SP Tribune 01-2005 :: Interview Giel Beelen

‘Het nationaal product heeft altijd een streepje voor’

Jullie nuttigen vijf dagen lang geen vast voedsel en verzorgen non-stop radio waarbij luisteraars plaatjes kunnen aanvragen en met initiatieven kunnen komen die geld opleveren voor het goede doel. Hoe is het idee daarvoor geboren?

‘Ach, dat weet je achteraf nooit precies. Ik erger me eraan dat Kerst ieder jaar steeds meer het feest van vreten op aarde wordt in plaats van vrede. Dus ik wilde iets doen met eten en liep met het idee om de week voor Kerst niet te eten. Claudia had al wat ervaring met sapkuren en dergelijke dus dan raak je in gesprek. Op de televisie had ik natuurlijk de dramatische beelden uit Darfur gezien en gehoord dat Wout hier erg actief bij betrokken was en zo wordt een idee geboren. Uiteindelijk hebben we besloten om een week lang niet te eten, radio te maken en geld in te zamelen voor het Rode Kruis.’

Het is nu dag vier, begint het gebrek aan voedsel jullie al op te spelen?

‘Nee, eerlijk gezegd valt het best mee. We drinken constant vruchtensapjes en vitaminedrankjes waar blijkbaar alles in zit. Nu ben ik sowieso een slechte eter, dus van het gebrek aan voedsel heb ik weinig last. Het is meer de belemmering dat je een week lang slechts twintig vierkante meter bewegingsvrijheid hebt. Je kan natuurlijk wel zeggen, we eten een week lang niks, maar als je programma’s gewoon uit de studio komen, gelooft niemand je natuurlijk. Het moet te controleren zijn. Daarom hebben we besloten in dit glazen paleis dat we ‘De Kas’noemen, te gaan zitten zodat de luisteraars langs kunnen komen om het met eigen ogen te zien. Maar goed, wij kunnen er een week niet uit, en soms geeft dat een beklemmend gevoel.’

En? Veel bezoekers?

‘Ja. Het is echt heel gaaf om te zien dat er ’s ochtends om zeven uur al mensen voor de ramen staan en geïnteresseerd zijn in wat je doet. Ik moet zeggen dat ik na deze week toch een stuk positiever beeld over de wereld heb. Je krijgt echt het gevoel dat mensen betrokken zijn bij je actie. Er wordt een wij-gevoel gecreëerd dat er normaal veel te weinig is. Nu merk je dat we iets doen dat mensen aanspreekt en dat er meer een saamhorigheidsgevoel komt. Niet alleen bij de medewerkers van de radio, maar vooral ook de luisteraars die bijdragen aan de actie en hun steun betuigen.’

En de zender, 3FM, was gelijk enthousiast?

‘Ja. Ook de beleidsmakers vonden het een goed idee. Kijk, dit is toch de periode van het jaar van de lijstjes en jaaroverzichten en zo, en wij wilden eens een keer iets heel anders doen. De kerstperiode is natuurlijk een mooie tijd voor een goede-doelenactie, maar je weet hoe mensen zijn, je moet ze wel concreet iets bieden. Als je alleen maar zegt: maak geld over, dan is niemand geïnteresseerd. Wij doen iets voor hun geld, ze krijgen er wat voor terug, en we maken het door de samenwerking met het Rode Kruis ook heel concreet. De luisteraars weten waar hun geld naar toe gaat en hoe het wordt besteed. Het is toch fijn dat als je een plaat aanvraagt je later kunt zeggen: Kijk het ventieldopje van de nieuwe mobiele kliniek van het Rode Kruis is van mij.’(Op het moment van het interview, donderdagochtend 23 december, is er al meer dan 175.000 euro opgehaald).

Eind 2001 werd je bij de VARA ontslagen na het miltvuurakkefietje. Rob Stenders besluit vervolgens te verhuizen naar Yorin FM, waarna programmadirecteur Jeroen Soer van de Vara in de media zegt: ‘Gelukkig kunnen we Rob op niveau vervangen door Giel’. Heb je dan niet een heel dubbel gevoel?

‘Nee niet echt. Kijk, laat ik duidelijk zijn, ik heb zelf nooit een probleem gehad met de Vara. Ik heb daar prettig gewerkt en had ook een goed contact met alle collega’s. Doordat de KRO in deze affaire druk ging zetten, heeft de Vara een besluit genomen. Eigenlijk ben ik twee keer door de KRO ontslagen als je het theoretisch bekijkt. Maar dat had dus niets te maken met mijn relatie met de Vara. Toen ze me uiteindelijk weer terug wilden hebben, heb ik in de gesprekken met directeur Vera Keur ook heel duidelijk gezegd dat als er in de toekomst weer iets in de actualiteit is, zoals het miltvuur destijds, ik daar zeker wat mee wil doen. Het antwoord van de Vara was: Dat weten we, dat is ook de reden waarom we je willen hebben.’

Muzieksamenstellers bepalen tegenwoordig veelal welke muziek er op een zender gedraaid wordt. Veel DJ’s hadden daar problemen mee, hoe zit dat met jouw programma’s?

‘Als je zo’n druk programma hebt zoals ik met bellers en gasten en sms-jes, dan heb je niet de mogelijkheid om tijdens de uitzending nog eens even rustig je plaatjes uit te zoeken. Maar ik heb er wel inspraak in. Elke middag neem ik met de muzieksamenstellers de uitzending voor de volgende dag door en bepalen we welke plaatjes ik draai. Soms ga ik nog wat schuiven, maar we bereiden het samen voor. Er zit wel eens een nummer tussen dat ik wat minder vind. Dat draai ik dan omdat ik weet dat anderen het leuk vinden. Maar platen die ik echt kut vind, die draai ik dus niet. Bij 3FM kan dat gelukkig ook nog. Bij de commerciëlen krijg je gewoon een lijstje en mag je af en toe nog eens wat zeggen tussen de plaatjes door, maar hier is er nog ruimte voor eigen invulling.’

Er was een tijd lang sprake dat je zou verhuizen naar Yorin FM. Is het samenstellen van de playlist daarbij een belangrijk item geweest?

‘Nee. Bij Yorin FM had ik, net zoals hier, totale vrijheid bedongen en zou ik dus ook mijn eigen muziek kunnen draaien. Ik had op zich ook naar Yorin kunnen verhuizen, maar het zou wel met pijn in mijn hart geweest zijn. 3FM is toch mijn zender. Al van jongs af aan droomde ik ervan op deze zender m’n plaatjes te mogen draaien. Ik wilde alleen heel erg graag een ochtendprogramma, en bij Yorin FM zou ik die kans krijgen. Toen echter bleek dat ik ook bij de VARA kon krijgen, heb ik zonder twijfelen voor 3FM gekozen.’

Had je bij Yorin FM niet meer kunnen verdienen?

‘Ja. Maar geld is niet alles. Ik heb er voor gekozen een jongensdroom in vervulling te laten gaan. Ik sluit niet uit dat ik ooit voor een commerciële omroep zal werken. Dat heeft alles te maken met de programma’s die ik wil maken en waar ik die ruimte krijg, maar toen 3FM met een aanbieding kwam was er bij mij geen enkele twijfel meer. En een grote zak met geld kon daar echt niets aan veranderen.’

Top DJ´s verdienen heden ten dage bakken met geld. De absolute poenschepper, Edwin Evers, schijnt tegen de miljoen euro per jaar te verdienen. Op de grootverdienerslijst sta jij op nummer zeven met een salaris van tussen de 100.000 en 150.000 euro. Vind jij dat terecht? En hoe kun je je luisteraars ervan overtuigen dat je dit waard bent?

‘Ik vind het niet meer dan logisch. Je kunt het bijvoorbeeld niet met televisie vergelijken. Daar verdient de presentator vast ook wel genoeg, maar daar is de hele productie ook duurder. Er wordt met veel mensen gewerkt aan een mooie reportage of programma en de hele aanloop naar zo’n programma toe maakt het gewoon duur. Bij de radio, en dat vind ik nu juist het mooie, heb je het allemaal meer zelf in de hand. De voorbereidingsperiode is kort en met weinig mensen wordt een programma gemaakt. En met dat ene programma wordt gewoon een hele hoop geld verdiend. De reclame-inkomsten kunnen oplopen tot meerdere miljoenen. Dan vind ik het niet gek dat degene die hiervoor verantwoordelijk is, een fractie van die ­inkomsten ontvangt. Zo is het nu eenmaal tegenwoordig. De mensen stemmen niet meer af op een zender, maar op een programma vanwege een bepaalde DJ. En trouwens, dat is bij artiesten toch ook zo? Die krijgen een deel van de platenverkoop of van de recette van een concert en daar is iedereen het mee eens. Dus ik vind het wel redelijk eigenlijk.’

Is er naar jouw smaak op de publieke omroep genoeg ruimte voor vernieuwende muziek, ook van nationale makelij?

‘Nationaal product vind ik zelf altijd wel een ding. Ik ben er zelf altijd heel alert op dat ik minimaal één klompertje (bijnaam voor nationaal product-red.) per uur draai. Soms is het ook een beetje afhankelijk van het aanbod, het moet natuurlijk wel aan de kwaliteitseisen beantwoorden en je moet het ook weer niet gaan draaien alleen omdat het uit Nederland komt. Maar als je de keuze hebt uit een Nederlandse en een buitenlandse plaat en je hebt slechts ruimte voor één van hen, dan heeft nationaal product altijd een streepje voor.’

Heeft 3 FM hierin een voortrekkersrol ten opzichte van commerciële stations?

‘Daar ligt de situatie gewoon heel anders. Bij commerciële stations is de muziek alleen maar een vulsel om de mensen naar de reclame te laten luisteren. Die proberen met de muziek zo veel mogelijk luisteraars vast te houden en de reclame er door te schuiven. Dus kies je voor die muziek waar zo veel mogelijk mensen naar luisteren. Ik snap best dat ze daarin geen enkel risico nemen. Dat is bij ons niet zo. Het is zelfs zo dat muzieksamenstellers van commerciële stations ons bellen, smekend, alsjeblieft 3 FM, begin met die plaat, want dan wordt ’ie bekend en dan mogen wij hem ook draaien. Zo zijn de verhoudingen helaas nog steeds.’

SP-Kamerlid Arda Gerkens heeft een popmanifest opgesteld en tijdens de begrotingsbehandelingen aan staatssecretaris Van der Laan aangeboden. Ken jij het?

‘Ja ik heb het gelezen, ik heb het zelfs in mijn uitzending behandeld en ik moet zeggen dat ik het er zeer mee eens ben.’

Maar je hebt het niet ondertekend…

‘Niet? Oh, dan moet ik nog maar even naar jullie website surfen, denk ik. Wat ik wel vind, maar misschien hoort dat bij het politieke spel, het klonk een beetje alsof het wel heel erg slecht geregeld is allemaal. Ik denk dat het best wel meevalt en dat een heleboel dingen ook heel goed georganiseerd zijn voor musici in Nederland. Maar er kan nog altijd heel veel verbeterd worden en daarvoor is zo’n manifest helemaal puik natuurlijk.’

Een van de aanbevelingen in dit manifest is dat de publieke omroep beter gestimuleerd kan worden om aandacht aan het Nationaal Product te besteden.

‘Dat vind ik heel sterk. Je moet er niet in doorslaan, zoals bijvoorbeeld in Frankrijk waar de radio verplicht wordt 60 procent nationaal product te draaien. Dat vind ik nu ook weer iets te veel van het goede, vooral omdat de commerciële partijen dat niet hoeven te doen. Het gevaar bestaat dat zij er vervolgens met je luisteraars vandoor gaan die wat meer hits willen horen. Maar ik denk wel dat als er bepaalde regels zouden bestaan, en dat merk je wel aan Frankrijk, het Nationaal Product onwijs gestimuleerd wordt.’

Stel dat de Nederlandse politiek morgen besluit dat de publieke omroep verplicht een bepaald percentage aan nationaal product moet draaien, zou jij je daarin kunnen vinden?

‘Absoluut.’

Een ander onderwerp in het manifest zijn de lokale poppodia. De overheid laat beleid hiervoor over aan gemeenten die vervolgens stuk voor stuk gaan korten op de budgetten voor de poppodia. Zie jij dit als een gevaar voor de Nederlandse popcultuur?

‘Als dat daar zo staat, dan zal het wel zo zijn, maar ik vind het moeilijk hier iets zinnigs over te zeggen. Ik woon zelf in Haarlem en daar is het allemaal wel goed geregeld, geloof ik. Maar misschien is dat wel niet zo en weet ik daar niets van, zoals waarschijnlijk wel meer mensen die wel eens naar een concert gaan. Ik hoor wel steeds vaker van bandjes die bij mij te gast zijn dat er regelmatig een poppodium wegvalt waar zij graag speelden, maar of dit allemaal met subsidie-inkomsten te maken heeft weet ik natuurlijk niet. Dat dit geen goede ontwikkeling is voor de Nederlandse popcultuur is wel duidelijk.’

Is dit onderwerp dan wel genoeg onder de aandacht?

‘Nee. Ik hoor, buiten dit initiatief van de SP dan, nooit iets vanuit de politiek. Wat mijn ervaringen betreft is de SP toch de enige partij die zich hiervoor interesseert en willen de andere partijen zich hier vooral niet druk over maken.’

Toevallig nog goede ideeën voor een oplossing?

‘Met de radio blijf ik gewoon lekker m´n ding doen en vind ik dat 3FM gewoon goed bezig is. Wat betreft dat verhaal met de poppodia, daar moet je gewoon de politici aanpakken. Bijvoorbeeld, als Femke Halsema naar een concert gaat en ze honderd kilometer door de regen is komen rijden, en ze staat eindelijk lekker vooraan en het concert gaat beginnen, gewoon het concert afgelasten. (cynisch) ‘Ja Femke, dit concert had er ook níet kunnen zijn. Jij wilt graag een leuke avond, bezorg anderen dan ook een fijne avond en zit niet zo te hakken op het budget van poppodia.’

Misschien is Femke Halsema toch iets minder het probleem dan bijvoorbeeld Zalm of Balkenende?

‘Tja en dat is ook echt het probleem. Politici vertegenwoordigen wat dat betreft toch niet echt de samenleving. Ik kan me bijvoorbeeld niet echt voorstellen iemand als Zalm of Balkenende als buurman te hebben. Dan denk ik als ik iemand als Marijnissen hoor praten toch eerder okay dan, hij weet waar het over gaat en hij heeft feeling met muziek. Hij is toch meer iemand voor onder de mensen. Hij is wel een beetje blijven hangen in een Rolling Stones trip, maar dat is in zijn geval wel lachen.’

DJ Giel Beelen (27) heeft het imago van enfant terrible, shockjock en recalcitrant ventje. Die faam heeft hij verworven dankzij shockerende uitzendingen, waarbij hij zich live oraal liet bevredigen of in ‘de dopeshow’diverse soorten soft- en harddrugs uitprobeerde. Hij werd bij de KRO ontslagen na in een interview te hebben gezegd: ‘Het indrukwekkendste boek dat ik ken is Mein Kampf. Het is altijd interessant om het werk van een geestelijk gestoorde te lezen’. Een half jaar later werd hij bij de VARA ontslagen na, kort na de aanslagen in de VS en de antraxaffaire, in zijn nachtprogramma een oproep te hebben gedaan poederbrieven met meel naar de KRO te sturen. Hierna ging hij bij de NPS aan de slag en werd hij begin 2004 als verloren zoon weer binnengehaald door de VARA om Rob Stenders op te volgen, die naar Yorin FM vertrok. Elke werkdag presenteert hij van 6 tot 9 uur het programma ‘Giel’.