Tribune 10/2003: 'Ze krijgen ons toch zomaar niet kapot'

Tribune 17 oktober 2003

‘Ze krijgen ons toch zomaar niet kapot’

Indrukwekkend protest ouderen

Met het eelt van het verleden in de hand, staan wij vandaag weer langs de zijlijn aan de kant.

Zomaar twee regels uit een door Pierre Kartner geschreven lied. Als zijn alter ego Vader Abraham zong hij het lied samen met honderden ouderen en werknemers in de zorg, met als achtergronddecor het Tweede-Kamergebouw. Het lied en de vele verhalen, één ding hebben ze zeker gemeen; het wordt tijd dat we eens respect gaan tonen voor de ouderen in onze samenleving. Een verslag.

Onbewust is ze voor een moment het symbool van alle werkers in de zorg; Anne Reijs, ziekenverzorgende in Verpleeghuis Vita Nova uit Oss. Op 1 oktober, de dag van de Ouderen, roept presentator Sjaak Bral haar naar het podium om iets te vertellen over haar werk. Haar verhaal doet de honderden bezoekers van de actiedag ‘Respect voor ouderen NU’ sidderen. Even is het stil op het Plein, voor de deur van het Tweede-Kamergebouw.

Ik doe dit werk nu twintig jaar. Maar het laatste jaar is het erg schrijnend geworden. Het beste kan ik dat uitleggen met als voorbeeld de dagindeling van demente bejaarden,’ begint ze haar relaas. ‘De bezuinigingen hebben ertoe geleid dat we nog maar zo’n twee en een half uur per dag aan zorg voor deze ouderen kunnen besteden. Op mijn afdeling wonen tweeëntwintig mensen en samen met twee andere collega’s zijn wij dagelijks bezig met een race tegen de klok. Dit heeft tot gevolg dat er bewoners zijn die geen broodmaaltijd krijgen als ontbijt, maar pap op bed, ongewassen. Met hard lopen en een beetje geluk hebben we deze mensen tegen het middaguur uit bed. Rond een uur of twaalf krijgen deze mensen hun eerste kopje koffie van de dag.’ Maar het kan nog veel erger! Anne Reijs: ‘Natuurlijk is het al een grof schandaal dat deze mensen tot het middaguur moeten wachten op een kopje thee of koffie, maar veel erger is dat ze tot die tijd ook niet verschoond zijn. Ik kom regelmatig om een uur of elf bij mensen die al vijftien uur hetzelfde incontinentiemateriaal dragen. Met als gevolg dat niet alleen het incontinentiemateriaal verzadigd is, maar ook de pyama en een deel van het beddengoed. Iedereen herinnert zich nog wel de mooie, maar vooral warme zomer die we hebben gehad, maar in het geval van deze mensen betekende het wel dat we eerst op vliegenjacht konden voordat we eens aan de zorg konden beginnen. Werkelijk schandalig!’

De situatie zoals deze beschreven wordt door de ziekenverzorgende is er één van dagelijkse aard, zonder bijkomende calamiteiten. ‘Nu al komt het voor dat de activiteitenbegeleiding helpt bij het wassen en aankleden, waardoor er geen activiteiten meer zijn. Maar bij overlijden van mensen of andere bijzondere situaties moeten we altijd kiezen uit slechten. Dat kan betekenen dat de wekelijkse (!) douchebeurt van mensen komt te vervallen,’ vertelt Anne Reijs die van de gelegenheid gebruikt maakt om al haar collega’s op te laten staan. ‘Ik hoop dat al mijn collega’s besluiten om hierover niet meer te zwijgen. Deze ouderen kunnen niet meer voor zichzelf opkomen. Wij moeten dat voor hen doen!’

Bureaucratie

Ook Martin Joziasse heeft de situatie in de zorg zien verslechteren. Hij is werkzaam als divisiemanager bij Verpleeghuis Mariaoord in Vinkeveen: ‘Het probleem is dat we op de goede weg waren. Met de maatregelen van dit kabinet wordt al het goede dat we bereikt hebben weer tenietgedaan.’ Hij noemt een voorbeeld: ‘De maatregelen zoals ze er nu liggen, betekenen voor ons in geld een bezuiniging van 300.000 euro. In de praktijk betekent dit het schrappen van vijftien tot twintig formatieplaatsen. Iedereen roept terecht dat er meer handen aan het bed nodig zijn. Maar in de praktijk worden het er alleen maar minder.’

De oplossing is volgens Joziasse veel minder groot dan mensen geneigd zijn te denken. ‘Agnes Kant heeft voorstellen gedaan om iets te doen aan de bureaucratie in de zorg. Als je ziet wat deze bureaucratie ons kost; zoveel mensen die niet beschikbaar zijn voor de echte zorg. Volgend jaar hebben te maken met de zorgvernieuwing van de AWBZ. Dit is een enorme bureaucratische maatregel. Het brengt een enorme hoeveelheid registratieplicht met zich mee, waar ook weer mensen voor nodig zijn. Ik heb al begrepen dat deze zorgvernieuwing er toe leidt dat er met ingang van volgend jaar zesenzeventig formulieren ingevuld moeten worden om te bekijken voor welke vorm van zorg mensen in aanmerking komen.’

Solidariteit

Twee mensen, een man en een vrouw, lopen gearmd weg bij het podium, richting Mauritshuis. ‘Het klinkt misschien raar en zelfs laf, maar we kunnen deze verhalen niet aanhoren. Wat die mevrouw van dat verpleegtehuis vertelt maken wij al jaren mee,’ zegt de man. ‘Mijn moeder ligt in een verpleegtehuis in Leiden en ook daar is het dezelfde ellende. We zien dat de mensen zich rot werken en toch gebeurt het dat mijn moeder ongewassen is als wij ’s middags langs komen. Wij dachten dat Balkenende het hart op de juiste plek had en daarom hebben wij met ons volle verstand op hem gestemd. Ik kan u en ook de premier laten weten dat het de laatste keer is geweest.’

Ook Jan Marijnissen heeft geen goed woord over voor de plannen van het kabinet en hij doet een beroep op de solidariteit. ‘Het is vijf voor twaalf als het gaat over de zorg voor ouderen. De toestand in de Nederlandse ziekenhuizen en verpleegtehuizen is schrijnend. Er bestaat een mooi oud woord en dat woord is solidariteit. We hebben altijd de strijd gezocht als solidariteit werd uitgehold. Solidariteit van rijk met arm, solidariteit van gezond met ziek, maar ook solidariteit van jong met oud. Daar is niks mis mee! Dit land is groot geworden met solidariteit, met het besef dat we het met elkaar moeten doen en dat ons allemaal iets kan overkomen.’

Marijnissen: ‘Het is fantastisch dat u uit heel Nederland hier naar toe bent gekomen, maar er zijn ook veel ouderen niet. Gewoon om dat ze dat niet meer kunnen. Het is aan ons om naar deze ouderen toe te gaan.’Gerja Prins kan zich helemaal vinden in de woorden van Marijnissen. ‘Ik vind het goed dat de politiek dit woord durft te gebruiken. Aan de mensen zelf ligt het meestal niet. Wij krijgen al zoveel hulp van vrijwilligers. Het is nu aan de politiek om eens een gevoel van solidariteit te laten zien. Ik herken ook zo veel in het verhaal van die meneer uit dat verpleeghuis in Vinkeveen. Zelf werk ik in Amersfoort en bij ons waren er steeds vacatures en nu bedreigen de bezuinigingen ook ons verpleeghuis. Van nieuwe handen aan het bed zal daarom geen sprake zijn. Ik kan dat niet uitleggen aan de bewoners. Daarom hoop ik ook dat de strijd om respect voor ouderen niet gaat verzanden als de waan van de dag weer eens de overhand krijgt.

In de C-Klasse

Wij zijn oud maar nog niet gek en lang niet dood

En als het moet dan vechten wij ook voor ons brood

Met het eelt van het verleden in de hand

Staan wij vandaag weer langs de zijlijn aan de kant

We worden straks nog uitgekleed tot op het bot

Maar ze krijgen ons toch zo maar niet kapot

Ouder worden is vandaag de dag een straf

Maar ze krijgen ons niet aan de bedelstraf

In de C-Klasse

Moet je op jezelf passen

Ook als je een leven lang gespaard

hebt voor je AOW

In de C-Klasse

Mag je nog klaverjassen

Maar niemand vraagt wat zit er in

jouw portemonnaie

De tijd die valt als los zand door je vingers heen

En door je eenzaamheid voel jij je soms alleen

En dan komt de zorg nog om je AOW

Het komt wel goed zegt iemand dan op de tv

Ik zie de kinderen spelen door mijn vensterraam

Maar heeft, als zij eens oud zijn, zekerheid nog naam

Op het graf van Drees daar groeit alleen nog gras

En ze praten later hoe het vroeger was

De volledige tekst van het lied In de C-Klasse, geschreven en gezongen door Vader Abraham/Pierre Kartner