Spanning augustus 2012 :: De SP en Europa

De SP en Europa

Vóór samenwerking, tegen inmenging

Tekst: Dennis de Jong Foto: Bas Stoffelsen

De SP heeft met Europa een soort haat-liefdeverhouding. Aan de ene kant is het pertinent onjuist dat de SP een anti-Europese partij zou zijn. Emile Roemer heeft het in de Tweede Kamer duidelijk gezegd: we zijn niet tegen Europa, we zijn blij met de vrede die Europa ons gebracht heeft en we zijn vóór samenwerking. Aan de andere kant verwerpen wij de neoliberale politiek die al zo’n twintig jaar in Brussel wordt bedreven: in plaats van samen te bouwen aan een sociaal Europa, moedigt Brussel marktwerking en concurrentie aan als heilige principes. Zo zet Brussel mensen tegen elkaar op in plaats van ze op basis van gelijkwaardigheid en solidariteit met elkaar te verbinden.

Daarbij vinden we dat de afgelopen jaren te veel zeggenschap aan Brussel is overgedragen zonder dat de burger zich erover mocht uitspreken. Over de Grondwet mocht de Nederlandse kiezer in 2005 stemmen. Dat werd een duidelijk nee. Kennelijk schrokken de eurofielen daar zo van dat ze daarna alle belangrijke beslissingen namen zonder dat er een referendum werd georganiseerd: het Verdrag van Lissabon, dat in 2009 in werking trad, het economisch bestuur en het begrotingspact, de Europese noodfondsen met het Europees Stabiliteits Mechanisme, enzovoort enzovoort. Daarom pleiten we in het verkiezingsprogramma voor meer bescheidenheid: samenwerken ja, maar we blijven wel de baas over onze nationale begroting, ons sociale stelsel en onze pensioenen, onderwijs en zorg, huisvesting en openbaar vervoer.

Liberale partijen als D66 zijn lyrisch over ‘de Verenigde Staten van Europa’. Als je goed naar hun argumentatie kijkt, zie je dat het daarbij niet of nauwelijks gaat om de menselijke kant van Europa. De voornaamste drijfveer voor hun Europees ‘idealisme’ is angst. Angst voor concurrentie vanuit Amerika, maar vooral vanuit nieuwe ‘opkomende’ economieën als China, India en Brazilië. Ze zien Europa dan ook vooral als een economisch project, dat in verschillende stappen gerealiseerd dient te worden.

In de eerste plaats willen zij één grote, interne markt van een half miljard consumenten creëren. Tot zover kan de SP nog wel meegaan, maar we wijzen wel op de lastige kanten van die interne markt. Zo heeft deze geleid tot een heleboel Brusselse regels die bestaande nationale wetgeving hebben vervangen. Deze nieuwe regels pakken echter niet voor alle landen gunstig uit. Een goed voorbeeld is het consumentenrecht. In het voorstel van de Europese Commissie dat hierop betrekking had, zouden de regels voor alle lidstaten hetzelfde worden. De SP heeft dit voorstel in het Europees Parlement bestreden en gelukkig in deze vorm van tafel weten te krijgen. De Brusselse wetgeving zou namelijk Nederlandse consumenten bijvoorbeeld minder recht op garantie hebben gegeven, zoals in andere lidstaten gebruikelijk is.

Dennis de Jong tijdens vakbondsdemonstratie in Brussel

Daarnaast heeft de interne markt ook een negatieve invloed gehad op de rechten van werknemers. Als bijvoorbeeld een Roemeens bedrijf een vestiging opent in Duitsland en daar werknemers uit Roemenië laat werken, kunnen die werknemers te maken krijgen met veel lagere lonen dan hun Duitse collega’s. Dat komt omdat het Europese Hof van Justitie heeft besloten dat alleen nationaal vastgelegde cao’s gelden voor die werknemers. Voeg hieraan toe dat ook het stakingsrecht bij buitenlandse vestigingen van bedrijven uit andere lidstaten beperkt is, en het wekt geen verbazing dat er een neerwaartse druk is ontstaan op de arbeidsvoorwaarden. De werknemers betalen zo voor de ‘concurrentiekracht van Europa’.

Het tweede onderdeel van het neoliberale Europese project is wat meestal ‘Europees economisch bestuur’ wordt genoemd. Dit houdt in dat de Europese Supercommissaris Rehn alle eurolanden doorlicht en ‘aanbevelingen’ doet. Alleen zijn dit niet zomaar adviezen, want als de regering ze niet opvolgt dreigen er miljardensancties. Alleen als een meerderheid van de lidstaten deze onterecht vindt, kan een lidstaat van die dreiging verlost worden. Nu zullen veel mensen misschien zeggen: maar dat economisch bestuur is er toch voor om de euro te redden? Het is juist dat je geen monetaire unie, zoals de eurozone, kunt hebben zonder intensieve economische samenwerking. Voor de SP was het destijds, in de jaren negentig, reden om tegen de invoering van zo’n unie met één munt in de vorm van de euro te zijn. Wij wisten dat de meeste Nederlanders geen superregering in Brussel wilden. Bewust zijn mensen toen misleid: ons werd gezegd dat de euro handig was op vakantie, maar er werd niet bij verteld dat Nederland hiermee een deel van de zeggenschap op economisch en sociaal gebied zou verliezen. Nu de euro er toch is, moet er nauwer worden samengewerkt, maar het huidige economische bestuur is doortrokken van neoliberale gedachten en daarom verwerpen we het als SP. Er wordt vooral gelet op de begrotingsnormen: maximaal 3 procent van het bruto binnenlands product aan overheidstekort en maximaal 60 procent aan staatsschuld. De Supercommissaris is daarbij eigenlijk een soort robot: als die normen overschreden dreigen te worden, gaat hij maatregelen opleggen. Hij houdt daarbij geen rekening met de negatieve effecten van gelijktijdige bezuinigingen in alle Europese lidstaten, zoals een krimpende economie, oplopende werkloosheid en toenemende armoede. Zolang de begrotingscijfers maar kloppen. Daarnaast controleert de Supercommissaris ook of een land wel concurrerend genoeg is en er geen ‘macro-economische onevenwichtigheden’ zijn. In gewoon Nederlands: hij controleert of de lonen niet te hard stijgen en de pensioenen niet uit de hand lopen. Ook dan kan hij met ‘adviezen’ komen. Het hele economische bestuur is gericht op een steeds kleinere overheid en op steeds lagere lonen. Er zit geen greintje sociaal gevoel bij, verblind als men is door het idee van wereldwijde concurrentie.

Je moet maar durven. Eerst zorgde het neoliberalisme voor een crisis waar we nog steeds niet uit zijn, en nu proberen ze met man en macht door te gaan met nog meer liberalisering en privatisering en laten ze de werknemers en werklozen betalen. En dan maar hopen dat we over de ruggen van gewone mensen kunnen concurreren met de wereld. De SP is tegen zo’n neoliberaal Europa. Wij zijn ervoor dat de groei vooral wordt gezocht binnen de Europese markt. Met een half miljard consumenten is die groot genoeg en ook nu al exporteren Nederlandse bedrijven vooral naar landen binnen de Europese Unie. Wij willen geen Europa waar alles maar wordt kapotbezuinigd. In plaats daarvan willen we dat de Europese Centrale Bank eindelijk eens de geldpersen aanzet en zo rust brengt in de eurozone. Ons Europa bestaat uit landen waar de mensen zoveel mogelijk dicht bij huis kunnen beslissen: waar zij regie voeren over hun eigen wijk of dorp, en waar verder lokaal wordt besloten wat lokaal kan, en nationaal wat nationaal kan. Brussel mag er dan voor zorgen dat werkelijk grensoverschrijdende onderwerpen als milieu en criminaliteit gezamenlijk worden aangepakt, dat er in alle lidstaten een goed minimumloon is, en dat grote bedrijven hun aandeel leveren door middel van een minimale winstbelasting. Zo’n sociaal Europa zien we helemaal zitten, maar van de neoliberale plannen en maatregelen gaan we, ook in de nationale verkiezingscampagne, gehakt maken.

Recente successen van de SP-Eurofractie

Transparantie

• Er is een lobbyregister dat steeds nauwkeuriger informatie bevat over wat lobbyisten in Brussel doen.
• Er is een gedragscode voor Europarlementariërs waardoor ze onder andere duidelijkheid moeten geven over bijbaantjes en geen giften met een waarde boven ? 150 aan mogen nemen.
• De Europarlementariërs hebben een vrijwillige aanvulling op de gedragscode voorgelegd gekregen waarin ze verklaren geen ongeregistreerde lobbyisten te zullen ontvangen en geen giften aan te nemen met een waarde boven € 50.

Sociale rechten

• Verdere liberalisatie van bagageafhandeling op vliegvelden is gestopt.
• De loondumping door bedrijven met brievenbusfirma’s in Europese lagelonenlanden is veroordeeld als onrechtmatig.

Belastingen

• In een motie heeft het Europees Parlement de Commissie opgeroepen met voorstellen te komen om belastingontduiking en –ontwijking te bestrijden, waardoor het voor grote bedrijven onmogelijk wordt hun belasting te drukken via fiscale routes, onder andere via Nederland.

Consumentenrechten

• Het voorstel van de Commissie om alle consumentenrechten in Europa gelijk te trekken, waardoor Nederlandse consumenten erop achteruit zouden zijn gegaan, is gewijzigd. Lidstaten kunnen nu aanvullende rechten toekennen, waarmee de Nederlandse consumentenrechten zijn behouden.
• De rechten van passagiers worden versterkt.

Justitie en vreemdelingenbeleid

• Het Europees Onderzoeksbevel wordt aangepast, zodat lidstaten aanvragen uit andere lidstaten kunnen blijven toetsen.
• De Commissie heeft toegegeven dat de plannen van minister Leers voor het strafbaar stellen van illegaal verblijf in strijd zijn met Europese wetgeving.

MKB

• Voordat wetsvoorstellen definitief worden aangenomen, toetst het Europees Parlement eerst de gevolgen voor het mkb (mkb-test).
• Zowel de overheid als grote bedrijven moeten in de regel binnen 30 dagen aan hun betalingsverplichting voldoen.
• Almunia, de Eurocommissaris voor Mededinging, heeft toegegeven dat de inkomensgrens voor sociale woningen (nu ? 34.000) onderhandelbaar is en opgetrokken kan worden op verzoek van de Nederlandse regering.

Lees online