Tiny Kox in Rusland: de campagne van Putin

Zondag 4 maart kiest Rusland een nieuwe president. Internationale waarnemers bekijken in hoeverre die verkiezingen vrij en eerlijk verlopen. SP-senator Tiny Kox leidt de waarnemingsmissie van de Raad van Europa en houdt een dagboek van zijn bevindingen bij.

Dag 4: Gesprek met Putin's campagneleider

Het dooit een beetje, het vriest een beetje. Op de ijsbaan van het Rode Plein wordt deze zaterdag nog geschaatst maar ondertussen vallen enorme ijspegels van de daken en muren van het Kremlin. Het kolossale plein wordt aangeveegd. Morgen moet het er pico bello bij liggen, op verkiezingsdag. Lenin's mausoleum is op slot gedaan. Er loopt nog wel een namaak-Lenin met een namaak-tsaar naar toeristen te lonken maar voor de rest zijn gemeentewerkers druk met het opkalefateren van de omgeving. Alle kraampjes met sovjet-mutsen en matroeska's zijn tijdelijk opgeruimd. En campageactiviteiten zijn helemaal verboden. Daags voor de verkiezingen moeten de kandidaten zwijgen en de kiezers denken, is het idee.

Daarom heeft Stanislav Govorukhin nu wel tijd voor me. Hij is er speciaal voor over gevlogen uit de Kaukasus en heeft alle verkeersregels vanaf het vliegveld aan zijn laars gelapt om niet te laat te komen op onze afspraak in zijn Moskouse hoofdkwartier. De illustere 75-jarige campagneleider die eraan moet bijdragen dat premier Putin na morgen weer president Putin wordt, praat honderduit. Hij excuseert zich voor het feit dat Vladimir Putin verstek heeft laten gaan. Te druk, helaas. Ja, hij schat in dat zijn kandidaat morgen wint en één verkiezingsronde volstaat. De peilingen zeggen dat en zijn eigen informatiebronnen uit het hele land zeggen hetzelfde. In de grootste steden zal het nog het meest moeilijk zijn een hoge score te halen. Dat komt volgens hem door het internet. Hijzelf noch zijn kandidaat hebben veel aandacht aan dit nieuwe medium geschonken – en dat kan wellicht minder goed uitpakken in de plekken met de hoogste internetdichtheid. Maar in de rest van het land is televisie hét communicatiemedium en over dat medium heeft Putin niks te klagen. Hooguit is de premier wat teveel in beeld geweest, denkt Govorukhin, van huis uit een bekende filmregisseur. Teveel is nooit goed. Daar kan zijn team dus ook een fout hebben gemaakt. Maar ja, de premier moest ook zijn gewone werk doen – en dat wordt in Rusland nu eenmaal intensief gecovered op de tv. Of de Putin-campagne beïnvloed is door de massale protesten sinds de omstreden parlementsverkiezingen van december? Zeker. Er is toen teveel mis gegaan. De regerende Verenigd Rusland-partij heeft zijn machtige positie toen gebruikt ten eigen voordeel en dat heeft tot veel protesten geleid. Daarom heeft premier Putin ook meteen gezegd dat de aanstaande presidentsverkiezingen schoon en eerlijk moeten verlopen. Om dat te onderstrepen heeft het Putin-kamp haar waarnemersposten aangeboden aan iedereen die dat werk wil doen,ongeacht politieke voorkeur. Andere kandidaten hebben dat voorbeeld gevolgd. En Putin heeft ook voor elkaar gekregen dat elk stembureau via webcams morgen te bekijken valt.

Govorukhin heeft genoten van de campagne. Die was heel bijzonder, zegt hij. En hij kan het weten. Na de val van de Sovjet-Unie zat hij eerst voor de Democratische Partij in het parlement. In 1996 steunde hij de campagne van de communist Zjuganov tegen zittend president Jeltsin, die toen alleen met massieve fraude wist te winnen. In 2000 probeerde Govorukhin het zelf. Geen succes, hij haalde minder dan één procent in de presidentsverkiezingen. Wel veel geleerd. Die kennis gebruikt hij nu hij Putins campagne leidt. 'Ik ben overigens wellicht Putins grootste risico. Ik ben geen blinde volger, heb aardig wat kritiek op hem gehad. Maar hij is nu wel verreweg de beste kandidaat en daarom doe ik zijn campagne, met veel plezier.' Govorukhin zal het jammer vinden als de campagne voorbij is. Maar dan gaat hij zijn nieuwe film afronden, een Russische versie van een eerder door Louis Malle verfilmd script. Een Oscar zal hij er niet mee winnen, maar mooi wordt ie wel.

Niet mooi maar wel goed moet ons eerste rapport worden, dat we maandagmiddag zullen publiceren, na de persconferentie. Dat vereist voortdurend overleg met onze partners van de OVSE. We weten al heel wat, dankzij de lange termijnwaarnemers van de OVSE en de verschillende missies tot nu toe van de Raad van Europa die ik heb mogen leiden. Morgenmiddag komen we weer bij elkaar om de eerste schriftelijke en telefonisch rapporten van onze waarnemers te bekijken. We hebben ze zo goed mogelijk over het land verdeeld, hoewel met zo'n oppervlakte een echte dekking natuurlijk onmogelijk is. Maar daarvoor zijn er gelukkig honderdduizenden binnenlandse waarnemers morgen actief, veel meer dan andere keren. Ik liep gisteren Maita van de Mark, onze SP-wethouder uit Diemen, tegen het lijf. Ze is hier om een beeld te krijgen van die binnenlandse waarnemers en zal daarover ook berichten in De Tribune. Ze ontmoet heel veel erg enthousiaste mensen, die ze uithoort over hun motieven en plannen. Veel jongeren zijn er bij, maar ook ouderen die het zat zijn dat er zoveel verkeerd gaat bij verkiezingen in Rusland. Ze worden getraind om voor goede kwaliteit te zorgen. We zijn beiden benieuwd of en hoe hun aanwezigheid dit keer de gang van zaken in de stembureaus zal beïnvloeden. In ieder geval is hun bemoeienis een buitengewoon hoopvol element in deze campagne. Morgen weten we meer. Om acht uur gaan de stembureaus open.