Tribune 4/97: Blijf van onze krakers af!

Blijf van onze krakers af!

In een keurig gedeelte van Zoetermeer hebben krakers een verpauperd huishoudschooltje opgewaardeerd tot een pand met een heuse buurtfunctie. Hoewel de toekomst onzeker is, staat één ding als een paal boven water: tussen de buurtbewoners en de krakers is een bijzondere relatie gegroeid. Ze willen elkaar zelfs absoluut niet meer kwijt.

Ofschoon de Meidoornlaan nummer 2 officieus (officieel heet kraken een illegale bezigheid) "bewoond" wordt door slechts twee personen, is het er meer dan eens een komen en gaan van mensen. Er was - eind vorig jaar - zelfs één winterdag, waarop de teller pas bleef stilstaan bij ongeveer honderd bezoekers! Maar meestal komen ze in veel kleinere groepjes. Dan zeulen mannen, vrouwen en kinderen bad- en stoeptegels en bielzen over de drempel, betreden het voormalige huishoudschooltje met ladders, hegscharen en andere gereedschappen, of komen gewoon even een bakkie doen.

Het bijzondere van die toeloop is, dat het niet gaat om collega-krakers, uit alle windstreken aangewaaid om solidariteit te betuigen. Of om werklui en vaklieden, ingehuurd voor een opknapbeurt van het verpauperde pand en de verwilderde tuin. Het zijn bijna stuk voor stuk bewoners van de lommerrijke Zoetermeerse woonwijk, waarin de Meidoornlaan ligt. Tussen hen - zeg maar, de autochtonen van het buurtschap - en de krakers is in de loop der tijd een unieke samenlevingsvorm ontstaan. Nog sterker, ze willen elkaar niet meer kwijt. De oorspronkelijke argwaan ten opzichte van "de woest ogende nieuwelingen" (een stereotiep, waarmee zelfs een kraker in driedelig grijs te maken krijgt) is omgeslagen in sympathie, respect en lotsverbondenheid. Al was het alleen maar, omdat de krakers een soort "monument" in stand houden.

Wie aan de krakers komt, komt automatisch aan het schooltje

Mooi is het ex-schooltje allerminst. Opvallend evenmin, eigenlijk. Het bakstenen gebouwtje bestaat uit niet meer dan twee lokalen en een zolder en straalt eenzelfde solide vijftiger-jarenbouw uit als de rijtjeshuizen van de nabijgelegen Molenstraat. Voor de buurt is het echter een karakteristieke herinnering aan een periode dat Zoetermeer nog een dommelig dorpje was, voordat het als groeikern "op stoer ging". Daarom moet het blijven. En vooralsnog zorgen de krakers voor dat behoud. Wie aan hen komt, komt dus automatisch aan de Meidoornlaan nummer 2.

Begin jaren tachtig verloor het pand zijn onderwijsfunctie en kwam leeg te staan. Het werd geveild door Rijksdomeinen en ging over in handen van Niersman BV te Voorschoten. Bij dat bouwbedrijf bleek noch het onderhoud, noch een (tijdelijke) gebruiksbestemming ook maar enige prioriteit te hebben. Het gebouw gleed tenminste steeds verder af in een neerwaartse spiraal van verloedering. Die negatieve ontwikkelingen werden pas gekeerd, nadat de eerste krakers breekijzers op slothoogte tussen deurpost en voordeur zetten, de vertrekken als woning in gebruik namen en zowel binnen als buiten orde op zaken stelden.

"De buurt heeft ons zelfs gesponsord met allerlei materialen"

Dat begin, zo'n zes jaar geleden, was voor beide partijen allesbehalve hoopgevend. Sylvia, de huidige kraakster: "De verstandhouding tussen mijn voorgangers en de buurt was niet bepaald optimaal te noemen, nee. Als hun kinderen hier in de achtertuin speelden, werden ze weggejaagd. Toen ik hier in 1995 kwam wonen met Tyn, hebben we de tuin juist opengesteld voor die kinderen." Daarmee vingen de beide krakers twee vliegen in één klap. "Door de kinderen speelruimte te geven, kregen wij ook meer en beter contact met hun ouders. En zo is het schooltje langzamerhand naar haar buurtfunctie gegroeid."

Inmiddels is de tuin voorzien van een zelfgegraven vijver, groeit er eigen groente en lopen er kippen en geiten rond, die de buurtkinderen helpen verzorgen. Binnen is - naast een zeefdrukwerkplaats - ook een doka gebouwd, waar de jeugd uit de nabije omgeving op natte dagen terecht kan. Sylvia: "Voor alles wat we bouwden of verbouwden kregen we steun van de bewoners. Ze hebben ons "gesponsord" met allerlei materialen. Heel lovend waren ze over ons."

Zo hartverwarmend als de reactie van de wijk was (en is), zo afstandelijk is de opstelling van de Zoetermeerse notabelen. Tot op de dag van vandaag moet het eerste positieve geluid uit die hoek nog worden gehoord. SP-gemeenteraadslid Pieter Reinen, die zich altijd sterk heeft gemaakt voor de krakersinitiatieven: "Tja, het is een "nette" gemeente, hè? Die wenst zich niet in te laten met zo'n onduidelijk volkje als krakers. Ook al doen die voor de buurt prachtige dingen."

Achter de gemeenteschermen zijn echter al voorbereidingen getroffen voor een rigoureuze ingreep. In samenwerking met winkeliers en kerken, kwam het zogenoemde "concept voorontwerp bestemmingsplan Dorpsstraat" tot stand. Als de plannenmakers hun zin krijgen, valt het doek over de Meidoornlaan nummer 2. Op die plaats namelijk moet straks een x-aantal seniorenwoningen verrijzen.

Om hoeveel huizen het precies gaat, doen de diverse gemeentevoorlichters ontwijkend ("Ach, meneer, aantallen, jaartallen, aankoopbedragen... Denkt u nu écht dat uw lezers daarin geïnteresseerd zijn?") Feit blijft, dat zowel de buurt als de krakers de toekomst met zorg tegemoet zien. Want wat met zoveel zorg en liefde gepreserveerd is, dreigt voorgoed te moeten wijken voor veel beton. Een van de "vaste" bewoonsters weet het al zeker: "We voeren een verloren strijd. Eenvoudige burgers kunnen toch niks inbrengen tegen de instanties."

Het gebrek aan onderlinge solidariteit brak de twee krakers bijna op

Even leek het erop, dat de Meidoornlaan nummer 2 al in februari van dit jaar voltooid verleden tijd zou zijn. Die dreiging kwam niet van de gemeente of een bouwbedrijf, maar nota bene van de krakers zelf. De laatste strenge winter maakte duidelijk dat ook deze "alternatieve levensvorm" een andere kant heeft. Binnen vroor alles kapot wat er maar kapot kon vriezen. De ene constant loeiende gaskachel kreeg meer een symboolfunctie dan dat er nog van een warmtebron sprake was. Toch vormde die kou niet het werkelijke breekpunt in het idealisme van de krakers. Het was in hoofdzaak het gebrek aan solidariteit van "collega's" dat Sylvia en Tyn bijna opbrak. Sylvia: "De krakers die hier willen komen wonen hebben allemaal mooie plannen. Maar als puntje bij paaltje komt, voeren ze geen donder uit en laten Tyn en mij al het werk doen. Dan kan je nog zo achter het kraken staan, maar ondertussen word je het wél goed zat. Ik heb nu een leuke sollicitatie lopen. Stel dat ik die baan krijg, wie moet er dan hier voor de dieren zorgen?"

De voorlopige redding komt uit Gouda. Het aldaar wonende krakersduo Michael en Christel en hun krap twee jaar oude tweeling Jobse en Jochem nemen zeer binnenkort hun intrek in het dorpsschooltje. Michael: "Wij hebben er enorm veel zin in. We willen de bestaande activiteiten uitbreiden en de toch al stevige band met de buurt nog strakker aanhalen. Hoe lang we dat kunnen blijven doen, weten we niet. Misschien krijgt het schooltje wel een permanente buurtfunctie. Misschien ook niet. Dat zien we dan wel weer."