Tribune 1/2010 :: Menselijke thuiszorg vs. Marktwerking

Actueel

Kamer steunt stop verplichte marktwerking

Menselijke thuiszorg vs. Marktwerking

1-0

Een cruciale kogel is door de kerk. Of beter gezegd: door de Kamer.

In het debat over de wet van Agnes Kant sprak een meerderheid zich uit om de verplichte marktwerking uit de thuiszorg te halen. Resultaat: de marktdwang is van de baan. “Een geweldige ommekeer.”

Tekst: Rob Janssen Foto: Suzanne van de Kerk

Den Haag, 9 december. Thuiszorgmedewerkers zijn van heinde en verre gekomen om op het Plein voor de Tweede Kamer te demonstreren voor een menselijke thuiszorg. Het Enschedese ‘thuiszorgknokploegje’ rondom Joke Stip (zie Tribune december) arriveert als een van de eerste. Maanden geleden al kwamen deze vier thuiszorgwerkers in verzet tegen de uitwassen van de marktwerking in hun werk. Voor hen is het uur U aangebroken. Ook de Kamerleden Jolande Sap (GroenLinks) en Fleur Agema (PVV), de AbvaKabo FNV en de Ouderenbond ANBO geven acte de présence bij de actie, die is georganiseerd door het comité Zorg geen Markt. Allemaal ondersteunen ze de wet van Agnes Kant, die ’s avonds in de Kamer wordt behandeld. Zou haar voorstel om de Europese aanbesteding in de thuiszorg niet langer verplicht te stellen, het halen? Kant is ervan overtuigd: “Ik kan me nog goed herinneren dat PvdA-leider Wouter Bos tijdens de verkiezingscampagne zei, dat zijn partij de marktwerking in de zorg zou stoppen. Mijn wet regelt dit voor de thuiszorg en ik reken dus op de steun van zijn partij.” Niettemin stijgt de spanning naarmate het debat nadert.

Heel wat uren later: opluchting en felicitaties. Het is gelukt. Een Kamermeerderheid is ervan overtuigd dat de verplichte aanbesteding in de thuiszorg moet stoppen. Na jarenlange acties, vuistdikke rapporten en talloze debatten over de negatieve gevolgen van de marktwerking in de thuiszorg heeft de Tweede Kamer eindelijk het licht gezien. Dit uiteraard tot groot genoegen van Agnes Kant: “Het is een groot succes voor iedereen die zich al die tijd voor een menselijke thuiszorg heeft ingezet.”

Lang lukte het de SP niet om andere partijen ervan te overtuigen dat de marktwerking in de thuiszorg moest stoppen. Maar een initiatiefwet van de SP-fractievoorzitter bracht de Kamer in beweging. Zoals verwacht steunden GroenLinks en de PVV het SP-wetsvoorstel. De VVD niet, maar ook dat was te voorzien. Maar wat zouden CDA en PvdA doen? Tevreden kon Agnes Kant vaststellen dat ook deze regeringspartijen nu vinden dat de verplichte aanbesting moet stoppen. “Ze zijn nog niet overtuigd dat ze ook de wet moeten steunen. Maar gelukkig leggen ze de Wmo (Wet maatschappelijke ondersteuning –red.) nu wel anders uit, in die zin dat deze wet géén verplichte aanbesteding inhoudt. Dus lijkt het me gewenst die duidelijkheid ook in de wet te regelen.” Het debat wordt deze maand vervolgd.

“Laten we nu alle gemeenten op de doorbraak wijzen”

“Een geweldige ommekeer”, zegt Kant. “Onder Balkenende III werd met de invoering van de Wmo van de thuiszorg een markt gemaakt, waarbij een deel van de thuiszorg naar de gemeenten ging. Waarom? Omdat het moet van Europa, zei staatssecretaris Ross toen. En iedereen zei het haar na. Keer op keer.” Het gevolg was dat thuiszorgorganisaties elkaar moesten gaan beconcurreren om de gunst van de gemeente. Die strijd draaide maar al te vaak uit op een race to the bottom. Om maar vooral de goedkoopste te zijn, schreven veel organisaties in voor een veel te lage prijs. Daarbij werd nauwelijks nog naar kwaliteit gekeken. Organisaties die dat wel deden, waren te duur en visten achter het net. Agnes Kant: “Duizenden ervaren thuiszorgwerkers verloren hierdoor hun baan. Duizenden ouderen kregen te maken met schoonmaakbedrijven in plaats van zorginstellingen. Vanaf het begin hebben wij erop gewezen dat Europa helemaal niets verplicht en dat marktwerking in de thuiszorg dodelijk is voor de kwaliteit. En nu een meerderheid in de Tweede Kamer dat met ons eens is, zijn gemeenten niet langer verplicht om concurrentie tussen instellingen te organiseren.” Maar hoe kan het dan dat zo veel politici al die tijd volhielden dat het nou eenmaal zou moeten van Europa?

“Goeie vraag. Wellicht kwam het de politiek lange tijd goed uit om te hameren op die Brusselse marktdwang, ik weet het niet”, zegt Agnes Kant. “Hoe het ook zij; nu duidelijk is geworden dat Brussel niets verplicht en dat de gevolgen van marktwerking zo schadelijk zijn, gaan ook andere partijen overstag. Net als de SP willen zij nu dat gemeenten ook kunnen beslissen om gewoon in goed overleg afspraken te maken met een betrouwbare organisatie. En dat is pure winst: voor de mensen die afhankelijk zijn van zorg én voor de thuiszorgwerkers.”

Thuiszorgmedewerker Joke Stip reageert dan ook verheugd. “Ik heb echt zo’n gevoel van: yes, dit hebben we in ieder geval bereikt, hier hebben we met z’n allen voor gevochten! Maar we blijven de vinger aan de pols houden. Zodra er in de thuiszorg iets fout gaat, zullen we aan de bel trekken. De thuiszorgbaronnen zijn zeker nog niet van ons af.”

Agnes Kant roept nu alle lokale SP-afdelingen op om gemeentebesturen te wijzen op de doorbraak. “Het staat gemeenten vanaf nu vrij om af te zien van het concurrentiemodel. Aan onze afdelingen de taak om de gemeenten ervan te doordringen dat de marktdwang eraf is.”

Lees online