Tribune 12/2000 Harry van Bommel in Irak

Tribune 15 december 2000

Harry van Bommel: ‘De sancties tegen Irak moeten nú stoppen!’

‘Saddam heeft geen centje pijn, maar kinderen sterven bij duizenden’

Na een eerdere mislukte poging, bracht SP Tweede-Kamerlid Harry van Bommel begin deze maand alsnog een bezoek aan de Iraakse hoofdstad Bagdad. Hij nam deel aan een humanitaire missie met politici, journalisten, kerkleiders en vertegenwoordigers van NGO’s uit heel Europa. Met eigen ogen zag Van Bommel de verwoestende uitwerking van de handelssancties.

‘Ont-zet-tend indrukwekkend,’ zegt Harry van Bommel, duidelijk aangedaan. ‘We hebben met eigen ogen gezien dat de sancties een verwoestende werking hebben op het Iraakse volk, vooral op de kinderen. Per maand sterven vier- tot vijfduizend kinderen – vijf maal zoveel als vóór de sancties – aan infecties en ondervoeding. De artsen staan machteloos. In een kinderziekenhuis hoorden we dat er grote tekorten zijn aan antibiotica en desinfecterende middelen. De meest vanzelfsprekende zaken ontbreken, zoals bloedzakjes. Transfusies kunnen niet gedaan worden.’ Veel mensen in Bagdad lijden aan kanker, leerde Van Bommel. ‘Die is veelal veroorzaakt door het verarmd uranium dat de VS gebruikten tijdens de Golfoorlog. Als je dat in kogels stopt, gaan die dwars door pantsers heen. Maar de deeltjes blijven ook in de lucht zweven, en zijn zeer kankerverwekkend. Ook hierdoor worden de kinderen het eerst en het hardst getroffen.’

‘Olie voor Voedsel werkt van geen kanten’

‘Wie ben je, wat verdien je, hoe onderhoud je je gezin?’ wilde Van Bommel weten van de gewone Irakezen die hij ontmoette. ‘Ik kan nauwelijks de schoolspullen voor mijn kinderen betalen,’ vertelde de portier van een hotel. Van zijn salaris kan zijn gezin precies twee weken leven. De rest van de maand is hij afhankelijk van voedselbonnen. Van Bommel: ‘Ik vroeg hem of hij een televisie had, en een koelkast en een wasmachine. Nee. Hij heeft alles moeten verkopen voor behandeling van zijn zieke kind.’ Om de ergste noden van het Iraakse volk te lenigen, startte de VN het Olie voor Voedsel-programma. Irak mag een beperkte hoeveelheid olie exporteren, zolang de opbrengt gebruikt wordt voor voedsel en medicijnen. ‘Olie voor Voedsel werkt van geen kanten,’ zegt Van Bommel. ‘Ten eerste zijn de meeste installaties kapotgeschoten en kan niet eens de toegestane hoeveelheid olie geproduceerd worden. De raffinaderijen worden nog steeds wekelijks gebombardeerd door de Britten en de Amerikanen. Ten tweede moet Irak van de opbrengst dertig procent als herstelbetaling afstaan aan Koeweit en enkele oliemaatschappijen, en dertien procent aan de Koerden die in Noord-Irak een zekere autonomie hebben.’

Van Bommel’s ‘beledigingen’ van het regime zouden averechts werken

Van Bommel en zijn reisgenoot en fractiemedewerker Johan van den Hout wilden elke schijn van identificatie met het verwerpelijke bewind van Saddam Hussein vermijden. Al in het vliegtuig maakte het tweetal duidelijk geen handen te willen schudden met leden van de Iraakse regering en ook niet op diners met de autoriteiten te verschijnen. ‘Het maakte ons tot de buitenbeentjes van de groep,’ zegt Van Bommel. ‘Men meende dat als je iets voor de mensen wilt doen, je op zijn minst on speaking terms met de regering moet zijn. Wanneer we maar konden, hebben we onze standpunten ten aanzien van de Iraakse politiek en de mensenrechten uitgelegd en deze ook in een brief overhandigd aan de vice-premier Tariq Aziz.’ Deze kritische houding viel vooral slecht bij de Franse delegatie. Volgens Yves Duannis, priester en organisator van de reis, zouden Van Bommel’s ‘beledigingen’ van het regime een averechts effect hebben, zo meldt een Parool-verslaggever die eveneens deelnam aan de missie. De reis naar Bagdad heeft Van Bommel en Van den Hout gesterkt in de opvatting dat de sancties tegen Irak onmiddellijk moeten worden opgeheven. ‘De enige die getroffen wordt is het volk. Saddam en de zijnen hebben er geen centje last van.’ In de Tweede Kamer zal Van Bommel pleiten voor ‘slimme sancties’ die uitsluitend de Iraakse machthebbers treffen, zoals het bevriezen van buitenlandse tegoeden en het weigeren van visa voor leden van de regering. Van Bommel: ‘Ik heb geleerd dat het Europees verzet tegen de sancties breder en groter is dan ik dacht. Ik verwacht dat ze binnen een paar maanden opgeheven worden.’

Dossier Irak