Spanning september 2009 :: het oude liedje

Opinie

Het oude liedje

Onze AOW-zomertour is leerzaam. In Hilversum, Deventer, Breda en Gorinchem vroeg ik honderden mensen om een handtekening te zetten voor het behoud van de AOW-leeftijd op 65. 60-plussers tekenen vrijwel direct. Bij de middengeneratie is het niet veel anders. Velen vertellen hoe zwaar het werk ze valt. Iedereen is ervan overtuigd dat het verhogen van de AOW-leeftijd naar 67 een “belachelijk”, “idioot”, “verwerpelijk” voorstel is. Het beeld op straat wijkt niet veel af van wat de enquêtes ons vertellen. Een grote meerderheid is tegen verhoging. Wat de enquêtes niet vertellen is de emotionele afschuw. De 65 jaar wordt gezien als een hele grote sociale verworvenheid die een einde maakte aan armoede onder ouderen. De 65 is een sociale norm waarbij je zonder discussie kunt stoppen met werken om te genieten van de jaren die je nog resten. De emotie blijkt uit verhalen over mensen die de 65 nu niet halen of niet gezond halen. Dan blijkt hoe heel veel mensen zich door de laatste werkzame jaren worstelen. De laatste kilometers van het werkende leven vallen velen zwaar. Het verleggen van de finish roept heftige reacties op.

Bij jongeren onder pakweg de dertig jaar is die heftigheid afwezig. Niet bij alle. Jongeren waarvan vader of moeder in de bouw of in de zorg werken, zien dat 67 voor hun ouders te zwaar is. Veel jongeren hebben er nog niet eens over nagedacht. Heel logisch is dat. Op die leeftijd denk je niet aan je situatie over dertig of veertig jaar. Je diploma halen, werk vinden, een relatie opbouwen, huisvesting vinden, kinderen of

niet en wanneer. Dat zijn grotere vraagstukken dan je situatie over veertig jaar.

Toch maken jongeren zich wel zorgen. Ze geloven Donner dat er over dertig jaar nog maar vijf werkenden zijn op twee gepensioneerden. Ze trappen in Donners denkfout. Het is waar dat er straks minder werkenden voor meer gepensioneerden moeten zorgen. De keerzijde is dat er voor minder kinderen hoeft te worden gezocht. De middengeneratie heeft in elke samenleving voor de ouderen en de jongeren moeten zorgen. Traditioneel waren er meer kinderen om voor te zorgen dan ouderen. Het is niet uitgerekend maar ik schat dat de kosten en inspanning die de maatschappij levert om kinderen op te voeden, te onderwijzen en eten te geven groter zullen zijn dan de kosten en inspanning om onze ouderen te onderhouden. Daar komt nog bij dat ouderen via pensioenen gespaard hebben en dus niet drukken op de middengeneratie. Terecht geeft het rapport van het wetenschappelijk bureau van de SP dan ook aan dat je niet alleen naar het aantal oudere niet-werkenden ten opzichte van de beroepsbevolking moet kijken, de grijze druk, zoals statistici dat noemen, maar

ook naar het aantal kinderen en jongeren dat niet werkt, de groene druk. Cijfers tonen aan dat de som van de grijze en groene druk nauwelijks verandert. Donner

zwijgt daarover.

De grootste denkfout van Donners propagandisten is dat vijf werkenden niet voor twee gepensioneerden zouden kunnen zorgen. Door technische vindingen is de afgelopen decennia de productiviteit ongelofelijk gestegen. Ooit werkten de meeste mensen in de landbouwsector. Dat was nodig om iedereen te kunnen laten eten. Tegenwoordig is de landbouw een heel kleine sector. En toch is er genoeg eten. Zelfs veel meer dan vroeger. De productiviteit zal blijven toenemen, we zullen met steeds minder mensen steeds meer kunnen voortbrengen.

Waarom dan al die heisa over de 67? Waarom nemen de coalitiepartijen en de VVD dan opeens afstand van hun verkiezingsprogramma? Het antwoord is de Lissabonstrategie. In 2000 hebben de Europese regeringsleiders afgesproken dat de EU beter moet concurreren met de VS. Daar maken ze lange dagen en hebben weinig pensioen. Concurrentie vindt vooral plaats op loonkosten. Als je veel mensen op de arbeidsmarkt hebt, drukt dat de lonen. Als mensen doorwerken hoeft de werkgever minder pensioenpremie te betalen. Het is het oude liedje. De bazen willen een groter stuk van de taart. Werkende mensen moeten inleveren. Geld. Vrije tijd. En liefst beide.

In januari 2000 zeiden de topindustriëlen van Europa het al: verhoog de pensioengerechtigde leeftijd. Het is maar dat je weet uit welke koker het verhogen van de AOW-leeftijd komt.

Paul Ulenbelt

SP- Tweede Kamerlid