Tribune 8/99 Campingoorlog

De Campingoorlog

Bizarre huurverhogingen, eindeloze pesterijen, angst en verdriet, koppelverkoop, bedreiging en intimidatie. Een aantal trefwoorden uit een oorlog die al jaren op en rondom de Veluwe (maar ook elders) woedt: de campingoorlog. Langkampeerders tegenover meedogenloze campingeigenaren, die hun terreinen willen "herstructureren" tot chaletparken. De regering sluit vooralsnog de ogen voor de ellende en het onrecht.

Het is aangenaam toeven, daar in de Veluwse bossen. Je kunt er eindeloos fietsen en wandelen; heerlijk rustig en midden in de natuur. Een vogeltje fluit, een eekhoorntje huppelt; de perfecte vakantie-idylle. En soms lokken wapperende vlaggen en uitnodigende borden je naar verscholen gelegen campings. Bijvoorbeeld naar Euroase in Beekbergen bij Apeldoorn. Daar echter verdwijnt het vakantiegevoel als sneeuw voor de zon. Want Euroase biedt een troosteloze aanblik. Op deze camping, die plaats biedt aan een kleine tweehonderd standplaatsen voor stacaravans, verblijven nog hooguit twintig gezinnen. De rest is al weg. Weggepest en moegestreden vertrokken zij naar een andere camping. Of naar huis. Voorgoed.

Een van de laatst overgeblevenen is een oudere dame die al bijna twintig jaar met een caravan in Beekbergen staat. Ze heeft nog een jaar op Euroase te gaan en dan is het over. Dan kan ze terug naar haar flat in de Randstad. "Deze oude caravan is alles wat ik heb," zegt ze teneergeslagen. "Ik zal hem wel niet meer kunnen verkopen. Volgend jaar moet-ie waarschijnlijk naar de sloop. Verschrikkelijk, maar ja, het is niet anders." Haar naam wil ze liever niet kwijt, bang als ze is voor nóg meer ellende. "Ik wil mijn laatste jaar hier in alle rust doorbrengen. Meer niet."

"Ziek werd ik van de gang van zaken," schetste onlangs ex-Euroase-bewoner Rob Blanker de kampeer-tragedie in het Utrechts Nieuwsblad. "Door achterstallig onderhoud en vervelende briefjes pestten ze ons gewoon weg. De tarieven werden flink verhoogd en er moest eerder worden betaald. Mijn gezin ging er aan onderdoor. Toen zijn we naar Dronten gegaan. Wij konden dat nog betalen, maar dat geldt niet voor iedereen."

Alles en iedereen moet wijken voor de luxe en weelde van het toekomstige "parc"

Camping Euroase in Beekbergen is geen uitzondering. Op grote schaal worden langkampeerders geconfronteerd met ontruiming van hun camping. Want het moet allemaal anders. "Upgrading" is het toverwoord; caravans worden "chalets"; campings worden "parcs". De reden is simpel: verhuur van een chalet brengt – in het hoogseizoen – per week tussen de 1000 en 1500 gulden op. De gemiddelde langkampeerder betaalt voor zijn caravan rond de 2000 gulden staangeld per jaar. Menig recreatie-ondernemer maakte inmiddels dat rekensommetje. Miljoenen guldens bieden zij campingeigenaren voor hun terrein. Als de koop eenmaal gesloten is, is het voor de nieuwe eigenaar zaak om zo snel mogelijk met de herstructurering te beginnen. Zodoende is het dus ook wenselijk dat "zijn" gasten, de langkampeerders dus, zich zo snel mogelijk met caravan en al van het terrein verwijderen. Bizarre huurverhogingen, huuropzeggingen, koppelverkoop, betalingsvervroeging; alles schijnt toegestaan om de langkampeerders (in Nederland in totaal zo'n 200.000) weg te krijgen. Dat is de campingoorlog: alles en iedereen moet wijken voor de luxe en weelde van het toekomstige "parc".

Ruud van der Plasse kan erover meepraten. Hij had tot 1995 een stacaravan op camping Haereland in Doornspijk, ook op de Veluwe, waar hij met zijn gezin vakanties, vrije dagen en weekenden doorbracht. Het waren gelukkige tijden voor het gezin Van der Plasse, totdat zich een nieuwe eigenaar op Haereland aandiende: Verscholen Dorp BV. "Ze hebben een hele plezierige groep mensen kapot gemaakt," vertelt Van der Plasse. "Samen hadden we het heerlijk op de camping. Het was net één grote, gezellige familie. Mijn kinderen hebben er de mooiste tijd van hun jeugd gehad. En we hadden zoveel geld in onze caravans en standplaatsen gestoken; het waren onze paradijsjes. En dan komt er zo'n figuur eventjes vertellen dat het allemaal anders moet. Het is nu vier jaar geleden, maar ik ben er nog steeds kapot van."

"De camping had voor ons een belangrijke sociale functie. Als zoiets van je wordt afgepakt, vreet dat enorm aan je"

"Ze weten niet wat ze de kampeerders aandoen," zegt Meerke Werter die destijds ook een caravan op Haereland bewoonde. "Sommige mensen zeiden: Ach, maak je niet zo druk, ga toch naar een andere camping. Maar Haereland had voor ons een hele belangrijke sociale functie. Als zoiets van je wordt afgepakt, vreet dat enorm aan je. Er waren op Haereland mensen die echt psychisch in de problemen kwamen. Vooral ook door de manier waarop alles gebeurde."

"Alles" gebeurde op een manier die aan duidelijkheid weinig te wensen overliet. Van de ene dag op de andere werden de kampeerders geconfronteerd met prijsverhogingen tot aan vijftig procent, plotselinge huuropzeggingen en een nieuw contract (een "wurgcontract" zegt Ruud van der Plasse). Bovendien trad er een nieuw terreinreglement in werking. Fotograferen mocht niet meer, tenten werden verboden en er mochten alleen nog caravans op het terrein staan die gekocht waren bij de nieuwe eigenaar. Een man die toevallig ook actief was in de caravanbouw. De camping moest en zou een modern bungalowpark worden, dat immers veel meer opbrengt dan een "normale" camping.

En er was kennelijk haast geboden, want Haerelanders die ondanks de nieuwe "huisregels" niet meteen hun biezen pakten, werden getreiterd, geïntimideerd en zelfs bedreigd. Werter: "Ze zullen nooit zeggen: Je moet de camping af. In plaats daarvan proberen ze je met idiote huurverhogingen en andere pesterijen weg te krijgen. En vroeg of laat vertrek je, want je wilt die ellende niet. Je wilt rust en gezelligheid."

Van der Plasse en Werter waren niet de enigen die het voor gezien hielden. Binnen een jaar verlieten bijna alle Haerelanders hun idyllische stekkie op de Veluwe. Sommigen vonden een andere camping. Voor anderen, die bijvoorbeeld geen geld hadden voor het peperdure transport van de caravan, was het einde verhaal. De mannen van het Verscholen Dorp wonnen de slag en vervolgden hun veldtocht op de Veluwe. Camping na camping werd opgekocht. Anno 1999 bestaat het Verscholen Dorp-imperium uit 26 terreinen...

Sinds de afschaffing van de Kampeerwet hebben terreineigenaren vrij spel en zijn langkampeerders vogelvrij

Maar kan dat allemaal zomaar? Kunnen campingeigenaren hun gasten willekeurig huurverhogingen, huuropzeggingen en pesterijen op hun bord gooien? De rechtspositie van langkampeerders is niet erg sterk. De huurbescherming is uitermate zwak en tegen een tariefsverhoging valt weinig te beginnen. Begin jaren negentig gaf de overheid de marktwerking groen licht door de Kampeerwet af te schaffen. Sindsdien hebben terreineigenaren vrij spel en zijn langkampeerders vogelvrij.

In 1995 deed de Tribune als eerste verslag van de perikelen op Haereland. Naar aanleiding van dat artikel stelde SP-Kamerlid Remi Poppe de zwakke positie van de langkampeerders in de Tweede Kamer aan de orde. Als het zo doorging zou er op den duur geen betaalbare camping meer bestaan in Nederland, vreesde Poppe. De onthullingen in de Tribune leidden tot een golf van publiciteit in de landelijke media. Een meerderheid van de Tweede Kamer drong vervolgens aan op betere rechtsbescherming van de langkampeerders. De toenmalige minister van Landbouw, Natuurbeheer en Visserij Van Aartsen (LNV) gaf destijds weliswaar de ANWB, de Consumentenbond en de RECRON (Vereniging van Recreatieondernemers Nederland) de opdracht om de positie van de kampeerders te verbeteren, maar een wettelijke regeling vond hij niet nodig. Volgens de minister zouden de "marktpartijen" daar zelf wel uit komen. In 1997 lagen inderdaad nieuwe voorwaarden op tafel. Deze stelden onder meer, dat "herstructureringen" twee jaar van tevoren aangekondigd moeten worden. Tariefsverhogingen zelfs drie jaar. Maar van daadwerkelijke positieverbetering van de langkampeerders komt weinig terecht.

"Ik werd zelfs "gesommeerd", omdat ik te weinig in de snackbar en de supermarkt op de camping zou komen"

De campingoorlog gaat onverminderd door. Veel campingondernemers trekken zich bar weinig aan van de nieuwe voorwaarden. Plotselinge huuropzeggingen en enorme huurverhogingen drijven ook nu nog heel wat langkampeerders hun geliefde woninkjes op wielen uit. Pieter van Vuuren heeft al 40 jaar een caravan op camping Coldenhoven bij Eerbeek. Eigenaar Landal GreenParks, een onderneming met veertien bungalowparken in Nederland en Duitsland, heeft het echter wel gehad met de langkampeerders. Van Vuuren merkte dat de campingeigenaren ondanks de nieuwe voorwaarden weinig aan inventiviteit hebben ingeboet om de langkampeerders te treiteren. "Ik kreeg binnen twee‘nhalf jaar vier brieven waarin achtereenvolgens stond, dat ik moest vertrekken, mocht blijven, toch moest vertrekken en uiteindelijk weer wel kon blijven. Ik leefde constant in onzekerheid. Ook werd ik "gesommeerd" omdat ik te weinig in de snackbar, de supermarkt en het restaurant zou komen. Belachelijk natuurlijk. De campingeigenaar doet zijn inkopen zelf ook elders omdat het op de camping een stuk duurder is. Ook moesten caravans die ouder zijn dan vijf jaar ineens weg. Het is schandalig. Sommigen hebben er tienduizenden guldens ingestoken en nu is alles ineens weggegooid geld. De mensen zijn diep bedroefd."

"RECRON heeft al die tijd niets ondernomen en kijkt alleen naar het eigen belang"

"Die nieuwe RECRON-voorwaarden hebben niets geholpen," concludeert Ruud van der Plasse. "RECRON heeft al die tijd niets ondernomen en kijkt alleen naar het eigen belang: dat van de ondernemers dus. Negentig procent van de ondernemers is lid van RECRON en nog steeds is er geen enkele huurbescherming. De politiek moet nu echt zorgen dat er wettelijke bescherming voor kampeerders komt, want tot op de dag van vandaag vinden dezelfde praktijken als voorheen plaats."

Volgens D. Verstand, adjunct-directeur van ondernemersvereniging RECRON, valt het allemaal wel mee met die "praktijken". "Het is maar een kleine groep die klaagt over treiterijen. Onze geschillencommissie behandelt nog geen honderd gevallen per jaar. Bovendien vindt het gros van de pesterijen op campings plaats die niet bij de RECRON zijn aangesloten. Beschermende overheidsmaatregelen hebben weinig zin. Met wetten los je de pesterijen echt niet op."

De "campingtransformaties" trekken de aandacht van rijke Duitsers die een tweede huisje zoeken

Onlangs trok Remi Poppe opnieuw aan de bel in de Tweede Kamer. Poppe herinnerde aan het feit dat een meerderheid van de Kamer in 1996 op betere rechtsbescherming van de langkampeerders had aangedrongen. Maar staatssecretaris Faber van LNV vindt "het niet noodzakelijk om met spoed een onderzoek in te stellen. Want," zegt ze, "het is de markt die bepaalt welke accommodatievormen op de campings worden aangeboden." Gelijktijdig met de kampeeroorlog op Nederlandse campings voltrekt zich nog een andere ontwikkeling. De "campingtransformaties" trekken de aandacht van steeds meer rijke Duitsers die op zoek zijn naar een tweede huisje. Onze oosterburen willen veel geld neertellen voor onroerend goed. Heel veel geld: drie ton en soms nog wel meer voor een vakantiebungalowtje. Nederlandse kopers laten het steeds vaker afweten, omdat de hypotheek op een tweede woning spoedig niet meer aftrekbaar zal zijn. Op een aantal campings in de grensstreek is inmiddels een ware run ontstaan op Nederlandse chaletplaatsen. Ruud van der Plasse volgt de ontwikkelingen met pijn in zijn hart. "Ja, het doet zeer als je zoiets ziet. Voor de kleine man met de smalle beurs is geen plaats meer en dan komt er een Duitser met geld die zegt: Ik kan het wél betalen. Het is heel triest. Kijk, ik heb niets tegen chaletparken en ik geloof best dat ze heel mooi worden. Maar koop dan een ander stuk grond aan en blijf in godsnaam van de campings af."