandag vindt in de Eerste Kamer een symposium plaats over de rol die de Raad van Europa kan spelen bij het verbeteren van nationale wetgeving. Dat gebeurt in aanwezigheid van o.a. minister Timmermans van Europese Zaken.
