Tribune 4/97 De Kwestie: Klonen
De Kwestie
Klonen
Tette van der Lendeis verbonden aan de Landbouwuniversiteit Wageningen, vakgroep veefokkerij. Hij heeft geen ethische bezwaren tegen het klonen van dieren. Maar "bij mensen is er op dit moment geen enkele toepassing te bedenken waarvan ik zeg: dat moet kunnen." | Guido de Wertis ethicus aan het Instituut voor Gezondheidsethiek te Maastricht en de Faculteit der Geneeskunde van de Erasmus Universiteit te Rotterdam. Het klonen van dieren vind hij niet bij voorbaat onaanvaardbaar. Mensen klonen? Misschien voor medische doelen. | Waarom leidde het klonen van schaap Dolly tot zulke grote ophef? | |||
|---|---|---|---|---|---|
| "Het experiment in Schotland heeft aangetoond dat het mogelijk is een volwassen individu te klonen. Dat is een grote stap in vergelijking met wat al kon: het klonen in embryonale stadia. Nu kun je eerst kijken of het betreffende schaap of varken functioneert zoals je wilt, om het daarna te kopiëren." | "Voor een deel is het de schok van het onverwachte. Dat hangt direct samen met de vraag wat we met die techniek moeten. Is het acceptabel om dieren te kloneren? Mensen te kloneren? Technisch kan het, de moeilijke vraag is: mag het ook?" | Wat zijn medisch of economisch interessante toepassingen van deze techniek? | |||
| "Klonen kan gebruikt worden om de vooruitgang in de top van de veefokkerij sneller door te geven aan de basis. Maar dat zal nog lang duren, want vooralsnog er zitten veel haken en ogen aan deze techniek. Klonen kan op korte termijn interessant zijn voor het vermeerderen van transgene dieren, die voor de menselijke farmaceutische industrie belangrijke producten in hun melk uitscheiden. In Schotland lopen een aantal ooien rond die zulke eiwitten produceren. De kans dat nakomelingen dat ook zullen doen, is groter bij gebruik van de kloontechniek." | "Met het klonen van dieren kunnen belangrijke medische doelen worden gediend. Zoals het vermenigvuldigen van dieren, die zodanig genetisch gemanipuleerd zijn dat ze eiwitten produceren die van belang zijn voor mensen met bijvoorbeeld taaislijmziekte. Voor biotechnologische bedrijven biedt klonen toepassingen die voor de gezondheidszorg, maar ook financieel interessant zijn." | Wat zijn de risico's van het klonen? | |||
| "Boeren willen kunnen kiezen. Als het ooit zo ver komt, zal er een groot assortiment van kloonlijnen zijn en dus toch een breed scala aan dieren. Op bedrijfsniveau zal een boer iets meer risico lopen, met name als hij maar heel weinig verschillende klonen heeft. Want de kans op ziekten neemt af, maar áls hij ziekten krijgt zullen alle dieren van een bepaalde kloonlijn die kunnen krijgen." | "Dat de stap van het klonen van dieren naar mensen snel kan worden gemaakt, betwijfel ik. Schaap Dolly was een toevalstreffer. De onderzoekers hebben honderden pogingen gedaan en slechts in één geval leidde dat tot een geboorte. Een zorg is bijvoorbeeld dat bij de kloon op jeugdigde leeftijd al ouderdomsziektes gaan optreden doordat het schaap is ontstaan uit "ouder" genetisch materiaal. Alleen al om die reden zou een snelle toepassing bij de mens onverantwoord zijn." | Wat zitten er voor ethische bezwaren aan? | |||
| "Persoonlijk heb ik geen enkele moeite met gebruik van deze techniek in de dierlijke productie. Als het gaat om mensen zijn er veel bezwaren. Ik pleit ervoor bijtijds na te denken welke toepassingen we wel en niet toestaan. Want als de techniek eenmaal goed loopt, zullen mensen erom gaan vragen. Wat doe je als een echtpaar met veel pijn en moeite één kind heeft gekregen en dat kind wordt ongeneeslijk ziek op tweejarige leeftijd. Mag je dan klonen? Het is een reëel grensgeval dat misschien op ons afkomt, en een van de weinige situaties die we serieus moeten overwegen." | "Klonen van dieren vind ik niet bij voorbaat onacceptabel, ervan uitgaande dat de techniek voor het dier niet overmatig belastend is en dat deze toepassing mogelijk grote voordelen biedt voor de mens, met name voor het behandelen van ernstige ziekten." | Mogen mensen zich van u laten klonen? | |||
| "Op dit moment is er geen enkele toepassing bij mensen te bedenken waarvan ik zeg: dat moet kunnen. Ik denk dat het beter is dat er een verbod komt. Ooit kunnen we wellicht specifieke lever- of niercellen klonen. Dan kan ik me voorstellen dat we de techniek op orgaanniveau toepassen." | "In de discussie tot nu toe treden apocalyptische scenario's op de voorgrond zoals het klonen van dictators, of van een gehoorzaam leger. Verwerpelijk, maar ook niet erg voor de hand liggend. We moeten praten over mogelijke medische toepassingen. Zoals het maken van een kloon ten behoeve van de transplantatie van bloedvormende stamcellen voor een kind met leukemie. Je moet je dan afvragen wat voor leven dat gekloonde kind heeft. Ik heb bedenkingen, omdat deze toepassing allereerst veronderstelt dat het ethisch aanvaardbaar is een kind te verwekken om als donor te dienen. Als dat al zo is, rijst vervolgens de vraag of het dan ook aanvaardbaar een kloon te verwekken voor dat doel." | Moet de overheid regels stellen aan het klonen? | |||
| "Het klonen van dieren is al aan banden gelegd, in de nieuwe welzijnswet voor dieren. Voor alle biotechnologische ingrepen bij dieren geldt het principe: nee, tenzij. Zelfs voor onderzoek hebben we een ontheffing nodig." | "Als het om mensen gaat, vind ik een onvoorwaardelijk verbod voorbarig. Op dit moment ligt een moratorium, een tijdelijke stop, veel meer in de rede. Tegelijkertijd zou een maatschappelijke discussie gevoerd moeten worden over de vraag of klonen van de mens om medische redenen toelaatbaar is, en zo ja onder welke voorwaarden. Daarna kun je een keuze maken tussen een definitief verbod of een "nee, tenzij"-beleid. De overheid zou dat moratorium en die maatschappelijke discussie moeten organiseren." | Moeten wetenschappers zich van tevoren afvragen waarvoor hun vindingen gebruikt kunnen worden? | |||
| "Het is moeilijk omdat het niet gaat om één man. In de laatste decennia zijn veel kleine stapjes gezet. Veel proeven dragen ook bij aan bio-medisch onderzoek in het algemeen. Het is een cliché: alles wat mensen bedenken kan misbruikt worden. Messen gebruiken we allemaal, maar er worden ook mensen mee gedood. Ik denk niet dat je als wetenschapper moet zeggen dat iets niet kan, omdat ooit iemand het zou kunnen misbruiken. De samenleving moet normen en waarden hanteren waardoor excessen zoveel mogelijk uitblijven. Maar garanties kun je nooit geven." | "Er ligt een verantwoordelijkheid voor zowel de wetenschappers als voor de samenleving. Als het gaat om genetische manipulatie en klonen van dieren dan is het zaak om dit soort dierexperimenteel onderzoek vooraf te toetsen in een interdisciplinaire commissie." | ||||
Inhoud
- Nieuws: Het Binnenhof / Aktie / Bulletin Board
- Column Jan Marijnissen: Big Brother is Back
- Gesubsidieerde uitbuiting. Werk, werk, werk is het motto van Paars. Tienduizenden banenpoolers en "melketiers" ervaren dagelijks wat daaronder verstaan wordt: onderbetaling, uitbuiting, frustratie, kansloosheid. "We worden gebruikt," vertellen ze. En: "Als ik alles van tevoren geweten had, was ik er niet aan begonnen." Balen in de banenpool...
- Terwijl politici achter gesloten deuren verder smeden aan een Europese Monetaire Unie, brengen anderen de discussie eindelijk op straat. Mijnwerkers en Renault-arbeiders, boze economen en de SP zeggen Nee tegen een a-sociaal Europa.
- "Blijf van onze krakers af!" zeggen keurige inwoners van Zoetermeer. Hoe een heel bijzondere relatie kon groeien in de buurt.
- De kwestie: Klonen: ja of nee
- Theo de Buurtconciërge; strip van Wim Stevenhagen