Begin dit jaar riep president Donald Trump NAVO-lidstaten op om minimaal 5 procent van het bruto nationaal product aan militarisering uit te geven. Niet lang daarna deed NAVO-secretaris Mark Rutte dezelfde oproep.

Terwijl Europese NAVO-lidstaten gezamenlijk al drie keer meer dan Rusland uitgeven aan militarisering, worden er zonder onderbouwing plannen ontwikkeld voor 800 miljard euro extra via het Europese militariseringsprogramma ReArm Europe. Volgens Rutte moesten lidstaten hiervoor bezuinigen op de zorg, onderwijs en sociale zekerheid.

Nooit was er de afgelopen jaren geld beschikbaar voor hogere lonen in de zorg, meer betaalbare woningen en kwalitatief beter onderwijs. De opgeblazen defensie-uitgaven zijn een bedreiging voor onze veiligheid, samenleving én economie.

Driekwart wil geen hogere defensie-uitgaven ten koste van sociale voorzieningen

Juist onveiliger

Deze extra uitgaven spekken de kas van de Amerikaanse oorlogsindustrie en veroorzaken een verdere wapenwedloop die onze wereld juist onveiliger maakt.

Deze militarisering bedreigt onze samenleving niet alleen door de verdere wapenwedloop. De afgelopen vier jaar zijn de Nederlandse uitgaven aan defensie al verdubbeld, van 11 miljard naar 22 miljard euro per jaar. Dat geld is niet geïnvesteerd maar bezuinigd op zorg, onderwijs, energie, woningbouw en sociale zekerheid, terwijl juist deze sectoren onze economie versterken.

Een tank levert verder niets op

Het verbaast dan ook niet dat driekwart van de Nederland geen hogere defensie-uitgaven ten koste van sociale voorzieningen steunt. Die investeringen leveren wél meerwaarde op. Het tegenovergestelde geldt voor de productie van tanks. Het maken van een tank heeft geen blijvend effect op de economie.

De bezuinigingen op publieke en sociale voorzieningen door verhoogde defensiebudgetten zullen een negatief effect hebben op onze economische ontwikkeling.

Het nog verder verhogen van de Navo-norm kost onze samenleving en economie miljarden. Op de komende top in Den Haag zal gesproken worden over verhoging van de norm van 2 naar 3,5 procent van het binnenlands product dat rechtstreeks naar defensie gaat. Daarbij gaat het voor Nederland om 16 tot 19 miljard euro extra per jaar. En voor het programma ReArm Europe mogen Europese lidstaten extra leningen aangaan, een risico voor lidstaten met een minder sterke economie. Een goede onderbouwing ontbreekt, zowel van de 3,5 procent-norm als van de 800 miljard euro voor ReArm. Minister-president Schoof kon desgevraagd in het debat niet onderbouwen waar deze 3,5 procent en 800 miljard euro aan besteed gingen worden.

Deze miljarden kunnen veel slimmer worden ingezet. Onze (Europese) economie loopt fors achter in ontwikkeling en nieuwe industrie. Nu de VS steeds meer afstand neemt en steeds onbetrouwbaarder wordt, is het logisch dat Nederland en de EU zich onafhankelijker opstellen. Daarvoor moeten we investeren om onze basisindustrie te vernieuwen en onze energievoorziening in eigen hand te nemen en te verschonen.

Cybersecurity

Op het gebied van defensie ligt het alternatief ook voor de hand. Door Europese samenwerking (geen Europees leger) kunnen we defensiesystemen op elkaar afstemmen, gezamenlijk inkopen en taken verdelen. De dreigingen op het gebied cyberaanvallen zijn toegenomen en voor inlichtingen zijn we te afhankelijk van de VS. Daarom zijn investeringen in onze cybersecurity en inlichtingen wel gerechtvaardigd.

Tot slot, wie vrede wil, zal hierin moeten investeren. Een wapenwedloop brengt vrede en veiligheid niet dichterbij. Drie keer meer aan wapens is meer dan genoeg. Investeren in eigen weerbaarheid en onze economie biedt meer kansen en zekerheid. Combineer dit met steun aan Oekraïne om zich te kunnen verdedigen én volle inzet op diplomatie en vredesonderhandelingen. Dit geeft meer kans op militaire, economische en sociale stabiliteit dan een wapenwedloop en permanente oorlog. Dat is precies waar de samenleving op zit te wachten.

Deze opinie verscheen op 23-06-2025 in Trouw