Tribune 9/2003: Snoeien als religie

Tribune 19 september 2003

De korte-termijnpolitiek van Balkenende II

Het kabinet Balkenende heeft de eerste honderd dagen erop zitten. De plannen van de coalitie tussen CDA, VVD en D66 zorgen voor veel onrust in het land. Niet alleen is er de kritiek van de oppositie, maar ook de vakbeweging, de SER en vele maatschappelijke organisaties reageren boos, ongerust en bij vlagen verbijsterd. De SP heeft ook dit jaar weer een schaduwkabinet bereid gevonden om een alternatieve troonrede te schrijven als sociaal antwoord op de kaasschaafmethode van Balkenende II. Een compilatie van kritische noten en sociale oplossingen.

DE KRITIEK

Het zijn niet de minsten. CNV-voorzitter Doekle Terpstra, antirevolutionair in hart en nieren en de econoom Bob Goudswaard, mede-oprichter van het CDA. Beiden hebben hebben veel kritiek op de plannen van het kabinet Balkenende. Maar meer nog zijn de twee prominente CDA’ers ongerust over de indentiteit van het CDA. Goudswaard noemt de plannen ‘kortzichtig’ en Terpstra heeft het zelfs over ‘de ideologische diepgang van een surfplank’.

Het AVRO-radioprogramma 1 op de middag besteedde kort geleden aandacht aan de eerste honderd dagen van het kabinet Balkenende II en al tijdens de inleiding kreeg studiogast Jan Marijnissen de vraag voorgelegd of er binnen het CDA nog wel mensen zijn die nog iets hebben met het sociaal christelijk gedachtengoed. ‘Wellicht de heer de Geus, minister van Sociale Zaken,’ was de eerste vraag van presentatrice Marjolijn Uitzinger. Het antwoord van Jan Marijnissen liet niets aan duidelijkheid te wensen over: ‘Hij heeft zich in ieder geval zo proberen te positioneren binnen het kabinet. Maar de werkelijkheid ziet er toch iets anders uit. De vakbewegingen staan op hun achterste benen; men wil staken of alleen nog maar praten. Kijk nou eens concreet naar de maatregelen van dit kabinet.’ Marijnissen noemt een voorbeeld: ‘Er is iemand van 57 jaar die wordt ontslagen en in de WW komt. Hij of zij krijgt geen vervolguitkering meer. Heeft als appeltje voor de dorst gezorgd dat het huis hypotheekvrij is, speciaal voor de oude dag. Zo iemand moet dat eerst ‘opeten’, intussen blijven solliciteren zonder dat er een kans is op werk, en komt dan uiteindelijk in de AOW terecht en dan is er dus helemaal niks meer. Dat vind ik voor een christendemocraat, daar hoef je echt geen socialist voor te zijn, geen fatsoenlijke politiek.’

Hoewel de kritiek zich nu terecht richt op de plannen van dit kabinet, benadrukt Marijnissen dat dit wel in het juiste perspectief gezien moet worden. ‘We moeten natuurlijk niet vergeten dat dit kabinet niet zomaar uit de lucht komt vallen. Al sinds het begin van de jaren tachtig zijn we hier in Nederland bezig met snoeien, korten en bezuinigen. Het past ook niet meer om te spreken van een opbouw van onze samenleving. Al die jaren zijn we dat al aan het uithollen. En daar komt dit kabinet nog eens overheen,’ aldus Marijnissen. En dat is nou precies de kritiek die Goudswaard ook heeft; kortzichtigheid. Marijnissen hierover: ‘Goudswaard heeft gelijk, het is kortzichtig. Dit beleid mag op de korte termijn misschien enige verlichting geven, bijvoorbeeld op het gebied van werkgelegenheid hoewel dat ook helemaal niet zeker is. Op langere termijn gaan we op deze manier de basis onder onze samenleving slopen. En daar gaan we een heel grote prijs voor betalen.’

In ieder geval één partij in Nederland is wel blij met de plannen zoals ze er nu liggen en dat is de VVD. Marijnissen: ‘Ja dat klopt. Toen Balkenende eerder dit jaar de PvdA buiten zette bij de onderhandelingen heeft hij zich met huid en haar overgeleverd aan Gerrit Zalm. Ik kan het niet anders zien en het gevolg is dan ook dat het beleid zoals de VVD dat al jaren wenst nu wordt uitgevoerd. Wat dat betreft zijn het zeer donkere dagen en ik vraag me echt af of er, naast Terpstra en Goudswaard, binnen het CDA anderen zijn die denken wacht even, dit is toch niet wat wij als CDA bepleit hebben. Dit is het CDA niet meer. Daar hoop ik ook op en dan hoop ik ook dat er na Prinsjesdag nog wijzigingen mogelijk zijn.’

HET ALTERNATIEF

De Alternatieve Troonrede werd voorgelezen op 14 september tijdens Festival Tomaat, door Koningin voor één dag Cynthia Telting, presentatrice van onder meer het Dunya Festival en het Zomerpodium.